1exiguus eſt & inæqualis.
Ex horum itaque duorum compoſitione quem
admodum et ex diateſſaro & diapente conformatur diapaſon, pulchra
conſtruitur exortus & occaſus ſyderum ratio, quæ primo motu conſtat.
admodum et ex diateſſaro & diapente conformatur diapaſon, pulchra
conſtruitur exortus & occaſus ſyderum ratio, quæ primo motu conſtat.
In lib. de Au
dibilibus.
dibilibus.
Lib. 9. ca. 3.
Porrò de participatione diapente, quam non ſolum uſurpamus in in
ſtrumentis fiſtularum organis dictis: ſed etiam in fidibus monachordorum
ſeu clauichordorum (ita. n. nunc uocantur inſtrumenta quib. caruerunt anti
qui) non alia eſt ratio, quàm quae dicta eſt conſtituendarum conſonantiarum
in ditonis & ſemiditonis ſextaque utraque. Vt emm quatuor conſonantiæ
ſuauiores efficerentur, neceſſe fuit unam, ſcilicet diapentem uariari. Exempli
gratia, ſint fides expoſitę octo, & ut conſtituatur proportio h ad c, ut 128
196[Figure 196]
ad 80, id eſt ut 8 ad 5, c facta eſt remiſsior octogeſima, quare cum
81 diapente habeat ad 121 cum dimidio, erit ad 80 maior 1 1/2, id eſt
octuageſima parte 120, quare intentior diapente. At in diapaſo
omnia ad idem redeunt: horum etiam cauſa ſemitonia nigra illa ad
dita ſunt. Sed hęc tractatio proprium locum exigeret, ſecus eſſet ni
mis curioſi illa huc traducere. quemadmodum, & ut uellemus
Philoſophiam naturalem, moralem, & mathematicam ad muſicam tra
ducere proportionem. Melius ſanè fuiſſet ſubtilioribus rationibus
hanc menſuris motuum aſtrorum pro ut conueniunt (quantum fieri potuit) aptaſſe.
a
ut
b
re
c
mi
d
fa
e
ſol
f
re
g
mi
h
fa
ſtrumentis fiſtularum organis dictis: ſed etiam in fidibus monachordorum
ſeu clauichordorum (ita. n. nunc uocantur inſtrumenta quib. caruerunt anti
qui) non alia eſt ratio, quàm quae dicta eſt conſtituendarum conſonantiarum
in ditonis & ſemiditonis ſextaque utraque. Vt emm quatuor conſonantiæ
ſuauiores efficerentur, neceſſe fuit unam, ſcilicet diapentem uariari. Exempli
gratia, ſint fides expoſitę octo, & ut conſtituatur proportio h ad c, ut 128
196[Figure 196]ad 80, id eſt ut 8 ad 5, c facta eſt remiſsior octogeſima, quare cum
81 diapente habeat ad 121 cum dimidio, erit ad 80 maior 1 1/2, id eſt
octuageſima parte 120, quare intentior diapente. At in diapaſo
omnia ad idem redeunt: horum etiam cauſa ſemitonia nigra illa ad
dita ſunt. Sed hęc tractatio proprium locum exigeret, ſecus eſſet ni
mis curioſi illa huc traducere. quemadmodum, & ut uellemus
Philoſophiam naturalem, moralem, & mathematicam ad muſicam tra
ducere proportionem. Melius ſanè fuiſſet ſubtilioribus rationibus
hanc menſuris motuum aſtrorum pro ut conueniunt (quantum fieri potuit) aptaſſe.
Propoſitio centeſima ſexageſima ſeptima.
Proportionem muſicam ad ſapores & odores coaptare.
Co^{m}.
Melius feciſſet Ptolemęus, ſi hanc proportionem ad ſapores & odores
et picturas, quemadmodum inuenimus nos, applicaſſet, uel ut Vitruuius
ad machinas, poterat emm hoc ſcire, cum Vitruuius pluſ<08> centum quin
quaginta annis Ptolemęum anteceſſerit. Et quan<08> Latinè ſcripſerit, non
tam turpè erat latina legiſſe, aut conuerſa ab alio quopiam intellexiſſe, <08>
neſciuiſſe neceſſaria pulchraque inuenta aliorum clarorum uirorum, &
quod deterius erat, rerum memorabilium loco fabulas ſubtexuiſſe. Ergo
ut ad rem ueniam: muſica proportio bifariam inuenitur in ſaporibus: ſim
pliciter, & ex comparatione, & ſimpliciter quidem ſumma ſuauitas ad
diapaſon refertur: eſt enim ſuauiſsimus concenſus in ſaporibus, ergo
dulce ei reſpondet, ut ſimplex, quid enim ſuauius eſſe poteſt in utro que ge
nere. At pinguis, qualis in carnibus & ouis benè pręparatis ad diapente
refertur, eſt enim & ipſe ſuauiſsimus poſt dulce, at que in ſuo genere perfe
ctus, diateſſaron uerò optimè ſalſo conuenit. Hic enim per ſe improbus
eſt & inſuauis, ſicut etiam ſapor ſalſus eſt, diateſſaron aunt cum diapente
perficit diapaſon, & cum diapaſo inutile eſt, et diſcordat, ita ſapor ſalſus
cum pingui ſummam delectationem affert: cum dulci adeò parum con
gruit, ut melius ſocietur cum amaro, uelut in oliuis benè ſalſis. Ergo ſal
ſus ſapor cum diateſſaro ad unguem congruit rurſus ſemiditonus cum inſi
pido, & aſtringens cum ditono conueniunt ad unguem, nam uterque non
illepidus, & cum dulci conuenit, ita ſemiditonus & ditonus cum diapa
et picturas, quemadmodum inuenimus nos, applicaſſet, uel ut Vitruuius
ad machinas, poterat emm hoc ſcire, cum Vitruuius pluſ<08> centum quin
quaginta annis Ptolemęum anteceſſerit. Et quan<08> Latinè ſcripſerit, non
tam turpè erat latina legiſſe, aut conuerſa ab alio quopiam intellexiſſe, <08>
neſciuiſſe neceſſaria pulchraque inuenta aliorum clarorum uirorum, &
quod deterius erat, rerum memorabilium loco fabulas ſubtexuiſſe. Ergo
ut ad rem ueniam: muſica proportio bifariam inuenitur in ſaporibus: ſim
pliciter, & ex comparatione, & ſimpliciter quidem ſumma ſuauitas ad
diapaſon refertur: eſt enim ſuauiſsimus concenſus in ſaporibus, ergo
dulce ei reſpondet, ut ſimplex, quid enim ſuauius eſſe poteſt in utro que ge
nere. At pinguis, qualis in carnibus & ouis benè pręparatis ad diapente
refertur, eſt enim & ipſe ſuauiſsimus poſt dulce, at que in ſuo genere perfe
ctus, diateſſaron uerò optimè ſalſo conuenit. Hic enim per ſe improbus
eſt & inſuauis, ſicut etiam ſapor ſalſus eſt, diateſſaron aunt cum diapente
perficit diapaſon, & cum diapaſo inutile eſt, et diſcordat, ita ſapor ſalſus
cum pingui ſummam delectationem affert: cum dulci adeò parum con
gruit, ut melius ſocietur cum amaro, uelut in oliuis benè ſalſis. Ergo ſal
ſus ſapor cum diateſſaro ad unguem congruit rurſus ſemiditonus cum inſi
pido, & aſtringens cum ditono conueniunt ad unguem, nam uterque non
illepidus, & cum dulci conuenit, ita ſemiditonus & ditonus cum diapa