Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
11
11
12
12
13
13
14
14
15
15
16
16
17
17
18
18
19
19
20
20
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="65"/>
                <arrow.to.target n="marg596"/>
                <lb/>
              in ſeipſo principia motus. </s>
              <s>& cùm motus ſit duplex, verus & metaphoricus, vt verus eſt notior
                <lb/>
              nobis ita mobilitas habilitatem indicabit ad verum motum primò & præcipuè, non autem ad
                <lb/>
              non autem ad metaphoricum. </s>
              <s>hæc ſubſtantia mobilis neceſſariò corpus eſt, ſolùm ab eo differt,
                <lb/>
              modo
                <expan abbr="cõcipiendi">concipiendi</expan>
              , ſiquidem, vniuerſalior eſt notio ſubſtantię, quàm corporis, atque vniuerſalior
                <lb/>
              quidem, non vniuerſitate prędicationis; totidem enim ſubiecta comprehendit ſubſtantia ſenſilis,
                <lb/>
              quot corpus de prædicamento ſubſtantiæ, ſed vniuerſitate modi, quia ſine limitatione, ſcilicet ea­
                <lb/>
              dem ſubſtantia comprehenditur quæ ſub nomine corporis quantitare quodammodo limitatur.
                <lb/>
              </s>
              <s>Et cùm ens etiam in prima notione ſubſtantiam ſignificet, atque illam quidem ſenſilem, efficitur
                <lb/>
              item, vt ens ad eandem ſubſtantiam contrahatur. </s>
              <s>Ergo re uera idem ſunt ens mobile ſeu natura­
                <lb/>
              le. </s>
              <s>ſubſtantia mobilis, ſeu naturalis: & corpus mobile, ſeu naturale. </s>
              <s>Nec vllum argumentum po­
                <lb/>
              teſt opponi, quin his ſtantibus euerti poſsit. </s>
              <s>Ac primùm, quod extremo loco oppoſitum eſt, quòd
                <lb/>
              ſubſtantia non eſt ſubiectum congruens cum mobilitate. </s>
              <s>Iam enim patuit ſubſtantiam accipi, vt
                <lb/>
              in prima ſui notione & vt id ad quod cęteræ ſubſtantiæ referuntur. </s>
              <s>ea verò eſt ſenſilis ſubſtantia
                <lb/>
              cum qua motus conuertitur: nulla enim talis ſubſtantia eſt quæ non ſit mobilis, nec vllum mo­
                <lb/>
              bile, quin ſit ſubſtantia ſenſilis. </s>
              <s>Sic contra nos argumentum D. Thomæ non valet, vbi probat
                <lb/>
              ens eſſe ſubiectum, non ſubſtantiam, aut corpus, quia ſit ens proprium motus ſubiectum, vt ex
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg597"/>
                <lb/>
              definitione apparet. </s>
              <s>quandò ens, quod in illa definitione ſumitur, aut adæquat ſubſtantiam ſen­
                <lb/>
              ſilem, aut vt rectius dixerim, eſſe ibi eſt non res, ſed apprædicatum, ideſt, non ſignificat vt termi­
                <lb/>
              nus, ſed vt copula: ſed cùm dicitur eius, quod eſt, & reſoluitur copula in terminum & copulam,
                <lb/>
              & hoc quid communius eſſe videtur, quàm corpus & ſubſtantia. </s>
              <s>dico ipſum non vniuerſitate
                <lb/>
              prædicationis eſſe
                <expan abbr="cõmunius">communius</expan>
              , ſed vniuerſitate modi. </s>
              <s>Sic quoque defendetur D. Thomas qui ens
                <lb/>
              pro ſubiecto ſumpſit: neque enim ens vniuersè accepit, ſed quod æqui pollet ſubſtantiæ ſenſili.
