Buonamici, Francesco
,
De motu libri X
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 420
421 - 430
431 - 440
441 - 450
451 - 460
461 - 470
471 - 480
481 - 490
491 - 500
501 - 510
511 - 520
521 - 530
531 - 540
541 - 550
551 - 560
561 - 570
571 - 580
581 - 590
591 - 600
601 - 610
611 - 620
621 - 630
631 - 640
641 - 650
651 - 660
661 - 670
671 - 680
681 - 690
691 - 700
701 - 710
711 - 720
721 - 730
731 - 740
741 - 750
751 - 760
761 - 770
771 - 780
781 - 790
791 - 800
801 - 810
811 - 820
821 - 830
831 - 840
841 - 850
851 - 860
861 - 870
871 - 880
881 - 890
891 - 900
901 - 910
911 - 920
921 - 930
931 - 940
941 - 950
951 - 960
961 - 970
971 - 980
981 - 990
991 - 1000
1001 - 1010
1011 - 1020
1021 - 1030
1031 - 1040
1041 - 1050
1051 - 1055
>
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 420
421 - 430
431 - 440
441 - 450
451 - 460
461 - 470
471 - 480
481 - 490
491 - 500
501 - 510
511 - 520
521 - 530
531 - 540
541 - 550
551 - 560
561 - 570
571 - 580
581 - 590
591 - 600
601 - 610
611 - 620
621 - 630
631 - 640
641 - 650
651 - 660
661 - 670
671 - 680
681 - 690
691 - 700
701 - 710
711 - 720
721 - 730
731 - 740
741 - 750
751 - 760
761 - 770
771 - 780
781 - 790
791 - 800
801 - 810
811 - 820
821 - 830
831 - 840
841 - 850
851 - 860
861 - 870
871 - 880
881 - 890
891 - 900
901 - 910
911 - 920
921 - 930
931 - 940
941 - 950
951 - 960
961 - 970
971 - 980
981 - 990
991 - 1000
1001 - 1010
1011 - 1020
1021 - 1030
1031 - 1040
1041 - 1050
1051 - 1055
>
page
|<
<
of 1055
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
>
<
pb
pagenum
="
70
"/>
quærat, vnde opacitas Lunæ naſcatur, & quę'nam ſit corporis illius natura, è quo'nam materiæ
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg635
"/>
<
lb
/>
genere conſtet, quæ ſit eius forma; vtrum'ne caducum ſit corpus, an mortale? </
s
>
<
s
>eo contentus erit,
<
lb
/>
quòd Luna à Sole
<
expan
abbr
="
lumẽ
">lumen</
expan
>
accipiat, cùm ſit corpus opacum, & eiuſmodi, vt ipſum ad nos reflectat;
<
lb
/>
atque vbi ex interuentu terræ lumen Solis amittat, tùm fieri eclypſin: itaque veſtigabit quo tem
<
lb
/>
pore terra ſic inter vtraque lumina interponatur, vt Luna in eius vmbram incurrat, & eclypſin ita
<
lb
/>
deſignabit. </
s
>
<
s
>& illa diſcens nihilo plus erit bonus mathematicus. </
s
>
<
s
>Et medicus vſque ad quendam
<
lb
/>
terminum materiam nerui noſcere volet; accuratam eius perquiſitionem phyſico relinquet; ni
<
lb
/>
hilominus Alexandro dignus eſſe poterit. </
s
>
<
s
>Etiam logicus illa breui inſtructione
<
expan
abbr
="
prædicamentorũ
">prædicamentorum</
expan
>
<
lb
/>
contentus erit, certam doctrinam primo philoſopho delegabit. </
s
>
<
s
>Ergo fines ſuos aliquando tuebi
<
lb
/>
tur methodus, dum rem pro ſuo munere explanabit; etiam ſi principia non pro rei dignitate, ſed
<
lb
/>
pro ſuo ipſius merito tractet. </
s
>
<
s
>& tamen tanta lux erit principiorum, vt quamuis non abſolutè co
<
lb
/>
gnoſcantur; ea tamen illuſtrare queant quæ ſunt ex ipſis; & ſi non quatenus ea res pateretur, at
<
lb
/>
ſaltem quoad ab eius methodi profeſſore deſideratur. </
s
>
<
s
>Proinde Phyſico ſat eſſe dicemus, ſi pri
<
lb
/>
mum motorem ſic tractet, vt reſpicit materiam ſenſilem;
<
expan
abbr
="
eiusq́
