Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
11
11
12
12
13
13
14
14
15
15
16
16
17
17
18
18
19
19
20
20
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="21"/>
                <arrow.to.target n="marg209"/>
                <lb/>
              hominis, ſemen eſt prius, quàm homo ille: ſimpliciter tamen homo eſt ſemine prior, ſicut actus
                <lb/>
              & perfectum priora ſunt poteſtate & imperfecto. </s>
              <s>Itaque generatio hominis vt homo eſt, non
                <lb/>
              eget ſemine, cùm ſit homo ſimpliciter ſemine prior. </s>
              <s>Igitur alium modum productionis habe­
                <lb/>
              bit nimirum per creationem. </s>
              <s>Memini etiam me legiſſe apud quoſdam ſcriptores hac via con­
                <lb/>
              firmari poſſe creationem: ſiquidem hæc quæ natura ſunt, alicuius rei gratia fiant à natura: ergo
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg210"/>
                <lb/>
              prius aliquam notionem extitiſſe in effectore neceſſe eſt: in hoc igitur rei facienda ratio ex qua
                <lb/>
              res extitêre: quapropter creatio. </s>
              <s>Hæc quidem ingeniosè excogitata: veruntamen eiuſmodi, quę
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg211"/>
                <lb/>
              Ariſtotelis principijs aduerſentur huic tu rei nunc cauſſas accipe. </s>
              <s>Nam quantum eſt de prima
                <lb/>
              ratione, videtur in ea committi peccatum à ſecundum quid ad ſimpliciter. </s>
              <s>Etenim ex actioni­
                <lb/>
              bus quæ Deo manifeſtè tribuuntur (ex ijs enim quę à quoque ſani iudicij facilè dabuntur,
                <expan abbr="noſtrã">noſtram</expan>
                <lb/>
              diſceptationem, quoad licebit, peragemus) aliquæ ſunt ipſius propriæ, vt contemplari ſeipſum,
                <lb/>
              nobis enim liquet hoc in nobis ipſis experientibus contemplationem externæ rei nullius egêre:
                <lb/>
              aliæ cum corpore communicantes, vt mouere & ambulare: ac verum quidem eſt actiones pro­
                <lb/>
              prias imitari eſſentiam; de communibus aliter ſentiendum eſt. </s>
              <s>Ex illo igitur quòd aliquæ fun­
                <lb/>
              ctiones ſine corpore exercentur, quæ ſanè propriæ ſunt; infertur, omnes ſine corpore exerceri
                <lb/>
              poſſe, quanuis ſint communes. </s>
              <s>& ex eo, quòd agit contemplando ſine corpore, concluditur ip­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg212"/>
                <lb/>
              ſum prorſus ſine corpore agere quodcunque & ſimpliciter. </s>
              <s>conuenientiam igitur, & ſimilitudi­
                <lb/>
              nem actionum omnium, quas Deo tribuunt, vel ſenſu, vel inductione iudicare oportebat. </s>
              <s>At­
                <lb/>
              qui non licet. </s>
              <s>Nec quiſquam Peripateticus aliam Dei propriam actionem cognouit quàm ſui
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg213"/>
                <lb/>
              contemplationem. </s>
              <s>Eodem propemodum vitio ſecunda ratio laborat. </s>
              <s>Damus enim planè
                <lb/>
              Deum eſſe ens primum, omnium abſolutiſsimum, nullius indigum, & non egêre ſubiecto ad
                <lb/>
              agendum: ſed addimus ad præſtandum propriam actionem quam dicimus eſſe contemplatio­
                <lb/>
              nem: quòd ſi fuerit actio communis, adhuc exquiret phyſicus confirmationem talis aſſumpti
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg214"/>
                <lb/>
              quam à ſenſu peti poſſe negamus. </s>
              <s>In tertia verò ratione duo ſeſe offerunt ſpectanda, quorum
                <lb/>
              primum eſt. </s>
              <s>Impetrare, vt aliquid ſit à Deo Peripateticè, non modo eſt per motum, velut ea,
                <lb/>
              quę generantur aſsiduè, quę ex iugi cęli conuerſione producuntur, illam verò Deus ſolus præ­
                <lb/>
              ſtat: verùm quoque eſt eſſe perfectum, quod ſcilicet ſine ipſo non exiſtat in actu ſecundo, nec
                <lb/>
              proprio munere fungatur ſine præſentia Dei; veluti Legatus eſt homo quidem per ſe; ſed per
                <lb/>
              eius virtutem, qui legauit, in dignitate conſtitutus eſt, & fungitur legatione. </s>
              <s>Alterum eſt, quod
                <lb/>
              ratio phyſica conuincit, aliquid eſſe æternum per ſe præter Deum O. M. Quibus poſitis in ar­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg215"/>
                <lb/>
              gumento duplex vitium latet. </s>
              <s>ſiquidem in argumento vitium illud quod eſt ex ignotis proce­
                <lb/>
              dere committatur
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              , dum ſumitur nihil præter Deum eſſe per ſe æternum; ſed omnia vel per
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg216"/>
                <lb/>
              motum extitiſſe, vel creationem; idque inter phyſicos ſenſum perſequentes & Theologos à lu­
                <lb/>
              mine Diuino illuſtratos eſt maximè controuerſum, accipiunt Theologi nullum eſſe huiuſmodi.