                <lb/>
              </s>
              <s>Iam verò quòd accipitur corpus, etiam facilè reſpondere licet; ſi ſubſtantiam ſenſilem idem eſſe
                <lb/>
              re cum corpore cogitemus. </s>
              <s>Itaque dum corpus efficitur ſubiectum motus, dum principia, partes,
                <lb/>
              & proprietates afferuntur, etiam talis ſubſtantia ſubiectum motus efficitur; & eius principia, par­
                <lb/>
              tes, & proprietates explicantur. </s>
              <s>Nec ea nos perturbant, quæ D. Thomas oppoſuit qui in prima
                <lb/>
              notione mobilitatem reſpicere volumus, motum verum qui corporis eſt, non metaphoricum qui
                <lb/>
              eſt animi. </s>
              <s>Atque vbi opponitur demonſtrari id quod mouetur eſſe corpus, multos exitus habet
                <lb/>
              oppoſitio: tùm quia probatur de corpore motus qui eſt actus, in ratione verò ſubiecti accipitur
                <lb/>
              mobilitas quæ eſt habilitas. </s>
              <s>Prætereà non idem probatur & conſtituitur. </s>
              <s>conſtituitur ſanè in cor­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg598"/>
                <lb/>
              pore mobilitas, at corpus de mobili probatur. </s>
              <s>Ne verò mirum videatur, vt vnum ſit
                <expan abbr="perſpicuũ">perſpicuum</expan>
              ,
                <lb/>
              & reciprocum ſit obſcurum, cùm ſępe in mathematicis vſueueniat probari reciprocum. </s>
              <s>quod
                <lb/>
              optimi mathematici docent ad 6. primi, quanquam id quod pro ſubiecto accipitur, vnum eſt vt
                <lb/>
              totum hoc corpus, ſeu ſubſtantia mobilis, & eſt veluti terminus ſimplex. </s>
              <s>ideo nullo pacto
                <expan abbr="demõ-ſtrationi">demon­
                  <lb/>
                ſtrationi</expan>
              ſubiicitur. </s>
              <s>De ratione autem quæ affertur è 1. de cęlo rurſus ſeſe offeret occaſio diſpu­
                <lb/>
              tandi. </s>
              <s>Veruntamen & iterum repugnet quiſpiam. </s>
              <s>eo quòd omnes affectiones ineſſe videntur in
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg599"/>
                <lb/>
              ſubiecto per rationem quam formalem vocant. </s>
              <s>at non per mobilitatem ineſt corpori eſſe in loco,
                <lb/>
              ſed per ſuperficiem. </s>
              <s>Prætereà ſubiectum vult eſſe vniuocum, aut ad vnum. </s>
              <s>Sed hoc quod nos
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg600"/>
                <lb/>
              ſubiectum facimus, nihil ex his eſt. </s>
              <s>Nanque ſubſtantia naturalis eſt, vel elementum, vel ex ele­
                <lb/>
              mentis, & corpus cęleſte quæ nihil habent vniuocum. </s>
              <s>quandò differunt vt caduca & æterna.
                <lb/>
              </s>
              <s>Nec ſunt ad vnum. </s>
              <s>ſiquidem ea quæ ſunt ad vnum, ſic ſe habeant, & vnum ſit, à quo cętera mu­
                <lb/>
              tuant eſſentiam; Sed non ita ſe habent inferiora ad cœlum. </s>
              <s>cuius rei ſignum: quia non vtuntur
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg601"/>
                <lb/>
              illò in ſuis definitionibus. </s>
              <s>Adde etiam quòd de ſubiecto prænoſſe oportet, quòd ſit, & quid ſit.
                <lb/>
              </s>
              <s>At vbi'nam habetur definitio ſubſtantiæ naturalis? </s>
              <s>Dicimus ſanè ad primam etiam locum eſſe
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg602"/>
                <lb/>
              proprietatem quæ pullulat à rei natura, vt poſita res in ſua natura ſit etiam in ſuo loco. </s>
              <s>vnde
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg603"/>
                <lb/>
              dici ſolet. </s>
              <s>Dans formam, quæ eſt natura; dare etiam conſequentia formam, in quibus numeratur
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg604"/>
                <lb/>
              locus. </s>
              <s>eſt etiam locus naturalis terminus motus naturalis. </s>
              <s>Ad ſecundam ſic reſpondemus ad con­
                <lb/>
              ſeruandam rationem eorum quæ ſunt ad vnum, ſatis eſſe, ſi prius accipiatur in quid eſt poſte­
                <lb/>
              riorum logicè, hoc eſt, in quocunque genere cauſſæ. </s>
              <s>Cùm igitur cęlum habeat vim efficientis ad
                <lb/>
              ea quę intra orbem Lunæ continentur, ita etiam in illorum definitione comprehendetur. </s>
              <s>hęc nos
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg605"/>
                <lb/>
              docuit Auerroës. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              Tertia ſic tolli poterit. </s>
              <s>Subiectum generale cuiuſque facultatis ita ſe habere,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg606"/>
                <lb/>
              vt genus generaliſsimum. </s>
              <s>quare non reſoluitur in alia principia ſuperiora. </s>
              <s>quocirca neque defi­
                <lb/>
              nitione ſubiicitur. </s>
              <s>Verùm ſufficit inchoata quædam notitia rei illius quæ per nomen ſignificatur
                <lb/>
              quam vnuſquiſque etiam ſine præmonſtratore poteſt habere. </s>
              <s>in methodo poſteà principia ex­
                <lb/>
              quiruntur, ex quibus conſtat. </s>
              <s>hanc reſolutionem ſiquis ad definitionem dirigi putet haud repu­
                <lb/>
              gnabo (eſt enim propriè deſcriptio) atque illam colligi autumabo non Primo de cęlo, vt Auer­
                <lb/>
              roës opinatus eſt, quoniam ibi ita definiri puto corpus naturale, quatenus continet interuallum
                <lb/>
              & pendet à quanto; ſed initio ſecundi. </s>
              <s>Phyſ. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              poſtquàm explicatum eſt, quid ſit natura, & vbi
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg607"/>
                <lb/>
              oſtenditur quid ſit habens
                <expan abbr="naturã">naturam</expan>
              . </s>
              <s>Sic igitur ſubſtantia naturalis ponetur phyſiologiæ
