1generat, quid prohibet, ne in miſtis aërem
etiam eſſe ponamus? Nam vt frigida & ſic
ca materia ibi eſt, non pura terra, & frigi
da, & humida, non autem aqua: ſic cali
da & humida materia illa aër dici poterit,
& calida ac ſicca ignis: atque ſic res hæc ad
opinionem Ariſtotelicorum denuò redibit.
Sed differentia non parua eſt. Primò, quia
aër ibi nullus eſt: fit enim aër à calido igneo
non naturali: quòd & ſi fiat, extruditur.
Palam eſt hoc, quòd homines, qui vali
dum habent calorem naturalem, expertes
flatus ſunt: ſunt qui verò bile abundant &
calidi ſunt naturâ, modicum tamen ha
bent naturalis caloris, flatu abundant.
Deinde quòd aliud ſit dicere, ab initio ge
nerationis quatuor elementa miſceri, aliud
quòd in miſtis poſtquam miſta ſunt, inue
niantur partes his elementis conſimiles. Ac
cedit, quòd pars illa, quæ igni ſimilis vide
tur, huic noſtro ſimilis eſt, quod elemen
tum nullum eſſe conſtat. Denique quod ma
ius eſt, terreæ & aqueæ partes cùm ſeparan
tur, non ſola qualitate, ſed etiam ſubſtan
tiis terram & aquam referunt: igneæ autem
& aëreæ non ſubſtantiis, ſed ſola qualitate.
Itaque, vt dictum antè fuit, terra, aqua, &
calorin humido cuncta generant, è quibus
tamen ſecundum ſimilitudinem qualitatum
quatuor ſubſtantiæ fieri videntur. Nam quam
vis ( vt dixi ) aër naturâ ſit frigidiſſimus, in
miſtis tamen quatuor ſunt partes, ſubſtantia
& viribus differentes. Terra enim, quæ ca
lore euicta non eſt, frigida & ſicca manens,
naturam, cùm ac ſubſtantiam, & nomen
priùs ei inditum retinet, tametſi minimè ter
ra ſit. Pars autem eius: quæ à calore ſupe
ratur, ſicca manens, euadit calidior, voca
túrque ignis vel quia igni noſtro ſimilis ſe,
licet inferior viribus: vel quia de igne talem
veteres opinionem habuerint. Simili ratione
aqua, quam calor euincere nequiuit, aqua
vocatur, nec tamen aqua eſt. Pars autem,
quam calor ſuperauit, dicitur aër, quia ca
lida eſt, & humida ſubſtantia: talem enim
aërem eſſe veteres exiſtimauerunt, quum
tamen ( vt dixi ) aër velut cætera omnia ele
menta ſit frigidiſſimus. Atque hæc de miſto
rum partibus quæſtio clara eſt. Alia huic
difficilior ſuccedit quæſtio. Nam ſi calor
putridus eſt in ſicco, quomodo generat? Po
ſuimus enim ipſum igneæ naturæ, & tamen
animalia generare palàm eſt. Si autem in
humido, quomodo corrumpit? Verùm ob id
generat, quia à naturali ſubſtantia non dif
fert. Etenim quum in humido ſitus ſit, natu
ralis dicitur his, quibus conuenit: his au
tem quibus eſt diſſimilis ac noxius, non na
turalis ac putridus appellatur. Cùm enim ca
ro corrumpitur, calor qui intus eſt carni
quidem putridus, vermi autem generando
naturalis eſſe videtur. Ob hoc igitur ca
lor omnis putridus aliquid generat, & ali
quid etiam corrumpit. Quia enim elemen
ta omnia ( vt dixi ) frigidiſſima ſunt, ſuper
ueniente calore neceſſariò agitantur atque
miſcentur, & aliquid generant, pro caloris
ac materiæ natura: humidum primò, inde fun
gos, pòſt herbarum genera quædam, tum
vermes atque ſerpentes. Vnde animæ ſub
ſtantia ipſa manifeſta eſt, quia calore quo
dam cœleſti conſtat. Neque ergo putredo
vlla fit, quæ non ſit generatio. Et calor idem
ſemper hoc generat, illud corrumpit. Et
quum ex pomo homo nutritur, humanus
ille calor pomo quidem putridus eſt, homi
ni autem naturalis. Dicitur tamen magis
naturalis is, qui eſt in ſemine, quia tranſ
mutatio fit ad nobilius. Putridus autem vo
catur, quum generantur animalia, quæ vi
liora ſunt his, ex quibus generantur. Vt
igitur in ſemine actio omnis, niſi impedia
tur, ad generationem eſt, ita etiam in pu
trefactione: nam & illa opus naturæ fruſtra
ri contingit. Omnis ergo calor ſimilis na
turalis dicitur, & conſeruat: diſſimilis au
tem putridus appellatur, & corrumpit. In
hypydem iis enim ouis calor gallinæ cor
rumpit, & aliud generat, non pullum: quia
calor ille non eſt ei naturalis. In ouis au
tem, quæ ſemine galli fœcunda facta ſunt,
naturalis fit, & pullos generat. Vnus igi
tur, idémque calor & naturalis eſt, & pu
trefaciens. Ergo ſi calor omnis, qui corrum
pit quod iam eſt, putridus dicitur, etiam
qui in ſemine eſt, putridus meritò dici poteſt:
corrumpit enim ſemen plantæ vt plantam,
& aſini vt aſinum, & hominis vt hominem
generet. Quamobrem omnis calor generans,
putridus erit. Sed naturalis dicitur, cùm ſi
mile generat his, à quibus deciditur, & no
bilius ipſa materia. Sed omnis putridus ge
nerat aliquid, & ideò naturalis eſt. Calor
igitur naturalis, & putridus ſolùm compa
ratione differunt, re autem idem ſunt.
