1vtuntur, quorum nullum venenoſum eſt adeò
vt radix. Deinde muſcæ parum habent, nec
firmiter. Miſcent tamen Lemniæ terræ, & lau
ri baccis & mithridato muſcas has 24. nu
mero, & ſalutare conficiunt medicamentum
pari pondere omnibus ſumptis. Quòd ſi non
aliud commodum ferat mithridatum, & Lem
nia terra & baccæ lauri, venenis aduerſantur:
muſcæ verò vomitum ciunt. Sed in mure, ſi
verum ſit veſicco, magna vis erit. Nihil autem
prohibet arte parari mures ſenſim ad hoc
perductos cum caſeo & farina, iuniperíque ac
lauris baccis. Tertium eſt medicamentum è ſan
guinibus, maximè ciconiæ. Demonſtrandum eſt
autem, hoc eſſe ſupremum aduerſus venena
præſidium. Omne enim quod veſcitur alimento,
dum integrum eſt alimentum, propriam retinet
vim atque perfectam: cùm verò in nutrimentum
tranſiuit, naturam acquirit eius quod nutritur.
Verùm vel ſic aliquid retinet prioris naturę.
Nam calidiora ſunt corpora, quæ veſcuntur
auibus, quàm piſcibus, & aliis quàm lactucis.
Sed cùm alimentum nutrire debet, in ſangui
nem tranſit medio itinere maior enim muta
tio eſt à ſanguine in ſubſtantiam membrorum,
quàm ex alimento in ſanguinem, ſeu tempus,
ſeu differentiam, ſeu media conſideraueris. Si
igitur in perfecta mutatione, nec tota vis
prior aboletur, in dimidio tum ſpatij, tum
actionis dimidium virium retinebit. Sanguis
igitur gallinæ ſerpentium carnibus nutritæ,
& longè melius ciconiæ ac gruis, quoniam
natura his aluntur, & abſque corruptione mu
tantur, medius eſt inter veneni ciconiæ que
naturam. Quod verò medium eſt inter vene
num & naturam noſtram, quæ cum ciconiæ
natura ideo conuenit, quòd vtraque anima eſt,
ſanguineum atque perfectum, alexipharma
cum eſt. Igitur medicamentum ex ſanguinib.
promptè venenis auxiliatur. Accipere autem
præſtat non ſolùm ciconias, ſed & anates: nam
hę deuorant ſcorpios ac rubetas. Accedit alia
ratio, quòd in ciconiis ſanguis talis iam eſt,
vt non à venenis patiatur: atque ideo ſimilem
in corpore noſtro retinens vim, vt ab illis
minus patiatur efficit. Dicemus autem & de
lapide, & de aliis inferius: ſed quod maxi
mum eſt, oleum eſt, quod arteriis illitum, ve
nena curat. Nec hoc eſt, de quo nuper dixi
mus, ſed eſt alterius generis.
vt radix. Deinde muſcæ parum habent, nec
firmiter. Miſcent tamen Lemniæ terræ, & lau
ri baccis & mithridato muſcas has 24. nu
mero, & ſalutare conficiunt medicamentum
pari pondere omnibus ſumptis. Quòd ſi non
aliud commodum ferat mithridatum, & Lem
nia terra & baccæ lauri, venenis aduerſantur:
muſcæ verò vomitum ciunt. Sed in mure, ſi
verum ſit veſicco, magna vis erit. Nihil autem
prohibet arte parari mures ſenſim ad hoc
perductos cum caſeo & farina, iuniperíque ac
lauris baccis. Tertium eſt medicamentum è ſan
guinibus, maximè ciconiæ. Demonſtrandum eſt
autem, hoc eſſe ſupremum aduerſus venena
præſidium. Omne enim quod veſcitur alimento,
dum integrum eſt alimentum, propriam retinet
vim atque perfectam: cùm verò in nutrimentum
tranſiuit, naturam acquirit eius quod nutritur.
Verùm vel ſic aliquid retinet prioris naturę.
Nam calidiora ſunt corpora, quæ veſcuntur
auibus, quàm piſcibus, & aliis quàm lactucis.