">eiusque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>attributa doceat, quatenus erum
<
lb
/>
punt ex illa habitudine; nec aliter explicatur ab ipſo, quòd eſt indiuiduus & æternus, & extra
<
lb
/>
omnem materiæ contagionem: quapropter omnibus modis immobilis; niſi quòd eius aliquod
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg636
"/>
<
lb
/>
munus redundat in materiam: quod fine illa habitudine concipi poteſt, id alterius officium eſſe
<
lb
/>
dicimus. </
s
>
<
s
>& hoc modo 3. Phyſ. pars erit noſtræ methodi; & in illo regreſſus phyſicus; ſi
<
expan
abbr
="
methodũ
">methodum</
expan
>
<
lb
/>
reſpicias, abſolutus; ſi rem perpendas, aliqua ex parte deficiens. </
s
>
<
s
>At verò tibi fortè negotium fa
<
lb
/>
ceſſet, quòd ſi ita nouit phyſicus primum motorem, & eius accurata notitia pertinet ad alterum
<
lb
/>
philoſophum; videbitur eſſe ſubalternus, quod tamen anteà confutatum eſt: etenim non poterit
<
lb
/>
explicare quid ſit illud principium, nec afferre propter quid ſimpliciter, ſed
<
expan
abbr
="
oſtẽdet
">oſtendet</
expan
>
tantum quòd
<
lb
/>
ſit; cur ita ſit, ab altero arceſſet, atqui vbi hic gradus intercedebat; ſubalternationis ratio poneba
<
lb
/>
tur. </
s
>
<
s
>Ad hoc dicam primum motorem quoque primum, quà primus eſt motor, à phyſico noſci
<
lb
/>
quid ſit, quantum fert eius ingenium, quod propter ſimplicitatem definitioni non eſt obnoxium:
<
lb
/>
deinde tum reſpondebo affinitatem eſſe ſubalternationis, vbi in genere conueniant ſubalterna &
<
lb
/>
ſubalternans: at cùm ſublimior ſpeculatio primi motoris ſit alterius generis; cùm hæc ſpectet ſub
<
lb
/>
ſtantiam naturalem; illa verò ſubſtantiam ſimpliciter (etenim genus in ſcientiis à ratione formali
<
lb
/>
ducitur quę omnino diuerſa eſt in phyſica & prima philoſophia) non igitur erit phyſica ſubalter
<
lb
/>
na. </
s
>
<
s
>Tertiò defendimus primum motorem ſe habere vt finem; at quę conſiderat finem, non habet
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg637
"/>
<
lb
/>
rationem ſubalternantis, ſed architectonicæ. </
s
>
<
s
>Quapropter eſt gemina facultas, quæ in motoris pri
<
lb
/>
mi notitia vertitur; & ſingulæ in ſuo genere perfectæ. </
s
>
<
s
>Tranſeo nunc ad alterum caput, quo de no
<
lb
/>
titia materiæ diſceptandum eſt, quo phyſicæ conceditur: nam multa contrà ſuccurrunt; ſiquidem
<
lb
/>
plena cuiuſque rei cognitio tunc habetur; cùm omnes cauſſæ noſcuntur ex quibus res illa pendet.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>Sed materia cauſſas omnes infert; ab omnibus pendet. </
s
>
<
s
>Igitur materia cauſſarum omnium
<
expan
abbr
="
notitiã
">notitiam</
expan
>
<
lb
/>
flagitat. </
s
>
<
s
>Atqui non omnes cauſſæ cognoſcuntur à phyſico. </
s
>
<
s
>Neque igitur phyſicus plenè cogno
<
lb
/>
ſcet materiam. </
s
>
<
s
>Nanque materia formæ gratia eſt & finis;
<
expan
abbr
="
eademq́
">eademque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>finem: ſine efficientis opera
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
<
lb
/>
conſequitur. </
s
>
<
s
>Præterea materia, vt nobis placet, eſt poteſtas. </
s
>
<
s
>ea verò ſine actu cognoſci
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