Namque omnis calor cœleſtis generat, &
corrumpit, eſtque anima, vel animæ inſtru
mentum, aut cauſa: inſtrumentum autem non
eſt, quia anima prior eſt: neque cauſa, manet
enim: ſed anima. Propter quod non malè di
xit Anaxagoras, omnia eſſe miſta, atque ani
mâ prædita. Nam quæcunque miſta ſunt, ge
nerantur, & corrumpuntur: quod autem ge
nerat, & corrumpit, calor eſt naturalis: calor
autem naturalis, aut anima, aut non ſine ani
ma. Miſta igitur omnia calida, & calidum
omne viuit, aut ad vitam properat. Calor
enim ille cœleſtis nunquam ceſſat, donec
aliquid generauerit, & quod generat, iuxta
ſui potentiam, & magnitudinem generat.
Vnde in Ægypto cùm magnus ſit, anima
lia etiam perfecta generat, vt lepores, & ca
preolos, abſque ſemine vllo Seminum au
tem calores à coloribus putredinum diffe
runt, quia materiam magis paratam habent.
Ideò in ſeminis propagatione minùs fit fœ
toris, quia minùs inutilis partis continetur.
Attamen dùm ex ſemine animalia generan
tur, putredo magna fit, quam menſes indi
cant, qui à partu fluunt fœtidi atque corru
pti. Verùm calor, qui non generat, humido
caret proprio, ſed vel nimis mouetur, vel fa
tiſcit, quia pingue humidum non eſt. Princi
pia enim generationis calor cœleſtis, & ele
mentorum humidum: ob hoc neque in gla
cie, quoniam nullus calor, neque in arena
quicquam generatur, quia humido omni ca
ret. Altera enim harum qualitatum agens,
altera patiens eſt: nam nulla alia qualitas (vt
dixi) inuenitur, ſed humidi priuatio ſiccitas,
etiam eſſe ponamus? Nam vt frigida & ſic
ca materia ibi eſt, non pura terra, & frigi
da, & humida, non autem aqua: ſic cali
da & humida materia illa aër dici poterit,
& calida ac ſicca ignis: atque ſic res hæc ad
opinionem Ariſtotelicorum denuò redibit.
Sed differentia non parua eſt. Primò, quia
aër ibi nullus eſt: fit enim aër à calido igneo
non naturali: quòd & ſi fiat, extruditur.
Palam eſt hoc, quòd homines, qui vali
dum habent calorem naturalem, expertes
flatus ſunt: ſunt qui verò bile abundant &
calidi ſunt naturâ, modicum tamen ha
bent naturalis caloris, flatu abundant.
Deinde quòd aliud ſit dicere, ab initio ge
nerationis quatuor elementa miſceri, aliud
quòd in miſtis poſtquam miſta ſunt, inue
niantur partes his elementis conſimiles. Ac
cedit, quòd pars illa, quæ igni ſimilis vide
tur, huic noſtro ſimilis eſt, quod elemen
tum nullum eſſe conſtat. Denique quod ma
ius eſt, terreæ & aqueæ partes cùm ſeparan
tur, non ſola qualitate, ſed etiam ſubſtan
tiis terram & aquam referunt: igneæ autem
& aëreæ non ſubſtantiis, ſed ſola qualitate.
