1
35[Figure 35]
non naturalis. nam ſi uiolentus eſſet, non
eſſet perpetuus. Omnia ergo aſtra feruntur
circa centrum mundi. Sit modo rota e f g, di
co e non moueri motu circulari nam linea
e c longior eſt g c, ergo recta mouetur ad cen
trum non circa centrum. Indicio etiam id
eſt: quòd ſi in e ponatur fruſtum aliquod
inſigne plumbi in motu ad g per f deſcen
det raptim: at dum ex g in e magna cum dif
ficultate, igitur motus hic non eſt naturalis,
nec circularis. nihil etiam hoc modo ſponte mouetur. Sed cum non
moueatur per rectam naturaliter, nec æquidiſtans à centro per cir
culum relinquitur, ut moueatur motu uiolento, aut miſto, ſed non
ex uoluntario, cum nullo modo moueatur æquidiſtans à centro,
ſed ſemper ab e lineæ ad centrum fiant breuiores, liquet eſſe mo
tum uiolentum: aut miſtum ex naturali, & uiolento.
35[Figure 35]non naturalis. nam ſi uiolentus eſſet, non
eſſet perpetuus. Omnia ergo aſtra feruntur
circa centrum mundi. Sit modo rota e f g, di
co e non moueri motu circulari nam linea
e c longior eſt g c, ergo recta mouetur ad cen
trum non circa centrum. Indicio etiam id
eſt: quòd ſi in e ponatur fruſtum aliquod
inſigne plumbi in motu ad g per f deſcen
det raptim: at dum ex g in e magna cum dif
ficultate, igitur motus hic non eſt naturalis,
nec circularis. nihil etiam hoc modo ſponte mouetur. Sed cum non
moueatur per rectam naturaliter, nec æquidiſtans à centro per cir
culum relinquitur, ut moueatur motu uiolento, aut miſto, ſed non
ex uoluntario, cum nullo modo moueatur æquidiſtans à centro,
ſed ſemper ab e lineæ ad centrum fiant breuiores, liquet eſſe mo
tum uiolentum: aut miſtum ex naturali, & uiolento.
Propoſitio uigeſima quinta.
Tres ſunt motus omnino ſimplices naturalis, uoluntarius &
uiolentus.
uiolentus.
Cor^{m}.
Tres ſunt modi, quibus poſſunt moueri in comparatione ad cen
trum ſcilicet uel recta cum centro, uel æquidiſtando à centro, uel
neutro modo, igitur tres motus. Rurſus uel à principio interiore
non intelligente, & eſt naturalis, uel intelligente & eſt uoluntarius:
uel exteriore & eſt uiolentus. Hæc autem diuiſio eſt ſolum propria
non prima. Nam eſt uiolentus in recta ad centrum: ideo omnis, qui
non eſt in recta ad centrum, nec æquidiſtat, uiolentus eſt: non ta
men omnis uiolentus eſt extra rectam. Attractio autem, quæ fit ob
raritatem corporum, ſeu, ut dicunt, à uacuo, uiolenta eſt non natu
ralis niſi ratione finis, non agentis. Sunt enim quatuor genera mo
trum ſcilicet uel recta cum centro, uel æquidiſtando à centro, uel
neutro modo, igitur tres motus. Rurſus uel à principio interiore
non intelligente, & eſt naturalis, uel intelligente & eſt uoluntarius:
uel exteriore & eſt uiolentus. Hæc autem diuiſio eſt ſolum propria
non prima. Nam eſt uiolentus in recta ad centrum: ideo omnis, qui
non eſt in recta ad centrum, nec æquidiſtat, uiolentus eſt: non ta
men omnis uiolentus eſt extra rectam. Attractio autem, quæ fit ob
raritatem corporum, ſeu, ut dicunt, à uacuo, uiolenta eſt non natu
ralis niſi ratione finis, non agentis. Sunt enim quatuor genera mo
tus uiolenti ab Ariſtotele poſita, uectio, tractio, pulſio, & uolutio:
quanquam his non opus ſit in demonſtratiua ſcientia. conſtat enim
uolutionem ex tractione, & pulſione apud illum conſiſtere.
7. Phyſ.
cap. 2.
cap. 2.
Propoſitio uigeſima.
Motus ergo compoſiti quatuor neceſſariò ſunt ſpecies.
Si tantum ſunt tres ſpecies ſimplicium, conſtat ratione arithme
tica quatuor eſſe compoſitorum. Diſquiramus ergo an ſint natura
liter tot ſpecies, forſan enim repugnabit aliquis alicui. Porrò uidea
mus primò, quot ſint uiolentorum ſpecies: Prima erit cum non ſe
cundum rectam lineam fuerit: nec à centro æquidiſtantem. Secun
da cum fuerit ſecundum rectam, ſed non ad centrum. Tertia cum
fuerit in recta ad centrum, ſed contrario modo, uelut terræ ſurſum.
tica quatuor eſſe compoſitorum. Diſquiramus ergo an ſint natura
liter tot ſpecies, forſan enim repugnabit aliquis alicui. Porrò uidea
mus primò, quot ſint uiolentorum ſpecies: Prima erit cum non ſe
cundum rectam lineam fuerit: nec à centro æquidiſtantem. Secun
da cum fuerit ſecundum rectam, ſed non ad centrum. Tertia cum
fuerit in recta ad centrum, ſed contrario modo, uelut terræ ſurſum.