Sed cùm alimentum nutrire debet, in ſangui
nem tranſit medio itinere maior enim muta
tio eſt à ſanguine in ſubſtantiam membrorum,
quàm ex alimento in ſanguinem, ſeu tempus,
ſeu differentiam, ſeu media conſideraueris. Si
igitur in perfecta mutatione, nec tota vis
prior aboletur, in dimidio tum ſpatij, tum
actionis dimidium virium retinebit. Sanguis
igitur gallinæ ſerpentium carnibus nutritæ,
& longè melius ciconiæ ac gruis, quoniam
natura his aluntur, & abſque corruptione mu
tantur, medius eſt inter veneni ciconiæ que
naturam. Quod verò medium eſt inter vene
num & naturam noſtram, quæ cum ciconiæ
natura ideo conuenit, quòd vtraque anima eſt,
ſanguineum atque perfectum, alexipharma
cum eſt. Igitur medicamentum ex ſanguinib.
promptè venenis auxiliatur. Accipere autem
præſtat non ſolùm ciconias, ſed & anates: nam
hę deuorant ſcorpios ac rubetas. Accedit alia
ratio, quòd in ciconiis ſanguis talis iam eſt,
vt non à venenis patiatur: atque ideo ſimilem
in corpore noſtro retinens vim, vt ab illis
minus patiatur efficit. Dicemus autem & de
lapide, & de aliis inferius: ſed quod maxi
mum eſt, oleum eſt, quod arteriis illitum, ve
nena curat. Nec hoc eſt, de quo nuper dixi
mus, ſed eſt alterius generis.
Venenum
quod ſtatim
occidit.
quod ſtatim
occidit.
Venena quæ
ad tempus
occidunt.
ad tempus
occidunt.
Fontis mira
proprietas.
proprietas.
Hauſti tem
poranei ve
neni indicia.
poranei ve
neni indicia.
Venena eſſe
quæ actu ſo
lo occidant.
quæ actu ſo
lo occidant.
Precatio ad
uerſus vene
na.
uerſus vene
na.
Mus & muſ
cæ napelli
fera.
cæ napelli
fera.
Ciconiæ ſan
guinem ve
neno ad ver
ſari vehe
menter de
monſtratur.
guinem ve
neno ad ver
ſari vehe
menter de
monſtratur.
At poſtquam in hos ſermones incidimus,
haud abs re eſſe puto illud quærere: quonam
pacto oleum parari poſſit, quod illitum arte
riis cogat venenum extrudi vomitu, aut pur
gatione, vel ſudore, vel vrina. Certum eſt me
tallicum eſſe oportere, quod validiſſimum eſſe
debet. Vidi ego quandoque tale, & ſolo pon
dere quod eſſet metallicum haud dubiè con
iectaui. Oportet & ex veneni natura illud
eſſe: nam immodica caliditate, vt dictum eſt,
delet prius conceptam malam vim: & ſimili
tudine auocat exteriùs quod nocet, & con
trarietate pellit. Oportet & diſcutientem illi
non paruam ineſſe vim, & rurſus aduerſus
venena ipſa contrarietatem quandam, quæ
duo laſeris ſucco conueniunt. Igitur quę pro
pellere venenum debent, metallica eſſe vene
na neceſſe eſt: non in acerbiſſima & calidiſſi
ma & diſcutientia, & venenis quodammodo
contraria. Horum igitur materia his conſtare
poteſt, Myſi & auripigmento, & laſeris ſuc
co, & gentiana, & pinguedine ſerpentum ve
nenoſorum, & aconito: quòd ſi cuipiam terrę
ex his plura inſint, detractum oleum vi ignis
omnium erit pręſtantiſſimum, ſecuriſſimum,
& quod vomitu eiicit. In vniuerſum autem
metallica eſſe oportet, quæ valida sunt & quę
illinuntur. Indicio verò terra eſt illa, quam
circulatores deferunt ex Melitea inſula, aduer
ſus ſerpentum morſus ictuſve: licet quidam
experto: dicant ſe oleum quod fit è ſcorpioni
bus & ſulphuræ, necnon chamælea hyperi
cóque liberare à venenis illitum, ac peſte. Ac
cipiunt autem ſcorpios viuaces prægrandéſque,
Caniculæ tempore: nam tunc hoc animal eſt ſic
ciſſimum, vt reliqua etiam omnia. Siccitate
autem venenum, vt docebimus, in ſerpentibus
conſtat Excalefaciunt igitur illos in ſartagine
igni ſuperpoſita donec ſudent, atque ſic oleum
ſuperfuſum ſudore illorum combibit. Sed & in
hoc oleo ſulphur metallicum eſt. Si igitur ex
Melitea illa terra oleum excipiatur, abundè vi
detur aduerſus pleraque venena ſufficere: quo
niam metallica oportet eſſe & veneno præ
dita, quæ venenis aduerſantur. Quod enim
purgat venenum, venenum quaſi ſubſtantia eſſe
oportet: vt rhabarbarum cùm bilem non purgat,
in illam vertitur. Hoc autem eſt ſubſtantia
tale eſte, quòd in id poteſt conuerti.