                <expan abbr="ſubiectũ">ſubiectum</expan>
              .</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg548"/>
              e 2. Phyſ.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg549"/>
              Ratio I.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg550"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg551"/>
              a 1. Met.
                <lb/>
              c. 1.
                <lb/>
                <lb/>
              1. Phyſ. T.
                <lb/>
              c. 83.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg552"/>
              II.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg553"/>
              2. Phyſ. T.
                <lb/>
              c. 26.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg554"/>
              III.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg555"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg556"/>
              b 6. Met.
                <lb/>
                <expan abbr="q.">que</expan>
              4.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg557"/>
              c 3. de cę­
                <lb/>
              lo T. 2.
                <lb/>
                <lb/>
              3. Me. T. 7.
                <lb/>
              T. 18.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg558"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg559"/>
              d T. 2.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg560"/>
              e T. 5.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg561"/>
              f c. 1. 2.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg562"/>
              g c. 8.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg563"/>
              h T. 29.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg564"/>
              i T. 30.
                <lb/>
              T. 41.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg565"/>
              k T. c. 8, 15
                <lb/>
              T. c. 6.
                <lb/>
              T. c. 1.
                <lb/>
              T. c. 5.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg566"/>
              l T. 2.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg567"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg568"/>
              m 7. Met.
                <lb/>
              T. 8.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg569"/>
              n 1. Phyſ.
                <lb/>
              T. 78.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg570"/>
              o 5. Met.
                <lb/>
              T. 6. 21. 22
                <lb/>
              23.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg571"/>
              p 2. Phyſ.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg572"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg573"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg574"/>
              a Auer. 3.
                <lb/>
              de An. T.
                <lb/>
              c. 39.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg575"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg576"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg577"/>
              Ad I.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg578"/>
              Ad II.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg579"/>
              Ad III.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg580"/>
              Ad IIII.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg581a"/>
              a 12. Met.
                <lb/>
              T. 43. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg581b"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg581c"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg581d"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg581e"/>
              b I. de par.
                <lb/>
              an.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg581f"/>
              c I. Eth.
                <lb/>
              ad Eucl. c. I.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg581g"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg581"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg582"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg583"/>
              a 6. Met.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg584"/>
              Ratio I.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg585"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg586"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg587"/>
              b 1. de cę­
                <lb/>
              lo T. 5.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg588"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg589"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg590"/>
              a 1. de cę­
                <lb/>
              lo T. 5.
                <lb/>
                <lb/>
              6. Phyſ.
                <lb/>
              T. 32.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg591"/>
              b 6. Met.
                <lb/>
              T. 1.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg592"/>
              c 2. Phyſ.
                <lb/>
              T. 4.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg593"/>
              d 1. de cę­
                <lb/>
              lo T. 1.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg594"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg595"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg596"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg597"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg598"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg599"/>
              Dubitat. </s>
              <s>I.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg600"/>
              II.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg601"/>
              III.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg602"/>
              Ad I.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg603"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg604"/>
              Ad II.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg605"/>
              Ad III.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg606"/>
              a Epit. </s>
              <s>Me.
                <lb/>
              </s>
              <s>T. 4.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg607"/>
              b 2. Phyſ.
                <lb/>
              T. 4.</s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>