Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
11
11
12
12
13
13
14
14
15
15
16
16
17
17
18
18
19
19
20
20
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="16"/>
              nihil eſt
                <expan abbr="cõmune">commune</expan>
              vniuocum, ente .ſ. </s>
              <s>& non ente ſecundum
                <expan abbr="rẽ">rem</expan>
              verò oppoſita poſitiuè: nanque tali
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg156"/>
                <lb/>
              quodam oppoſito ſemper priuatio nititur, ea verò ſemper ſunt aut in eodem genere, aut diuer­
                <lb/>
              ſorum generum, aut ipſa diuerſa genera, ſemper tamen in eodem prædicamento. </s>
              <s>illa nos hic
                <lb/>
              accipimus, quæ ſunt prima ſecundum rationem, quæ duo in vnoquoque genere prima defendi­
                <lb/>
              mus: & cùm genus, vel vt prædicatum in quid, vel vt ſubiectum conſiderari poſsit, cùm ex illis
                <lb/>
              item duplex contrariorum genus exiſtat;
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              ex primo quod appellatur ſecundum formam, expo­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg157"/>
                <lb/>
              ſteriore quod ſecundum materiam; hoc quidem quod præſefert aliquam viciſsitudinem, illud
                <lb/>
              verò immutabile: & ſecundum rationem quoque in vtroque prima contraria formam, & pri­
                <lb/>
              uationem eſſe dicimus, cùm ſecundum rem multa ipſorum paria poſsint exiſtere. </s>
              <s>hinc eiuſdem
                <lb/>
              generis multæ oppoſitæ differentiæ quarum nullus eſt ordo;
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              veruntamen omnes reſoluuntur
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg158"/>
                <lb/>
              in contradictionem, vel oppoſitionem habitus & priuationis, vt rationis particeps, & brutum,
                <lb/>
              in brutum, & non brutum, rationis particeps, & non. </s>
              <s>Ob eamque rem acceptum eſt ſine pro­
                <lb/>
              batione ab Ariſtotele. </s>
              <s>In vno genere vnum eſſe par contrariorum primum. </s>
              <s>Hæc, tametſi pri­
                <lb/>
              mum reſpiciunt genus, quod prędicatur, ſiue pertinent ad genus, quod eſt vt ſubiectum & ma­
                <lb/>
              teria; reſpiciunt quoque facultates, vt ſcientiam & medicinam; quòd ea ſit obiecti cuiuſpiam,
                <lb/>
              in quo contraria exiſtunt: nimirum corporis humani, quod capax eſt bonæ
                <expan abbr="malęq́">malęque</expan>
              . </s>
              <s>valetudinis.
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <arrow.to.target n="marg159"/>
                <lb/>
              Vnum verò contraria non eſſe docemur ex vi terminorum: ſiquidem contraria contineant ha­
                <lb/>
              bitudinem quæ non conſiſtit in vno: non eſſe verò plura quàm duo ratio conuincit & ſi obijci­
                <lb/>
              tur virtus & medium quæ duobus vitijs & extremis aduerſantur: nam contrarietas, vt ſic dixe­
                <lb/>
              rim, eſt maxima differentia; ſi maxima perfecta, ſi perfecta finita: quapropter extra illam nihil
                <lb/>
              accipi poteſt. </s>
              <s>Ergo duo ſunt ſolum ipſa contraria; aliter vltra extremum aliquid eſſet. </s>
              <s>Etenim
                <lb/>
              cogitare oportet contraria continere ſpatium quoddam: veluti terminos, quod indicat ſenſus.
                <lb/>
              </s>
              <s>Omnis autem vnius ſpatij terminati duo ſunt termini non plures: aut enim termini non eſſent
                <lb/>
              intra illos; & ſic contraria non maximè diſtarent: aut illi termini non eſſet; proinde neque con­
                <lb/>
              traria, ſi qua maior eſſet diſtantia. </s>
              <s>Duo ſunt igitur extrema. </s>
              <s>Ergo & omnis contrarietatis, hęc
                <lb/>
              verò contraria ſunt. </s>
              <s>Nec obſtant medium & virtus. </s>
              <s>nam medium non opponitur extremis vt
                <lb/>
              contrarium, ſed vt ad aliquid: & virtus opponitur vitijs, vt moderatum immoderato, vel vt bo­
                <lb/>
              num malo: nunc mali & immoderati duę ſunt ſpecies plus & minus ex quo exiſtunt vitia. </s>
              <s>Sed
                <lb/>
              redeo ad illa. </s>
              <s>Quicquid eſt, eſſe ſubſtantiam vel accidens. </s>
              <s>eodem quoque gradu procedunt
                <lb/>
              ſubſtantiæ partes & accidentis: ſiquidem partes accidentia accidentia ſint, & qualitatis qualita­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg160"/>
                <lb/>
              tes, quanti quanta, & cęterorum omnium partes pro ratione. </s>
              <s>Quamquam nonnulli ſubſtantię
                <lb/>
              partes in dubium reuocarunt; & rationibus quibuſdam colligere voluerunt partes
                <expan abbr="ſubſtantiarũ">ſubſtantiarum</expan>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg161"/>