                <lb/>
              </s>
              <s>concluditur à phyſico tale rerum genus reperiri. </s>
              <s>Cùm igitur id aſſumant Theologi quod à phy­
                <lb/>
              ſico dubitatur, immò cui concluditur oppoſitum: patet hîc eſſe progreſſum ex ignotis qui mo­
                <lb/>
              dus eſt non probandi propoſitum. </s>
              <s>Deinde cùm phyſici probent eſſe tertium genus eorum ſci­
                <lb/>
              licet, quæ cùm ſint æterna; pendent tamen à Deo; ineſt in argumento fallacia conſequentis.
                <lb/>
              </s>
              <s>Etenim negabit phyſicus ille quem nos in hac methodo imitamur. </s>
              <s>Quicquid eſt à Deo, aut eſſe
                <lb/>
              per motum, aut per creationem. </s>
              <s>ſed tertium modum adijciet vt puta eſſe formaliter eo, ſ. </s>
              <s>poſito
                <lb/>
              vt hoc ſit, non effectiuè. </s>
              <s>ita cùm diuiſionis membra non omnia fuerint accepta: conſtat nullam
                <lb/>
              eſſe vim argumenti illius hypothetici ex diuiſione conſtructi. </s>
              <s>Iam verò ſi datur id, quod acce­
                <lb/>
              pimus, eſſe aliquod æternum per ſe pręter Deum O. M. patet profectò parum poſſe apud reni­
                <lb/>
              tentem id quod adſcribitur de æterna illa creatione, & quòd eiuſdem
                <emph type="italics"/>
              immò maioris virtutis eſt ex
                <emph.end type="italics"/>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg217"/>
                <lb/>
                <emph type="italics"/>
              ęterno creare
                <emph.end type="italics"/>
              , quàm ex initio cuiuſpiam temporis. </s>
              <s>ſiquidem ibi ſemper exiſtat materia, quę ſup­
                <lb/>
              ponatur; nec requiratur vlla mutatio vt ſint; cùm per ſe exiſtant ab æterno quæ vtraque in noua
                <lb/>
              creatione conſtitui neceſſe fuit. </s>
              <s>Neque aliud certè arguet quod oratio ponatur ab æterno, niſi
                <lb/>
              quòd ex Deo ſint aliqua formaliter, quod non negamus,
                <emph type="italics"/>
              ſed planè volumus eſſe creationem
                <emph.end type="italics"/>
              . </s>
              <s>In
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg218"/>
                <lb/>
              quarta ratione notemus, in omni generatione duo principia requiri, actum ſcilicet &
                <expan abbr="poteſtatẽ">poteſtatem</expan>
              ,
                <lb/>
              & poteſtas quidem eſt ſingularis, & æqualiter reſpiciens eſſe & non eſſe. </s>
              <s>Actus eſt determina­
                <lb/>
              tus & poſitus eſt ineſſe: quapropter æternus eſt per ſe. </s>
              <s>nec, quatenus actus, vnquam generationi
                <lb/>
              redditur obnoxius
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              . </s>
              <s>Itaque generatur hic homo qui quidem ex ſemine procreatur. </s>
              <s>homo vt
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg219"/>
                <lb/>
              actus æternus eſt. </s>
              <s>Inde igitur creatio non inferetur: at illud, quod ad extremum propoſuimus;
                <lb/>
              ſatis foret iis qui Peripateticè profitentur; ſi rationis illius autor ſe illa Peripatetica non habere
                <lb/>
              teſtatus eſſet. </s>
              <s>Verùm quia nihil eſt non Peripateticum, quod ratione, quæ iudicium ſenſus non
                <lb/>
              euertat, approbari poteſt;
                <expan abbr="officiū">officium</expan>
              quoque Peripatetici videtur eſſe vim explorare rationis illius.
                <lb/>
              </s>
              <s>Igitur, cùm ſumitur ea quæ ſunt natura, eſſe alicuius rei gratia; fatemur in iis, quæ fiunt: cum
                <lb/>
              etiam in natura ſit id, cuius gratia ſint nonnulla. </s>
              <s>Cùm etiam ponitur eorum quæ ſunt alicuius
                <lb/>
              gratia notionem, ſeu rationem quandam in effectore antecedere; notionem ſanè damus in iis </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>