Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
11
11
12
12
13
13
14
14
15
15
16
16
17
17
18
18
19
19
20
20
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="79"/>
                <arrow.to.target n="marg714"/>
                <lb/>
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              ea verò cùm in
                <expan abbr="rerũ">rerum</expan>
              naturalium definitione requiratur; ſępius item ab Ariſt. </s>
              <s>pronuntiatum
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg715"/>
                <lb/>
              ſit, definitiones naturales ſine motu non eſſe tradendas: ſiquidem materia ſenſilis ex motu,
                <expan abbr="eanq̃">eanque</expan>
                <lb/>
              priore ſenſili conſtaret. </s>
              <s>Veruntamen, vt placet hoc, quae materia ſenſilis
                <expan abbr="hmõi">huiusmodi</expan>
              ſit accidentium bene­
                <lb/>
              ficio;
                <expan abbr="p̨p̨">propter</expan>
              allatas rationes haud aſſentiar motum vt primum quid in rerum naturalium definitio­
                <lb/>
              nibus eſſe ponendum; ſed vt notam duntaxat eius principij ex quo proximè fluit. </s>
              <s>Concedam
                <lb/>
                <expan abbr="quoq.">quoque</expan>
              ſicuti natura per motum veluti principium definitur, ſic &
                <expan abbr="materiã">materiam</expan>
              ſenſilem, vt
                <expan abbr="principiũ">principium</expan>
                <lb/>
              per motum probè definiri; ſunt
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              relatiua principium, & id cuius eſt principium. </s>
              <s>ſi ea ſecundùm
                <lb/>
              formam conſideres; non ſecundùm materiam:
                <expan abbr="">tantum</expan>
              in definitione ſubſtantię non id quod rei
                <expan abbr="prin-cipioq́">prin­
                  <lb/>
                cipioque</expan>
              . </s>
              <s>comitatur accipiendum eſt; ſed rem cui hæc comitatur, per eam habitudinem menti ſe­
                <lb/>
              ſe offerre quidem fatebor, ſed cùm tali habitudine
                <expan abbr="ſubſtantiã">ſubſtantiam</expan>
                <expan abbr="cõplere">complere</expan>
              negabo, & aſſeuerabo Phi­
                <lb/>
              loſophum accepiſſe motum quo materiam per ſe alioquin
                <expan abbr="ignotã">ignotam</expan>
              illuſtraret, vnde initium ſpe­
                <lb/>
              culationum ſuarum deſumeret; notis
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              inſiſtant oportet. </s>
              <s>Proinde materiam illam puto ſumi in
                <lb/>
              definitione rerum natura conſtantium, cui hæc accidunt, ideſt, illam facultatem, vnde proximò
                <lb/>
              exiſtunt accidentia quæ pellunt ſenſus. </s>
              <s>
                <expan abbr="Ideòq́">Ideòque</expan>
              . </s>
              <s>non conſtituitur per accidentia;
                <expan abbr="neq.">neque</expan>
              per ipſa defi­
                <lb/>
              nitur,
                <expan abbr="neq.">neque</expan>
              item ſubſtantia ſenſilis; ſed ex accidente noteſcit, & ex ipſo prius quid accidente ſi­
                <lb/>
              gnificatur. </s>
              <s>Quare monebat nos Alexander;
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              vbi Ariſt. </s>
              <s>aſſumeret motum,
                <expan abbr="interpretandũ">interpretandum</expan>
              eſſe ma­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg716"/>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg717"/>
                <lb/>
              teriam ſenſilem, quaſi ex
                <expan abbr="cõſequente">conſequente</expan>
              ſignificetur materia ſenſilis quæ nos alioqui latet eo planè
                <lb/>
              modo quo ſubſtantia ipſa naturalis nomine corporis exprimitur, quod eſt primum genus quan­
                <lb/>
              titatis, quae ab hoc conſequente nunquam deſeratur, mente noſtra aut non, aut ægrè admodum ea
                <lb/>
              ſeparante
                <emph type="sup"/>
              c
                <emph.end type="sup"/>
              quæ inſunt perpetuò, ab illis
                <expan abbr="quib.">quibus</expan>
              inſunt, vt hominis formam à carnib. & oſsib. quae
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg718"/>
                <lb/>
              in iis ſemper apparet;
                <expan abbr="idemq́">idemque</expan>
              . </s>
              <s>efficeret mens in circulo, quæ forma nulli certę materiæ per ſe ad­
                <lb/>
              dicta eſt, ſi
                <expan abbr="quiſq.">quiſque</expan>
              in ære extaret, neque
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              ſine ęre concipi poſſet. </s>
              <s>Ac ſi rem interius ſcrutari veli­
                <lb/>
              mus; non ſine certa ratione vſurpatur in deſignanda materia, quippe quae accidens non ſit ens ſim­
                <lb/>
              pliciter, & ab omni ſubſtantia ſuaptè natura ſegregatum, ſed ſit propriè ſubſtantia ſic affecta. </s>
              <s>cu­
                <lb/>
              ius affectio cùm moueat ſenſum; efficitur, vt ſubſtantia ſingularis, aut materia ſenſilis quæ alio­
                <lb/>
              qui ſentiri per ſe non poſſet, per accidens ſentiatur, à quo ſi cogitatione ſepararetur, iam non am­
                <lb/>
              plius ſenſilis & ſingularis eſſet, ſed intelligenda, & vniuerſalis, quia
                <expan abbr="">tantum</expan>
                <expan abbr="neq.">neque</expan>
              per ſe mouet
                <expan abbr="mẽtem">mentem</expan>
              ,
                <lb/>
              cùm ſit pura poteſtas, cogimur item materiam intelligendam notare aliquo accidente quod ipſi
                <lb/>
              inſideat immobiliter, vt motus. </s>
              <s>
                <expan abbr="Itaq.">Itaque</expan>
                <expan abbr="ẽt">etiam</expan>
              motus quà deſignat materiam generatim ſumptus ingre­
                <lb/>
              ditur definitiones naturales methodo non tam euolutioni rei conſulente quàm captui noſtro.
