Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
11
11
12
12
13
13
14
14
15
15
16
16
17
17
18
18
19
19
20
20
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="15"/>
                <arrow.to.target n="marg145"/>
                <lb/>
              attinet; ille qui negat eas eſſe accidentia, ſpeciei naturam ignorare videtur. </s>
              <s>Nam ſiue ſit ſenſi­
                <lb/>
              lis, ſeu talis, quę mente concipienda ſit, eſt actus quidam ſubſtantiæ cuiuſpiam à forma defluens,
                <lb/>
              & aduentitiè: inhærens, vt in aëre lumen à lucido corpore emiſſum. </s>
              <s>Sic in animo ſpecies, & ſi­
                <lb/>
              mulachra ſe habent. </s>
              <s>Itaque docet Ariſtoteles, has ſpecies in ſanguine & ſpiritu inſidere,
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              & ita
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg146"/>
                <lb/>
              menti offerre res à quibus emittuntur vt lumen ſolem nobis oſtendit à quo effunditur. </s>
              <s>Idcirco
                <lb/>
              geminam rationem & vim ſpecies obtinent: alteram qua ſunt habitus, & ita qualitates, atque
                <lb/>
              alteram, qua ſunt ſimilitudines & reſpectus, ſiue habitudines, qua referunt obiecta. </s>
              <s>Sunt igitur
                <lb/>
              ſpecies accidentia. </s>
              <s>Neque ita abſurdum eſt à ſpecie facultates animi nominari, quin viſio co­
                <lb/>
              lorata dicatur, & animus fieri leo & equus; ſicut manus cum enſe fit enſis & cum calamo cala­
                <lb/>
              mus: ex quo etiam dicitur forma formarum ſic vt manus organus organorum. </s>
              <s>Differentiæ
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg147"/>
                <lb/>
              quoque ad alterum ex his membris neceſſariò referuntur: ac ſi quo pacto media ſint habendæ
                <lb/>
              inter accidens & ſubſtantiam, ſic ſtatuendum eſt eas non per vtriuſque extremi negationem,
                <lb/>
              ſed participationem potius eiuſmodi eſſe. </s>
              <s>Nam cùm in prædicamentis inſit ratio duplex; al­
                <lb/>
              tera quidem, qua rerum natura conſtituitur; vnde earum formas proprias, & communes ordi­
                <lb/>
              ne quodam proponunt; altera verò qua formas illas voce declarant, & certa loquendi for­
                <lb/>
              mula ſignificant. </s>
              <s>Si rem ſpectes differentia prorſus eſt ſubſtantia: ſi verò modum aduertas, quo
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg148"/>
                <lb/>
              voce exprimitur, imitatur qualitatem. </s>
              <s>Non eſt enim in ſubiecto differentia, ſed dicitur
                <lb/>
              de ſubiecto; ſubſtat etiam: quandò aliqua ipſam conſequuntur & peream pertinent ad ſub­
                <lb/>
              ſtantiam compoſitam: quamobrem eſt ſubiectum, quòd primò excipit & pars eius quod de­
                <lb/>
              nominatur. </s>
              <s>Etenim notio ſubſtantiæ vtrunque ſubiecti genus amplectitur. </s>
              <s>ſiquidem ani­
                <lb/>
              mus ſit ſubiectum, & corpus itidem in quo eſt animus. </s>
              <s>Id verò, quòd accidens à Porphy­
                <lb/>
              rio deſcriptum ab illo accidente ſeparetur, quod in entis diuiſione accipimus non prohi­
                <lb/>
              bet, quominus afferat aliquam notionem ex his quæ in ſubſtantia, vel accidente continentur.