                <lb/>
              non eſſe ſubſtantias, eorum ergo rationes diluere placet, ne fortè nos poſtea perturbet. </s>
              <s>In primis
                <lb/>
              illi accipiunt. </s>
              <s>In quibuſcunque finis aliquis eſt, huius gratia agitur quod prius eſt,
                <expan abbr="quodq́">quodque</expan>
              . </s>
              <s>con­
                <lb/>
              ſequitur. </s>
              <s>Sed animata corpora fiunt è ſimplicibus & prorſus inanimis. </s>
              <s>Ergo ſimplicia & inani­
                <lb/>
              ma animatorum gratia ſunt. </s>
              <s>Itaque illorum forma; ſiquidem finis & forma idem ſint potiſsi­
                <lb/>
              mè in habentibus animam. </s>
              <s>Signo etiam eſſe poteſt: nanque vbi ſeparentur à toto animato, non
                <lb/>
              amplius eandem ſeruant rationem, ſed ambiguè talia ſunt, nec digitus amputatus amplius digi­
                <lb/>
              tus appellatur. </s>
              <s>Deinde mixta inanima carent fine: non ergo ſunt ſubſtantiæ. </s>
              <s>Probatur verò
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg162"/>
                <lb/>
              antecedens. </s>
              <s>quòd de illis diſſerens Ariſtoteles efficiens expoſuit & materiam: de illorum fine
                <lb/>
              meminit nuſquam. </s>
              <s>quod verò conſequitur, ita colligitur. </s>
              <s>Nam quicquid eſt vel eſt ſubſtantia
                <lb/>
              vel accidens. </s>
              <s>At accidentia fiunt ex conſequente; neque finem omnino habent: ergo quicquid
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg163"/>
                <lb/>
              habet finem eſt neceſſariò ſubſtantia. </s>
              <s>Poſtremò lapides & metalla putreſcunt ſolùm & ita cor­
                <lb/>
              rumpuntur; atque aliter ac animalia, ipſa enim prius corrumpuntur, poſtea putreſcunt. </s>
              <s>quòd ſi
                <lb/>
              non corrumpuntur; nec generantur igitur. </s>
              <s>ſi non generantur: ergo neque ſubſtantiæ ſunt, ſiqui­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg164"/>
                <lb/>
              dem generatio ſit propria ſubſtantiarum. </s>
              <s>Sed enim mihi videtur Ariſtoteles etiam cum ſubſtan­
                <lb/>
              tijs partes ſubſtantiæ numerare, & tradere notas, quibus eas dignoſcamus eſſe ſubſtantias, quo­
                <lb/>
              modocunque ſint ſubſtantiæ partes. </s>
              <s>quando noſti partes ſubſtantiæ dupliciter eſſe, vel quæ cor­
                <lb/>
              poris totius molem compleant, quas integrantes cum cęteris vocare liceat, vel eas quibus eſſen­
                <lb/>
              tia continetur. </s>
              <s>Nam ſi integrantes accipias, obſeruabis eas collocari in natura conſtantibus, quæ
                <lb/>
              ſubſtantiæ ſunt, at differunt ab accidentibus quæ ſunt ex natura. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              c
                <emph.end type="sup"/>
              hæc verò ex materia & forma
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg165"/>
                <lb/>
              componuntur quæ per ſe ſunt; & idcirco illa etiam quæ conſtantur ex his, ſubſtantię ſunt, perſpi­
                <lb/>
              cuè verò numerantur in ſubſtantiis
                <emph type="sup"/>
              d
                <emph.end type="sup"/>
              cęli
                <expan abbr="elementorũ">elementorum</expan>
                <expan abbr="animantiumq́">animantiumque</expan>
              . </s>
              <s>partes ab Ariſtotele. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              e
                <emph.end type="sup"/>
              ſi rur­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg166"/>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg167"/>
                <lb/>
              ſus inſpicias eſſentię partes. </s>
              <s>hæ quoque tanquam membra ſubſtantiæ recenſentur: cùm ſubſtan­
                <lb/>
              tia triplex ſit, compoſitum, forma, & materia, quæ ſunt partes compoſiti. </s>
              <s>Idem quoque Ariſto­
                <lb/>
              teles illa monet eſſe ſubſtantias,
                <emph type="sup"/>
              f
                <emph.end type="sup"/>
              quę non ſunt in ſubiecto; ſed elementorum, metallorum, viuen­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg168"/>
                <lb/>
                <expan abbr="tiumq́">tiumque</expan>
              . </s>
              <s>partes non ſunt in ſubiecto,
                <expan abbr="eædemq́">eædemque</expan>
              . </s>
              <s>ſunt hoc aliquid. </s>
              <s>cur ergo ſubſtantiæ non erunt?
                <lb/>
              </s>
              <s>Docuit item partes ſubſtantiæ ſubſtantias eſſe quandoquidem id quod ſe habet vt accidens, &
                <lb/>
              eſt in ſubiecto, non eſt pars: vſque adeo vt neque credam partem quanti in quanto eſſe vt </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>