Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
81
81
82
82
83
83
84
84
85
85
86
86
87
87
88
88
89
89
90
90
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="69"/>
                <arrow.to.target n="marg628"/>
                <lb/>
              ſiquidem pluribus locis cauſſam perpetuæ ſucceſsionis in rebus caducis oſtendat eſſe primum fi­
                <lb/>
              nem, cui omnia parent, & quod imitari cupiunt. </s>
              <s>Proptereà, vt omnes cauſſas ab imis vſque ad
                <lb/>
              ſummas adhiberi à phyſico ſuis demonſtrationibus affirmo: ſic omnes cum diligentia ab eodem
                <lb/>
              tractari poſſe nego; ſed eas tantùm cum diligentia in hac methodo explicandas eſſe quæ non ſe­
                <lb/>
              parantur à motu, reliquarum explicatio diligens ſuperiori officio delegabitur. </s>
              <s>& cauſſa eſt, quia
                <lb/>
              cùm includant rationem & notionem motus, quia motus à phyſico diligentiſsimè exponitur; er­
                <lb/>
              go, & illa, in quorum notione ineſt motus optimè à naturali cognoſcentur. </s>
              <s>Nam veriſimile eſt
                <lb/>
              ibi aliquid maximè cognoſci, vbi illud maximè cognoſcitur per quod explicatur. </s>
              <s>Itaque omnia
                <lb/>
              illa loca quæ nuper allata
                <expan abbr="cõtrà">contrà</expan>
              fuerunt, oſtendent quidem naturalem philoſophum cauſſas illas
                <lb/>
              non exponere & pro merito tractare: nihil obſtabunt, quominus eas in demonſtrationibus vſur­
                <lb/>
              pari poſſe credamus. </s>
              <s>illud ſolum perſuadebunt: demonſtrationem quę in cauſſas illas reſoluitur,
                <lb/>
              vt eſt ex maximè primis in hac philoſophia, ita non eſſe ex nobis notiſsimis, quòd illò phyſicæ
                <lb/>
              methodi vis non tuebatur. </s>
              <s>Reſtat igitur, vt efficiens & materia cum omni diligentia tractentur à
                <lb/>
              philoſopho naturali & demonſtrationes quæ è tali cauſſarum genere conflantur in methodo na­
                <lb/>
              turali, ſint ſuis numeris
                <expan abbr="partibusq́">partibusque</expan>
              . </s>
              <s>abſolutæ. </s>
              <s>& omnibus modis; cùm è cęteris abſolutæ quidem
                <lb/>
              ſint, ſed in proprio genere; quia ſcilicet illis ſit contentus, quatenus referuntur ad motum. </s>
              <s>Nam
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg629"/>
                <lb/>
              quicquid vlterius cognoſcitur, ſi facit ad rei notitiam pleniorem; non tamen facit ad
                <expan abbr="notitiã">notitiam</expan>
              rei,
                <lb/>
              quatenus eſt naturalis, ſed vt cadit in aliam rationem, vtputa, entis. </s>
              <s>Neque obſtat quòd operen­
                <lb/>
              tur prima forma
                <expan abbr="primusq́">primusque</expan>
              . </s>
              <s>finis ſine motu: quare non reſpiciant ſubſtantiam naturalem; quia
                <expan abbr="">non</expan>
                <lb/>
              id ſibi vult illud dictum, quòd omnis earum ratio
                <expan abbr="notioq́">notioque</expan>
              . </s>
              <s>ſeparentur à motu: ſed quòd inter re­
                <lb/>
              liquas cauſſas hæ quoque ſine motu conſiderari queunt, cùm functiones habeant quę ſine corpo­
                <lb/>
              re obiri poſsint. </s>
              <s>Ideo quatenus reſpiciunt motum, pertinent ad methodum naturalem: ſed cùm
                <lb/>
              habeant item alia officia quę ſegregantur à motu, illa res natura plenè cognoſci nequit à phyſico
                <lb/>
              qui non excedit limitibus motus, ſed ab eo philoſopho cognoſcetur qui conſiderat entia quæ
                <lb/>
              ſunt immobilia; hic verò eſt primus philoſophus. </s>
              <s>Quanquam de iis quæ nuper conſtituta ſunt,
                <lb/>
              non leues exiſtunt dubitationes: ſiquidem ſubiectum philoſophię naturalis perfectius in alia
                <expan abbr="ſciẽ-tia">ſcien­
                  <lb/>
                tia</expan>
              , quàm in naturali noſceretur; ibi enim perfectius noſcitur, vbi ipſius principia noſcuntur.