                <lb/>
              </s>
              <s>Quoniam verò accidens ita ſe habet ad ſubſtantiam, vt & contraria
                <expan abbr="quandoq́">quandoque</expan>
              . </s>
              <s>in eadem ſpecie
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg719"/>
                <lb/>
              reperiantur,
                <emph type="sup"/>
              d
                <emph.end type="sup"/>
              vt album, & nigrum in homine, & in eodem indiuiduo nonnunquàm; & mas & fę­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg720"/>
                <lb/>
              mina in
                <expan abbr="pleriſq.">pleriſque</expan>
              partibus animalis, alia non item, vt æternum,
                <expan abbr="atq.">atque</expan>
              caducum; & hæc quidem per
                <lb/>
              ſe, illa per accidens: quæ per accidens inſunt, materiæ ſenſili
                <expan abbr="atq.">atque</expan>
              illi quidem ſingulari adſcribun­
                <lb/>
              tur, neque
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              poſita, vel ablata rerum naturas immutant, ſicuti
                <expan abbr="neq.">neque</expan>
              ſenſilis illa materia; quapro­
                <lb/>
              pter nec eſt eſſentiæ pars, ſed exiſtentiæ ſolùm, quod eſt aliquid eſſentiæ ſuperueniens, vt ſuo lo­
                <lb/>
              co demonſtrabitur. </s>
              <s>Ex hoc efficitur, vt in indiuiduo ſint accidentia ſua ipſius propria, tamen
                <expan abbr="">non</expan>
                <lb/>
              idcirco ſubſtantiam indiuiduam conſtituant, ſed ſingularis eiuſdem principij, materiæ nimirum
                <lb/>
              ſigna ſint,
                <expan abbr="quib.">quibus</expan>
              item ſublatis, verùm vt poſterioribus, materia
                <expan abbr="quoq.">quoque</expan>
              tollatur; velut etiam motu
                <lb/>
              ſublato natura, quanquàm vt poſteriore, de mundo, aut ſaltem è conſpectu tolleretur. </s>
              <s>
                <expan abbr="Atq.">Atque</expan>
              ha­
                <lb/>
              ctenus de modo quo nobis materia noteſcit, vt autem ſit, ita cogitare oportet omnem ſubſtantię
                <lb/>
              mutationem eſſe circa ſingulare, quod ſanè conſtat ex materia & forma, in materia verò propter
                <lb/>
              formam etiam inſunt accidentia certa;
                <expan abbr="cùmq́">cùmque</expan>
              . </s>
              <s>mutationi ſubiiciatur id quod eſt
                <expan abbr="potẽtia">potentia</expan>
              tale per
                <lb/>
              ſe, per accidens autem id quod eſt actu, efficitur, vt aut ei quod factum eſt, accedant quæ ſunt
                <lb/>
              propria formę genitę, & ſi quę etiam quę non repugnantia retinentur ex quorum cumulo fit in­
                <lb/>
              diuiduum. </s>
              <s>
                <expan abbr="itaq.">itaque</expan>
              eſt cum accidentibus quæ pendent ex forma, vel
                <expan abbr="cõi">coni</expan>
              genitę & corruptæ, vel ex
                <lb/>
              pręſente pro potentia materię
                <expan abbr="pręcedẽtis">pręcedentis</expan>
              , ſunt & alia quibus ſupponitur quidem forma ſubſtan­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg721"/>
                <lb/>
              tiæ, non ſunt tamen ex forma, verùm
                <expan abbr="exiſtũt">exiſtunt</expan>
              ex infinitate materiæ, nec amplectuntur vniuerſam
                <lb/>
              ſpeciem, quare dicuntur indiuidui veluti gignitur aër ex aqua quæ eſt aër poteſtate, remanet in
                <lb/>
              aëre pelluciditas, accedit raritas, leuitas, calor, quę potentia latebant in ea materia: eſt etiam ver­
                <lb/>
              big. </s>
              <s>quòd extra ſuum locum detineatur, quod eſt accidens. </s>
              <s>ex his omnibus fit non modò aër, ſed
                <lb/>
              hic aër. </s>
              <s>Hęc igitur materia ſenſilis & indiuidua principium eſt ſubſtantię ſingularis,
                <expan abbr="eaq́ue">eaque</expan>
              cùm
                <lb/>
              habeat adnexa illa accidentia perpetuò cum illis aufertur: & cùm abſtractio fiat ab hoc & illo
                <lb/>
              albo & à cęteris conſimiliter, ſequitur vt etiam fiat abſtractio à materia ſenſili: itaque ſicuti ab­
                <lb/>
              ſtrahendo ſingulare degenerat in vniuerſum, & abſtractione facta non remanet hęc ſubſtantia
                <lb/>
              ſingularis, vt aliqui opinantur, ſed vniuerſalis duntaxat, & ſpecies aut genus: ſic non remanet
                <lb/>
              materia ſingularis, & ſenſilis, ſed efficitur vniuerſalis & intelligenda. </s>
              <s>
                <expan abbr="Cùmq́">Cùmque</expan>
              . </s>
              <s>& hęc accidentia,
                <lb/>
              & materia ſenſilis vnum reapſe exiſtant, factum eſt, vt Ariſtoteles in rerum naturalium definitio­
                <lb/>
              nibus accidens poſuiſſe videatur: cęterùm iis ſignificatur materia ſenſilis: nam ſicut ſe habent </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>