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <arrow.to.target n="marg149"/>
                <lb/>
              Nanque accidens, vt eſt aliquid ſubſtantię, & vt ſubſtantia ſic affecta; ſic etiam imaginem ſub­
                <lb/>
              ſtantiæ retinet, & eius aliqua veſtigia quaſi fingit, & imitatur. </s>
              <s>Ex his aſſequutum eſt, vt prædi­
                <lb/>
              cetur in quid,
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              & ſit ratio ſuſcipiendi nonnullas proprietates. </s>
              <s>Itaque quantum eſt eſſentia li­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg150"/>
                <lb/>
              neæ;
                <emph type="sup"/>
              c
                <emph.end type="sup"/>
                <expan abbr="idemq́">idemque</expan>
              . </s>
              <s>finitatis ſubiectum & æqualitatis particeps; quapropter omnia propter quantum
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg151"/>
                <lb/>
              finita vel infinita dicuntur. </s>
              <s>referunt ergo ſubſtantiæ notionem. </s>
              <s>neque id, quod ita ineſt in acci­
                <lb/>
              dente, ineſt àc ſi foret accidens. </s>
              <s>quî enim cogitari poteſt aliquod accidens in altero, vt in acciden­
                <lb/>
              te inſidere? </s>
              <s>ſemper enim mens illud veſtigaret, cui inſidet; & in infinitum producta non habe­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg152"/>
                <lb/>
              ret vbi ſiſtere valeret. </s>
              <s>Sed ſic inhęret, vt in ſubiecto: atque iam hoc notionem ſubſtantię præ­
                <lb/>
              ſefert. </s>
              <s>tametſi moneo in ea notione accidentis vnà notionem ſubſtantiæ concipi, & ita cogitari
                <lb/>
              quantum eſſe finitatis ſubiectum: quaſi ſubiectum ſit ſubſtantia quanta notionem accidentis ſe­
                <lb/>
              paratam non eſſe perpetuò defendens, ſed incomplexam quidem, quia ſit vna notio accidentis
                <lb/>
              cum ſubſtantia; ac ſi denominatum aliquod cogitemus. </s>
              <s>Tum verò eſt accidens, & ita definitur
                <lb/>
              à Porphyrio, & in Topicis; quatenus ad aliud refertur, ſine quò ſanè non exiſtat, ſed eſſentiali vin­
                <lb/>
              culo non iungatur. </s>
              <s>Non igitur re, ſed modo & habitudine accidens à cęteris vniuerſalibus ſepa­
                <lb/>
              ratur, & ab ipſis prædicamentis. </s>
              <s>Ita fit, vt nulla notio ſit quæ fugiat alterutram notionem ſub­
                <lb/>
              ſtantiæ vel accidentis. </s>
              <s>multò minus aliqua res excluditur illa partitione: quod vereor ne dare
                <lb/>
              cogantur ij, qui elementorum formas intendi & remitti volunt; quia
                <expan abbr="mediã">mediam</expan>
              vim obtineant inter
                <lb/>
              accidens & ſubſtantiam. </s>
              <s>Et profectò notio formę ſemper eſt, vt ſubſtantiæ, cùm ipſa multa ſu­
                <lb/>
              ſtineat, quæ compoſito impertit. </s>
              <s>Atqui dices, ita imperfecta eſt, vt accidenti conſimilis eſſe vi­
                <lb/>
              deatur. </s>
              <s>At non eſt hoc alterius extremi naturam participare, & ſubiacere conditionibus acci­
                <lb/>
              dentis; ſed in genere ſubſtantię contineri, & vim retinere ſubſtantiæ; ſed eam defetiſcentem, &
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg153"/>
                <lb/>
              imbecillem, conditiones eiuſdem, licet infimo quodam modo, accipientem. </s>
              <s>Quare medium
                <lb/>
              non admittunt accidens & ſubſtantia. </s>
              <s>Verumenimuero accidens in nouem genera diſtribui­
                <lb/>
              tur; quod item in omni ſcientia, arte, & methodo recipitur, vt perſpicuum. </s>
              <s>Nam luſtranti quot
                <lb/>
              modis res in mentem noſtram, ſeu rectius dixerim, ſubſtantiæ cadere queant, & quot modis voce
                <lb/>
              explicari, & alteri ſignificari poſsint, hi decem ſoli occurrant. </s>
              <s>Itaque & dialecticus hæc decem
                <lb/>
              principia rerum accipit, & moralis, & philoſophi omnes, quorum ſingulis vnum par attribuunt
                <lb/>
              contrariorum. </s>
              <s>Id quod inde arbitror colligi, quia genus eſt vnumquodque ex his principiis
                <lb/>
              quæ prędicamenta dicuntur; genus autem præſefert quiddam quod ſecari poſsit in oppoſitas
                <lb/>
              differentias. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              d
                <emph.end type="sup"/>
              Nunc differentia perfectè, ideſt, per extrema interualla ſunt ipſa prima contraria:
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg154"/>
                <lb/>
              in vnoquoque genere igitur ſunt prima contraria; perfectè verò differentia monſtrat inductio,
                <lb/>
                <emph type="sup"/>
              e
                <emph.end type="sup"/>
              vt album & nigrum, dulce & amarum, rationis compos, & impos, æquale & inęquale. </s>
              <s>Porrò
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg155"/>
                <lb/>
              prima contraria cùm bifariam ſumi poſsint vel ſecundum rationem, vel ſecundum rem, ac ſecun­
                <lb/>
              dum rationem quidem forma & priuatio quæ maximo diſtant interuallo, vt nihil longinquius
                <lb/>
              in ordine rerum mens concipere queat, nec quicquam ſit, quod minus alterutrius naturę ſit par­
                <lb/>
              ticeps quàm eſſe & non eſſe, ſunt verò ſecundum rationem, quòd conſiſtunt terminis, quibus </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>