poteſt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>
<
arrow.to.target
n
="
marg638
"/>
<
lb
/>
Cæterùm neque actus neque poteſtas à phyſico, vel auctore Ariſtotele abſolutè cognoſcuntur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>
<
arrow.to.target
n
="
marg639
"/>
<
lb
/>
<
emph
type
="
sup
"/>
a
<
emph.end
type
="
sup
"/>
Ergo neque materia. </
s
>
<
s
>Confirmo etiam, quia formæ ſciri debet magis quàm materia. </
s
>
<
s
>Sed forma
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg640
"/>
<
lb
/>
non cognoſcitur à phyſico perfectè; multò minus igitur materia. </
s
>
<
s
>Vrgebit nos item Auicenna te
<
lb
/>
ſte Auerroë. </
s
>
<
s
>
<
emph
type
="
sup
"/>
b
<
emph.end
type
="
sup
"/>
Quando cognitio cuiuſque rei tùm exiſtit, cum eius cauſſæ cognoſcuntur à primis
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg641
"/>
<
lb
/>
vſque ad vltimas. </
s
>
<
s
>At materia prima non poteſt à phyſico noſci. </
s
>
<
s
>Neque item vltima & proxima.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>quia omnes artifices mentionem faciunt de materia proxima, non de remota & prima, vt medi
<
lb
/>
cus de materia proxima nerui, quæ fortè ſunt elementa. </
s
>
<
s
>Verùm phyſicus eſt artifex particularis:
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg642
"/>
<
lb
/>
neque enim ſpectat ens ſimpliciter, ſed aliqua conditione reſtrictum, vt puta mobilitate. </
s
>
<
s
>Neque
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg643
"/>
<
lb
/>
igitur phyſicus ſpectabit materiam primam. </
s
>
<
s
>Tùm etiam; quòd ſi eam tractaret phyſicus, &
<
expan
abbr
="
demõ-ſtrare
">demon
<
lb
/>
ſtrare</
expan
>
poſſet. </
s
>
<
s
>non demonſtrat autem, quia principium eſt. </
s
>
<
s
>Nos item in confirmationem adimus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>
<
arrow.to.target
n
="
marg644
"/>
<
lb
/>
Prima philoſophia materiam cognoſcit. </
s
>
<
s
>Sed prima philoſophia eſt maximè ſcientia, quippe quæ
<
lb
/>
ſciat ex maximè primis. </
s
>
<
s
>Ergo & ipſa magis ſcit quàm phyſica. </
s
>
<
s
>Sic materiæ tractatio non erit prę
<
lb
/>
cipua philoſophi naturalis. </
s
>
<
s
>Sed quantum ſpectat ad Auicennæ decretum; falſum prorſus exiſti
<
lb
/>
mo phyſicum materiæ primæ cognitionem detrectare. </
s
>
<
s
>Tùm quòd artifex, etſi materiam
<
expan
abbr
="
cõmu-niſsimam
">commu
<
lb
/>
niſsimam</
expan
>
non ſpectat; quia certas formas ſibi propoſitas habet, vt ſtatuarum ſtatuarius; at nihilo
<
lb
/>
minus
<
expan
abbr
="
cõſiderat
">conſiderat</
expan
>
materiam communem omnibus ſuis formis, vt marmor, aut æs. </
s
>
<
s
>Itaque cùm phi
<
lb
/>
loſophus naturalis conſideret omnes formas naturales, etiam conſiderare cogetur materiam
<
expan
abbr
="
cõ-munem
">con
<
lb
/>
munem</
expan
>
omnibus illis formis, hæc verò eſt materia prima; quandoquidem etiam ipſa primas ele
<
lb
/>
mentorum formas accipiat. </
s
>
<
s
>Accedit eodem, quòd ſi phyſicus de motu differit, etiam principia
<
lb
/>
motus omnia veſtigare debet in quibus cum materia prima reponatur, efficit item, vt materia pri
<
lb
/>
ma ſit à phyſico noſcenda. </
s
>
<
s
>Quamobrem non id puto nunc in controuerſiam eſſe reuocandum; </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>