                <lb/>
              </s>
              <s>Quia verò facilè hoc dabis obiiciens locum Ariſtotelis,
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              vbi teſtatur primi philoſophi munus
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg630"/>
                <lb/>
              eſſe præbere ſubiecta cęteris ſcientiis; quaſi noſcat ipſe ſolus illa eſſe ſimpliciter: animaduerte ob­
                <lb/>
              ſecro Ariſtotelem agere de eo quòd ſint; itaque verè dicere: quandò vnus primus philoſophus
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg631"/>
                <lb/>
              tenet rem eſſe, quatenus eſt: ſed nos hîc ſubſtantiam naturalem ſub ratione naturæ concipimus;
                <lb/>
              eam verò nulli notiorem fore quàm philoſopho naturali prædicamus. </s>
              <s>Tùm etiam ſcitu dignum
                <lb/>
              eſt an'ne materia plenè cognoſcatur à philoſopho naturali; ecquid'nam amplius afferat ad hanc
                <lb/>
              cognitionem primus philoſophus. </s>
              <s>At verò quantum eſt de primo: cùm ſit hoc in noſtris placitis
                <lb/>
              conſtitutum principia ſpectari in methodis cum habitudine ad ea quorum principia ſunt, etiam
                <lb/>
              ſequenti auctoritatem Ariſtotelis ſcrupulum iniiciet ea ſententia. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              Siquis vnum è relatiuis di­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg632"/>
                <lb/>
              ſtinctè noſſe velit, alterum quoque diſtinctè noſcat neceſſe eſt: neque enim ſatis eſt percunctanti
                <lb/>
              cuius ego ſim filius, ſi parentis filium me eſſe audiuerit: ſed tùm acquieſcet, ſi me Nicolai filium
                <lb/>
              eſſe doceatur, qui nobiles cauſſas aliquando perorarit: aliter non plus certior abierit, quàm curio­
                <lb/>
              ſior ille qui quærens ex quodam ſeruo, quò iret, & cuius eſſet; reſponſum tulerit. </s>
              <s>Huc eo, heri
                <lb/>
              ſum ſeruos; nunquid nunc es certior? </s>
              <s>Hîc ego te conſiderare velim, longè aliud eſſe rei merita
                <lb/>
              tractare, & methodi in qua verſamur, etenim methodus procedit ex propriis, & certis
                <expan abbr="quibuſdã">quibuſdam</expan>
                <lb/>
              terminis cohibetur: itaque ſatis eſt illi ea continere quæ ipſius propria ſunt, reliqua negligit; nec
                <lb/>
              idcirco quicquàm de iure ſuo deminuit rei notitia latius patet, &
                <expan abbr="quandoq́">quandoque</expan>
              . </s>
              <s>multarum methodo­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg633"/>
                <lb/>
              rum opem flagitat: itaque cęlum & à naturali & ab Aſtronomo conſideratur; quia ſubit diuerſas
                <lb/>
              rationes; cùm cęteroquin vna ſit cuiuſque methodi ratio qua determinatur: quamobrem ea prin­
                <lb/>
              cipiorum notitia contenta eſſe debet, qua ſubiectum ſub propria ratione tractatur, vlteriorem
                <expan abbr="">non</expan>
                <lb/>
              requirit; & quicquid vlterius adhibetur, alienum eſt, & ad rei quidem notitiam faciens, ſed nihil
                <lb/>
              adiuuans illam methodum. </s>
              <s>Neque noſſe oportet, vt aliquem certò patrem alterius eſſe ſciamus,
                <lb/>
              ſit'ne animal rationis compos an brutum; neque poſtulat ea notitia certam atque accuratam fun­
                <lb/>
              damenti, vt ita dicam, explicationem: itaque diſtincta alterius relatiui cognitio vſque ad
                <expan abbr="quendã">quendam</expan>
                <lb/>
              terminum peruenit, & cum diſtinctione illa adhuc connexam habet aliquam confuſionem: aliter
                <lb/>
              immineret periculum, ne ſciremus bis duo facere quatuor, niſi perfectè ſciremus quid eſſet nume­
                <lb/>
              rus, quid quantitas, & an ſit materię proprietas, an formę. </s>
              <s>neque noſſet expugnare oppidum Im­
                <lb/>
              perator, niſi cognoſceret quid ſit victoria, quid beatitudo, & cuncta politicę principia teneret, quę
                <lb/>
              ſanè res eſt venia potius, quàm admiratione digna. </s>
              <s>Hoc iudicio
                <expan abbr="cõmotus">commotus</expan>
              Antonius apud M. Tul­
                <lb/>
              lium
                <emph type="sup"/>
              c
                <emph.end type="sup"/>
              oratoriam facultatem modicis regionibus circunſcribit; & infinitatem illam quæſtionum
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg634"/>
                <lb/>
              de quacunque re ſubtiliter diſceptandi negat oratori. </s>
              <s>Sed Ariſtotelis ipſius iudicium, & aliorum
                <lb/>
              philoſophorum perſequamur. </s>
              <s>quotasquiſque eſt ex Aſtronomis, qui de eclypſi ita diſputet, vt </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>