Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
71
71
72
72
73
73
74
74
75
75
76
76
77
77
78
78
79
79
80
80
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="52"/>
              Profectò ſi præſtantius eſt imperare, quàm ſeruire
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              & imperat ciuilis artes in ciuitate
                <expan abbr="cõſtituens">conſtituens</expan>
              ,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg486"/>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg487"/>
                <lb/>
              & ſingulis ciuibus ſua munera præſcribens, necnon illa curans quæ pertinent ad
                <expan abbr="philoſophiã">philoſophiam</expan>
              , in­
                <lb/>
              ſtituens quas ſcientias in ciuitate, & quouſque ciues eas recepturi ſint. </s>
              <s>
                <expan abbr="prudentisq́">prudentisque</expan>
              . </s>
              <s>officium eſt
                <lb/>
              ſancire & decernere
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              quaſcunque ſcientias vir ciuilis admittit in Repub. manifeſtum eſt ciuilem
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg488"/>
                <lb/>
              omnibus aliis facultatibus & ſcientiis eſſe præponendam. </s>
              <s>Attamen, ſi vera ſunt Ariſtotelis docu­
                <lb/>
              menta, vt de facultatibus ex functione ſit iudicandum, & de functione ex rebus obiectis, aliter ſen­
                <lb/>
              tire oportet. </s>
              <s>Nam contemplatio rerum æternarum eſt, formarum & mentium, quæ ab omni
                <lb/>
              materiæ concretione liberæ ſunt, vnde omnis imperfectio deriuatur, omnia verò per ſeipſa pul­
                <lb/>
              cherrima & honeſtiſsima habentur. </s>
              <s>Et contemplatio ipſa per ſeſe munus eſt præſtantiſsimum,
                <lb/>
              cùm ſit bonum continuum. </s>
              <s>neque enim requirit inſtrumenta corporea, aut parum admodum,
                <lb/>
              ex quorum vſu defatigatio naſcitur, eadem quoque æterna eſt, cùm reſpiciat obiecta, nulla habi­
                <lb/>
              ta ratione materiæ ſenſilis, vnde omnis mutatio naſci ſolet. </s>
              <s>& cùm res neceſſarias contemplatio
                <lb/>
              tractet, miras affert voluptates, nanque in eo poſita eſt voluptas, vt expleatur deſiderium, & ita
                <lb/>
              ſedetur, vbi fine potitum fuerit, at tùm maximè noſtra mens ſedatur, vbi rem ſic eſſe nouit, vt ali­
                <lb/>
              ter ſe habere non poſsit; id quod ſola contemplatio præſtat, officia verò ciuilis ſemper laborioſa
                <lb/>
              ſunt, de fine ſemper anxia, quia facilè mutatur; itaque ſemper cogitant, & quid agendum ſit aſsi­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg489"/>
                <lb/>
              duè conſultant. </s>
              <s>Contemplatio in ſeipſa ſpem omnem ſui repoſitam habet, auxilia reſpuit, in ſo­
                <lb/>
              litudine exerceri poteſt. </s>
              <s>Proinde Scipio nunquam ſe minus ſolum quàm cùm ſolus eſſet, eſſe di­
                <lb/>
              cebat. </s>
              <s>Tùm etiam propter ſe expetitur & libera eſt. </s>
              <s>cęterarum functionum alius eſt finis. </s>
              <s>
                <expan abbr="Demũ">Demum</expan>
                <lb/>
              nulla actio ſiue effectio poteſt exhiberi, niſi contemplatio præcedat, quę quid agendum, quomo­
                <lb/>
              doúe agendum ſit, dictatur. </s>
              <s>Conuerte te nunc, quæſo ad actionem. </s>
              <s>hæc, vt dictum eſt, auxilium
                <lb/>
              contemplationis implorat, aliud ex ſeipſa producit, vt ex fortitudine pacem, virtus indiget exter­
                <lb/>
              nis. </s>
              <s>nam liberati ad largiendum pecuniis opus eſt. </s>
              <s>iuſto ad pręſtandam iuſtitiam ſatellitibus forti
                <lb/>
              viribus & armis. </s>
              <s>eadem ſedat animi perturbationes; tranquilla autem mens optimè ſpeculatur.