Itaque, vt dictum antè fuit, terra, aqua, &
calorin humido cuncta generant, è quibus
tamen ſecundum ſimilitudinem qualitatum
quatuor ſubſtantiæ fieri videntur. Nam quam
vis ( vt dixi ) aër naturâ ſit frigidiſſimus, in
miſtis tamen quatuor ſunt partes, ſubſtantia
& viribus differentes. Terra enim, quæ ca
lore euicta non eſt, frigida & ſicca manens,
naturam, cùm ac ſubſtantiam, & nomen
priùs ei inditum retinet, tametſi minimè ter
ra ſit. Pars autem eius: quæ à calore ſupe
ratur, ſicca manens, euadit calidior, voca
túrque ignis vel quia igni noſtro ſimilis ſe,
licet inferior viribus: vel quia de igne talem
veteres opinionem habuerint. Simili ratione
aqua, quam calor euincere nequiuit, aqua
vocatur, nec tamen aqua eſt. Pars autem,
quam calor ſuperauit, dicitur aër, quia ca
lida eſt, & humida ſubſtantia: talem enim
aërem eſſe veteres exiſtimauerunt, quum
tamen ( vt dixi ) aër velut cætera omnia ele
menta ſit frigidiſſimus. Atque hæc de miſto
rum partibus quæſtio clara eſt. Alia huic
difficilior ſuccedit quæſtio. Nam ſi calor
putridus eſt in ſicco, quomodo generat? Po
ſuimus enim ipſum igneæ naturæ, & tamen
animalia generare palàm eſt. Si autem in
humido, quomodo corrumpit? Verùm ob id
generat, quia à naturali ſubſtantia non dif
fert. Etenim quum in humido ſitus ſit, natu
ralis dicitur his, quibus conuenit: his au
tem quibus eſt diſſimilis ac noxius, non na
turalis ac putridus appellatur. Cùm enim ca
ro corrumpitur, calor qui intus eſt carni
quidem putridus, vermi autem generando
naturalis eſſe videtur. Ob hoc igitur ca
lor omnis putridus aliquid generat, & ali
quid etiam corrumpit. Quia enim elemen
ta omnia ( vt dixi ) frigidiſſima ſunt, ſuper
ueniente calore neceſſariò agitantur atque
miſcentur, & aliquid generant, pro caloris
ac materiæ natura: humidum primò, inde fun
gos, pòſt herbarum genera quædam, tum
vermes atque ſerpentes. Vnde animæ ſub
ſtantia ipſa manifeſta eſt, quia calore quo
dam cœleſti conſtat. Neque ergo putredo
vlla fit, quæ non ſit generatio. Et calor idem
ſemper hoc generat, illud corrumpit. Et
quum ex pomo homo nutritur, humanus
ille calor pomo quidem putridus eſt, homi
ni autem naturalis. Dicitur tamen magis
naturalis is, qui eſt in ſemine, quia tranſ
mutatio fit ad nobilius. Putridus autem vo
catur, quum generantur animalia, quæ vi
liora ſunt his, ex quibus generantur. Vt
igitur in ſemine actio omnis, niſi impedia
tur, ad generationem eſt, ita etiam in pu
trefactione: nam & illa opus naturæ fruſtra
ri contingit. Omnis ergo calor ſimilis na
turalis dicitur, & conſeruat: diſſimilis au
tem putridus appellatur, & corrumpit. In
hypydem iis enim ouis calor gallinæ cor
rumpit, & aliud generat, non pullum: quia
calor ille non eſt ei naturalis. In ouis au
tem, quæ ſemine galli fœcunda facta ſunt,
naturalis fit, & pullos generat. Vnus igi
tur, idémque calor & naturalis eſt, & pu
trefaciens. Ergo ſi calor omnis, qui corrum
pit quod iam eſt, putridus dicitur, etiam
qui in ſemine eſt, putridus meritò dici poteſt:
corrumpit enim ſemen plantæ vt plantam,
& aſini vt aſinum, & hominis vt hominem
generet. Quamobrem omnis calor generans,
putridus erit. Sed naturalis dicitur, cùm ſi
mile generat his, à quibus deciditur, & no
bilius ipſa materia. Sed omnis putridus ge
nerat aliquid, & ideò naturalis eſt. Calor
igitur naturalis, & putridus ſolùm compa
ratione differunt, re autem idem ſunt.
Namque omnis calor cœleſtis generat, &
corrumpit, eſtque anima, vel animæ inſtru
mentum, aut cauſa: inſtrumentum autem non
eſt, quia anima prior eſt: neque cauſa, manet
enim: ſed anima. Propter quod non malè di
xit Anaxagoras, omnia eſſe miſta, atque ani
mâ prædita. Nam quæcunque miſta ſunt, ge
nerantur, & corrumpuntur: quod autem ge
nerat, & corrumpit, calor eſt naturalis: calor
autem naturalis, aut anima, aut non ſine ani
ma. Miſta igitur omnia calida, & calidum
omne viuit, aut ad vitam properat. Calor
enim ille cœleſtis nunquam ceſſat, donec
aliquid generauerit, & quod generat, iuxta
ſui potentiam, & magnitudinem generat.
Vnde in Ægypto cùm magnus ſit, anima
lia etiam perfecta generat, vt lepores, & ca
preolos, abſque ſemine vllo Seminum au
tem calores à coloribus putredinum diffe
runt, quia materiam magis paratam habent.
Ideò in ſeminis propagatione minùs fit fœ
toris, quia minùs inutilis partis continetur.
Attamen dùm ex ſemine animalia generan
tur, putredo magna fit, quam menſes indi
cant, qui à partu fluunt fœtidi atque corru
pti. Verùm calor, qui non generat, humido
caret proprio, ſed vel nimis mouetur, vel fa
tiſcit, quia pingue humidum non eſt. Princi
pia enim generationis calor cœleſtis, & ele
mentorum humidum: ob hoc neque in gla
cie, quoniam nullus calor, neque in arena
quicquam generatur, quia humido omni ca
ret. Altera enim harum qualitatum agens,
altera patiens eſt: nam nulla alia qualitas (vt
dixi) inuenitur, ſed humidi priuatio ſiccitas,