haud abs re eſſe puto illud quærere: quonam
pacto oleum parari poſſit, quod illitum arte
riis cogat venenum extrudi vomitu, aut pur
gatione, vel ſudore, vel vrina. Certum eſt me
tallicum eſſe oportere, quod validiſſimum eſſe
debet. Vidi ego quandoque tale, & ſolo pon
dere quod eſſet metallicum haud dubiè con
iectaui. Oportet & ex veneni natura illud
eſſe: nam immodica caliditate, vt dictum eſt,
delet prius conceptam malam vim: & ſimili
tudine auocat exteriùs quod nocet, & con
trarietate pellit. Oportet & diſcutientem illi
non paruam ineſſe vim, & rurſus aduerſus
venena ipſa contrarietatem quandam, quæ
duo laſeris ſucco conueniunt. Igitur quę pro
pellere venenum debent, metallica eſſe vene
na neceſſe eſt: non in acerbiſſima & calidiſſi
ma & diſcutientia, & venenis quodammodo
contraria. Horum igitur materia his conſtare
poteſt, Myſi & auripigmento, & laſeris ſuc
co, & gentiana, & pinguedine ſerpentum ve
nenoſorum, & aconito: quòd ſi cuipiam terrę
ex his plura inſint, detractum oleum vi ignis
omnium erit pręſtantiſſimum, ſecuriſſimum,
& quod vomitu eiicit. In vniuerſum autem
metallica eſſe oportet, quæ valida sunt & quę
illinuntur. Indicio verò terra eſt illa, quam
circulatores deferunt ex Melitea inſula, aduer
ſus ſerpentum morſus ictuſve: licet quidam
experto: dicant ſe oleum quod fit è ſcorpioni
bus & ſulphuræ, necnon chamælea hyperi
cóque liberare à venenis illitum, ac peſte. Ac
cipiunt autem ſcorpios viuaces prægrandéſque,
Caniculæ tempore: nam tunc hoc animal eſt ſic
ciſſimum, vt reliqua etiam omnia. Siccitate
autem venenum, vt docebimus, in ſerpentibus
conſtat Excalefaciunt igitur illos in ſartagine
igni ſuperpoſita donec ſudent, atque ſic oleum
ſuperfuſum ſudore illorum combibit. Sed & in
hoc oleo ſulphur metallicum eſt. Si igitur ex
Melitea illa terra oleum excipiatur, abundè vi
detur aduerſus pleraque venena ſufficere: quo
niam metallica oportet eſſe & veneno præ
dita, quæ venenis aduerſantur. Quod enim
purgat venenum, venenum quaſi ſubſtantia eſſe
oportet: vt rhabarbarum cùm bilem non purgat,
in illam vertitur. Hoc autem eſt ſubſtantia
tale eſte, quòd in id poteſt conuerti.
Oleum quod
illitum ve
nena propul
lus.
illitum ve
nena propul
lus.
Explicatio
ſententiæ
difficillimæ
5.de ſimplici
medie.c.18.
ſententiæ
difficillimæ
5.de ſimplici
medie.c.18.