                <lb/>
              </s>
              <s>Actio reſpicit hominem quatenus humana conſtat natura: contemplatio beatarum mentium
                <lb/>
              munus eſt & hominis, quà partem propè diuinam in ſeipſo continet. </s>
              <s>Quanto igitur Deus homi­
                <lb/>
              ni præſtat; tanto quoque actioni contemplationem pręſtare putandum eſt. </s>
              <s>Etenim actio eſt fun­
                <lb/>
              ctio ſecundum virtutem moralem; atqui functio quæ ſecundum mores eſt, ad res pertinet huma­
                <lb/>
              nas. </s>
              <s>nam functio ſecundum fortitudinem & iuſtitiam,
                <expan abbr="cęterasq́">cęterasque</expan>
              . </s>
              <s>virtutes atque omnino quæ na­
                <lb/>
              ſcuntur ex prudentia ſpectant affectus internos, vel actus externos, quæ ſunt res humanæ. </s>
              <s>Nam
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg490"/>
                <lb/>
              cum virtutibus prudentia coniuncta eſt, cùm eius principia quæ ſunt fines humani boni conſe­
                <lb/>
              quendi proficiſcantur à virtutibus. </s>
              <s>Eæ verò ab ipſa prudentia ad bonum finem dirigantur: quan­
                <lb/>
              dò virtus efficit rectum propoſitum: prudentia verò vniuerſa regit quæ ad ipſum producunt, vt
                <lb/>
              quaſi clauum tenens virtutum moralium, ſecundum dirigat curſum, quo in optimum finem tan­
                <lb/>
              quam in portum ſecuriſsimum ferantur. </s>
              <s>Itaque tanta eſt cognatio prudentiæ cum virtutibus, vt
                <lb/>
              à ſe inuicem diuelli nequeant: proinde prudentia virtus eſt hominis propria. </s>
              <s>Huc accedit quòd
                <lb/>
              virtutes & prudentia ſunt compoſiti, quia pertinent ad illam animi facultatem, quæ poſita eſt in
                <lb/>
              ſenſibus, Deos autem quos
                <expan abbr="deridẽda">deridenda</expan>
              vetuſtas approbauit, ocioſos quidem eſſe velle
                <expan abbr="ineptiſsimũ">ineptiſsimum</expan>
                <lb/>
              ſed multò quoque abſurdius illis attribuere prudentiam quæ poſita eſt in delectu bonorum &
                <lb/>
              malorum; quibus mali nihil eſſe poteſt. </s>
              <s>quid item illis opus eſt ratiocinatione qua vtimur ad eam
                <lb/>
              rem, vt apertis obſcura aſſequamur. </s>
              <s>aut enim Deo nihil obſcurum eſſe poteſt, aut id ipſum non
                <lb/>
              curat. </s>
              <s>Quid iuſtitia, quę ſuum cuique tribuit, pertinet ad Deos? </s>
              <s>hominum enim ſocietas & com­
                <lb/>
              munitas iuſtitiam procreauit. </s>
              <s>Quo etiam pacto fortis Deus intelligetur? </s>
              <s>in dolore, an in labore,
                <lb/>
              an in periculo? </s>
              <s>quorum Deum nihil attingit. </s>
              <s>Quis erit locus in cęlo temperantiæ,
                <expan abbr="fineq́ue">fineque</expan>
              etiam
                <lb/>
              voluptatibus obſcœnis ibi eſt locus? </s>
              <s>niſi ea dicamus & ſtultiſsimè credamus quę plena ſunt futili­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg491"/>
                <lb/>
              tatis
                <expan abbr="ſummęq́">ſummęque</expan>
              . </s>
              <s>leuitatis, ætates, veſtitus, ornatus, coniugia, cognationes, cupiditates, ægritudines,
                <lb/>
              iracundias, bella, prælia, vel quòd duos exercitus
                <expan abbr="cõtrarios">contrarios</expan>
              , vt apud
                <expan abbr="Homerũ">Homerum</expan>
              , alij dij ex alia parte
                <lb/>
              defenderent, vel quòd cum Titanis aut gigantibus propria bella geſſerunt. </s>
              <s>Quid illud quòd</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg470"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg471"/>
              c 6. Met.
                <lb/>
              T. 4.
                <lb/>
                <lb/>
              Met. ſum.
                <lb/>
              </s>
              <s>3. c. 2.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg472"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg473"/>
              a 3. de An.
                <lb/>
              lib. de mo­
                <lb/>
              tu an.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg474"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg475"/>
              b 10. Met.
                <lb/>
              T. vlt.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg476"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg477"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg478"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg479"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg480"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg481"/>
              a Gal. lib.
                <lb/>
              </s>
              <s>de part. ar.
                <lb/>
              </s>
              <s>med.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg482"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg483"/>
              b 3. Top.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg484"/>
              c 4. de par.
                <lb/>
              </s>
              <s>an. c. 10.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg485"/>
              d 1. Rhet.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg486"/>
              a 1. Eth. c.
                <lb/>
                <lb/>
              2. 6. Eth. c.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg487"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg488"/>
              b 1. Pol.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg489"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg490"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg491"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>Sæpe etiam Iuno maxima cęli colûm.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>Coniugis in culpa flagrauit quotidiana</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>Noſcens omniuoli plurima furta Iouis?</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>Et Mercurius, cuius obſcœnius excitata natura traditur, quòd aſpectu Proſerpinæ commotus
                <lb/>
              ſit. </s>
              <s>& ea quæ de Vulcano Vergilius</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>Optatos amplexus,
                <expan abbr="placidumq́">placidumque</expan>
              . </s>
              <s>petiuit</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>Coniugis infuſus. </s>
              <s>gremio per membra ſoporem.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>Iam verò dij abſciſsi, exoleti, verſipelles, fures, in vinculis habiti, fulminibus appetiti, vulnera­
                <lb/>
              ti, qui dies ſupremos obierint,
                <expan abbr="terrenasq́">terrenasque</expan>
              . </s>
              <s>ſepulturas meruerint, omnes ſtultitię terminos ſuperat.
                <lb/>
              </s>
              <s>Saturnus item cum obunca falce cuſtos ruris, vt aliquis ramorum
                <expan abbr="luxuriantiũ">luxuriantium</expan>
              tonſor;
                <expan abbr="">cum</expan>
              petaſo
                <lb/>
              gnatus Maię,
                <expan abbr="tanquã">tanquam</expan>
              vias aggredi pręparet; &
                <expan abbr="ſolẽ">ſolem</expan>
                <expan abbr="puluerẽq́">puluerenque</expan>
              . </s>
              <s>declinet,
                <expan abbr="idẽ">idem</expan>
              priuatus
                <foreign lang="grc">ἀργειφόντης</foreign>
              . </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>