At verò dubitabit aliquis, quonam pacto
ſola arteriarum illitione liceat venenum ex
trudere? & an hoc ſit præſtantiſſimum? Her
cules non dixerim præſtantiſſimum hoc ſenſu,
vt etiamſi præter id des in potu aut theria
cam, aut lac, aut ſiccum vomicæ nucis igne de
cerptum (hic aquam colore, non odore vel ſa
pore imitatur) vel aliud ſi quid habes me
lius, vt quod forſan quidam circulator aduer
ſus venena vendebat antidotum dum hæc
emendarem, quinetiam melius proficeret.
Illud benè auſim dicere, illitionem arteria
rum & admota exterius, eſſe his quæ bibun
tur præſtantiora ac validiora: hoc vno dun
taxat excepto, quòd venenum adhuc in ven
triculo maneat. Nam his quæ vomitum va
lidum prouocant, lac, lixiuium, oleum, aqua
nucis vomicæ, quam modò ſuccum diximus,
præſtantiſſima ſunt. Igitur in morſibus ve
nenatis, in aculeorum ictibus, in vnguentis
venenoſis, in potu veneni, quod ita ad præ
cordia penetrauerit, exterius adhibita auxi
lia validiora ſunt. Itaque ſolent nonnulli exen
teratis mulis viuentibus ſe immittere: calor
enim ille auocat exterius venenum, ac illius
malitiam frangit. Occîdit etiam venenum vi
eius ad cor penetrante: at quæ illinuntur, ad
cor integris fermè facultatibus perueniunt
ac celerrimè: quæ verò bibuntur, præter id
quòd ſerò penetrant, morámque trahunt plu
rimam, in ventriculo primùm, inde in ve
nis quę ad iecur, pòſt in iecore, vltimò etiam
in dextro cordis ſinu, adeò retunduntur vi
ribus, vt vix veſtigium eo tempore quo ma
ximas eſſe oportebat, relinquatur. Er
go vt in argento viuo, & quo in tracta
tione de Indica lue actum eſt, ſcabies, pſo
ra, & lues Indica expellitur (quoniam ſub
tilitate penetrat, caliditate attenuat &
expellit (praua & noxia caliditate, eadem
in venenis ratione illita deferuntur per arte-
ſola arteriarum illitione liceat venenum ex
trudere? & an hoc ſit præſtantiſſimum? Her
cules non dixerim præſtantiſſimum hoc ſenſu,
vt etiamſi præter id des in potu aut theria
cam, aut lac, aut ſiccum vomicæ nucis igne de
cerptum (hic aquam colore, non odore vel ſa
pore imitatur) vel aliud ſi quid habes me
lius, vt quod forſan quidam circulator aduer
ſus venena vendebat antidotum dum hæc
emendarem, quinetiam melius proficeret.
Illud benè auſim dicere, illitionem arteria
rum & admota exterius, eſſe his quæ bibun
tur præſtantiora ac validiora: hoc vno dun
taxat excepto, quòd venenum adhuc in ven
triculo maneat. Nam his quæ vomitum va
lidum prouocant, lac, lixiuium, oleum, aqua
nucis vomicæ, quam modò ſuccum diximus,
præſtantiſſima ſunt. Igitur in morſibus ve
nenatis, in aculeorum ictibus, in vnguentis
venenoſis, in potu veneni, quod ita ad præ
cordia penetrauerit, exterius adhibita auxi
lia validiora ſunt. Itaque ſolent nonnulli exen
teratis mulis viuentibus ſe immittere: calor
enim ille auocat exterius venenum, ac illius
malitiam frangit. Occîdit etiam venenum vi
eius ad cor penetrante: at quæ illinuntur, ad
cor integris fermè facultatibus perueniunt
ac celerrimè: quæ verò bibuntur, præter id
quòd ſerò penetrant, morámque trahunt plu
rimam, in ventriculo primùm, inde in ve
nis quę ad iecur, pòſt in iecore, vltimò etiam
in dextro cordis ſinu, adeò retunduntur vi
ribus, vt vix veſtigium eo tempore quo ma
ximas eſſe oportebat, relinquatur. Er
go vt in argento viuo, & quo in tracta
tione de Indica lue actum eſt, ſcabies, pſo
ra, & lues Indica expellitur (quoniam ſub
tilitate penetrat, caliditate attenuat &
expellit (praua & noxia caliditate, eadem
in venenis ratione illita deferuntur per arte-
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib