1permutationem.
Ariſtoteles dicit, quòd hoc
modo motus non fit: quia etſi antiperiſtaſis
fiat, non tamen per illam mobile impelli
poteſt. Ratio ſua ſic ſe habet: quæ antipe
riſtaſi mouent, etiam mouentur: igitur, dum
non mouentur, non mouent: ſed quando
aer in A fuerit in B, tunc à nullo mouetur,
poſſedit enim locum, quem occupare debue
rat: igitur non poteſt mouere A, dum eſt in
B, è loco ſuo. Patet, quia corpus non mouet
corpus, niſi cùm ipſum mouens mouetur. Et
hæc demonſtratio non fuit intellecta ab ex
poſitoribus, & tamen oſtendit clarè opinio
nem Platonis falſam eſſe. Tertia fuit quo
rundam antiquorum, quòd aër antecedens
ante mobile, puta in C, dum mobile eſt in
B, moueatur verſus D, & ſucceſſione ne va
cuum detur, transferatur B in C ad locum
aëris moti: & ita idem aër mouetur ex D
in E, & mobile ſequatur eodem impetu: ſicut
ſi bos habeat locum ſeu vicem ſubeat aeris
antecedentis, & currus ponderis ſeu mobi
lis, & vinculum, quo bos trahit currum, eſt
raritas, vel vacui neceſſitas: & ſic quantum
cunque mouebitur bos, & quantacunque
velocitate, eadem & tantùm mouebitur cur
rus, & ita quantumcunque, & qualicunque
velocitate aër ante mobile A mouebitur, ea
dem ſubſequetur A mobile, & ita fiet motus
continuus. Et hæc fuit opinio quorundam
antiquorum, quam quidam falsò Philoſophi
eſſe crediderunt, quum tamen ab ipſo relin
quatur, eadem ratione aduerſus eam, quæ
contra primam opinionem adducta eſt mili
tante, ſcilicet, quòd ſi C aër transfertur in
D, quæritur à quo? ſi à mobili, igitur ſe mo
uebunt viciſſim, quod eſt impoſſibile, nam
mobile propelleret aerem ex C in D: & iam
ſupponitur, quòd aër tranſlatus ex C in D,
trahat mobile ex C in D, igitur idem erit
cauſa, & effectus comparatum ad idem. Si
dicas, quòd aër transfert ſeipſum, dicit, cur
igitur etiam mobile hoc non poteſt facere?
& redit prima opinio. Si dicas, quòd aër,
quia habet principium motus, hoc poteſt
facere, ſequitur, quòd iſte motus erit perpe
tuus, quia aër ille ſemper manebit idem, &
mouetur à forma ſua, igitur ſemper æquali
velocitate. Horum autem vtrunque experi
mento repugnat: nam ſic lapis proiectus
manu tranſiret per totum orbem, & æquali
impetu: patet, quia ſuus aër præcedens æ
quali impetu ſemper moueretur, & non poſ
ſet oſtendere quiſquam rationem cur impe
tus ille remitti debeat. Quarta opinio eſt
Ariſtotelis, quòd aër, qui eſt in B, motus ab
eo, qui lapidem iacit, ante mobile mouetur,
& propellit eum, qui eſt in C: & ille, qui
eſt in C, eum, qui eſt in D, & ille qui eſt in
D, eum qui eſt in E, & ita donec perueniat
ad G, qui non poſſit mouere H, eò quòd eſt
nimis debilis, & tunc quum H non mouea
tur, non trahet pondus, & ſic quieſcet in G.
Dicit igitur hoc modo: motus violentus fit
debilior, quia F mouetur ab E, igitur minore
impetu, quàm E, & E quàm D, & ita ſemper
violentus motus debilitatur, vt apparet etiam
experimento. Hîc etiam non eſt motus ſine
motus ſine motore, quia quælibet pars mo
uetur à ſua præcedente, vt F, & E ab ipſo
D.Tertiò patet ratio dicti, quòd priùs ceſſat
quælibet pars aëris moueri, quam mouere:
nam cùm D mouetur à C, mouet E, quia
mouetur à C: igitur dum quieſcit iam D in
E, mouet D ipſum E ex loco ſuo, igitur
ceſſat priùs moueri, quàm mouere, quia D
ceſſat moueri dum D eſt in B, nam tunc C
eſt in D, quod mouebat D: igitur cùm C eſt
in D, D quieſcit in E, & tunc C mouetur
ad F, & non mouetur, niſi ab aliquo, & il
lud eſt D, igitur D priùs deſinit moueri,
quàm mouere: quia dum eſt D in C, non
mouetur, ſed quieſcit, & tamen mouet E
verſus F. Et ſi opponas, quòd corpus non
mouet, niſi moueatur, dico quòd eſt verum,
ſed tamen finis motus primi, id eſt, mouen
tis, eſt coniunctus fini motus ſecundi, non
idem: ſed priùs ceſſat motor à motu, quàm
id quod mouetur, & hoc eſt, quia ſaltem
natura motor priùs mouetur, quàm moueat:
ideò patet quartum, quòd motus rei, quæ
proijcitur, componitur ex infinitis motibus
ſibi inuicem ſuccedentibus, & eſt continuus
per accidens: fit enim tranſlato aëre B in C, &
aëre C interim in D, & eo qui erat in D
in E, & ita de aliis. Et ideò talis motus eſt
etiam velox, quia fines adeò vnius, initiis
alterius iunguntur, quod videtur vt debeant
ſimul transferri, & non eſt ita. Sed finga
mus decem boues vnum ante alium, & om
nes ante currum, & quilibet habeat ſtimu
lum in fronte, quo tangat alium bouem in
crure poſteriore, tunc moto primo currus
ſuccedet, & ille idem mouebit ſecundum, &
ſecundus tertium, & ſemper vides, quòd qui
libet bos priùs mouetur ab altero, quàm mo
ueat, & tamen vltimus ſimul fermè cum
primo mouebitur: & hoc eſt, quia talis ſuc
ceſſio ſolùm componitur ex decem partibus,
ſunt enim decem boues tantùm: ſed aëris
ſucceſſio ex in finitis partibus componitur,
ideò refert tempus ſenſibile ab initio motus
lapidis vſque ad finem. Sed ad infinitum tol
lendum iuuat condenſatio aëris, vt rectè di
cebat Auerroës: & ipſa eſt cauſa, vt celerius
eſſet motus, & vt non ſit neceſſarium pone
re motus infinitos, ſed ſolum innumerabiles.
Et hæc eſt opinio Ariſtotelis, à nullis vſque
ad hanc diem intellecta, de motu rerum, quæ
violenter mouentur. Sed nos magis indige
mus prima, quæ eſt ſimpliciſſima, & etiam
non tantas difficultates patitur: & cum ſup
ponitur, quòd omne quod mouetur, ab ali
quo mouetur veriſſimum eſt: ſed illud quod
mouet, eſt impetus acquiſitus, ſicut calor
in aqua, qui eſt ibi præter naturam ab igne
inductus, & tamen igne ſublato, manum
tangentis exurit, & ideò etiam accidens vio
lens adhærens vim ſuam retinet.
modo motus non fit: quia etſi antiperiſtaſis
fiat, non tamen per illam mobile impelli
poteſt. Ratio ſua ſic ſe habet: quæ antipe
riſtaſi mouent, etiam mouentur: igitur, dum
non mouentur, non mouent: ſed quando
aer in A fuerit in B, tunc à nullo mouetur,
poſſedit enim locum, quem occupare debue
rat: igitur non poteſt mouere A, dum eſt in
B, è loco ſuo. Patet, quia corpus non mouet
corpus, niſi cùm ipſum mouens mouetur. Et
hæc demonſtratio non fuit intellecta ab ex
poſitoribus, & tamen oſtendit clarè opinio
nem Platonis falſam eſſe. Tertia fuit quo
rundam antiquorum, quòd aër antecedens
ante mobile, puta in C, dum mobile eſt in
B, moueatur verſus D, & ſucceſſione ne va
cuum detur, transferatur B in C ad locum
aëris moti: & ita idem aër mouetur ex D
in E, & mobile ſequatur eodem impetu: ſicut
ſi bos habeat locum ſeu vicem ſubeat aeris
antecedentis, & currus ponderis ſeu mobi
lis, & vinculum, quo bos trahit currum, eſt
raritas, vel vacui neceſſitas: & ſic quantum
cunque mouebitur bos, & quantacunque
velocitate, eadem & tantùm mouebitur cur
rus, & ita quantumcunque, & qualicunque
velocitate aër ante mobile A mouebitur, ea
dem ſubſequetur A mobile, & ita fiet motus
continuus. Et hæc fuit opinio quorundam
antiquorum, quam quidam falsò Philoſophi
eſſe crediderunt, quum tamen ab ipſo relin
quatur, eadem ratione aduerſus eam, quæ
contra primam opinionem adducta eſt mili
tante, ſcilicet, quòd ſi C aër transfertur in
D, quæritur à quo? ſi à mobili, igitur ſe mo
uebunt viciſſim, quod eſt impoſſibile, nam
mobile propelleret aerem ex C in D: & iam
ſupponitur, quòd aër tranſlatus ex C in D,
trahat mobile ex C in D, igitur idem erit
cauſa, & effectus comparatum ad idem. Si
dicas, quòd aër transfert ſeipſum, dicit, cur
igitur etiam mobile hoc non poteſt facere?
& redit prima opinio. Si dicas, quòd aër,
quia habet principium motus, hoc poteſt
facere, ſequitur, quòd iſte motus erit perpe
tuus, quia aër ille ſemper manebit idem, &
mouetur à forma ſua, igitur ſemper æquali
velocitate. Horum autem vtrunque experi
mento repugnat: nam ſic lapis proiectus
manu tranſiret per totum orbem, & æquali
impetu: patet, quia ſuus aër præcedens æ
quali impetu ſemper moueretur, & non poſ
ſet oſtendere quiſquam rationem cur impe
tus ille remitti debeat. Quarta opinio eſt
Ariſtotelis, quòd aër, qui eſt in B, motus ab
eo, qui lapidem iacit, ante mobile mouetur,
& propellit eum, qui eſt in C: & ille, qui
eſt in C, eum, qui eſt in D, & ille qui eſt in
D, eum qui eſt in E, & ita donec perueniat
ad G, qui non poſſit mouere H, eò quòd eſt
nimis debilis, & tunc quum H non mouea
tur, non trahet pondus, & ſic quieſcet in G.
Dicit igitur hoc modo: motus violentus fit
debilior, quia F mouetur ab E, igitur minore
impetu, quàm E, & E quàm D, & ita ſemper
violentus motus debilitatur, vt apparet etiam
experimento. Hîc etiam non eſt motus ſine
motus ſine motore, quia quælibet pars mo
uetur à ſua præcedente, vt F, & E ab ipſo
D.Tertiò patet ratio dicti, quòd priùs ceſſat
quælibet pars aëris moueri, quam mouere:
nam cùm D mouetur à C, mouet E, quia
mouetur à C: igitur dum quieſcit iam D in
E, mouet D ipſum E ex loco ſuo, igitur
ceſſat priùs moueri, quàm mouere, quia D
ceſſat moueri dum D eſt in B, nam tunc C
eſt in D, quod mouebat D: igitur cùm C eſt
in D, D quieſcit in E, & tunc C mouetur
ad F, & non mouetur, niſi ab aliquo, & il
lud eſt D, igitur D priùs deſinit moueri,
quàm mouere: quia dum eſt D in C, non
mouetur, ſed quieſcit, & tamen mouet E
verſus F. Et ſi opponas, quòd corpus non
mouet, niſi moueatur, dico quòd eſt verum,
ſed tamen finis motus primi, id eſt, mouen
tis, eſt coniunctus fini motus ſecundi, non
idem: ſed priùs ceſſat motor à motu, quàm
id quod mouetur, & hoc eſt, quia ſaltem
natura motor priùs mouetur, quàm moueat:
ideò patet quartum, quòd motus rei, quæ
proijcitur, componitur ex infinitis motibus
ſibi inuicem ſuccedentibus, & eſt continuus
per accidens: fit enim tranſlato aëre B in C, &
aëre C interim in D, & eo qui erat in D
in E, & ita de aliis. Et ideò talis motus eſt
etiam velox, quia fines adeò vnius, initiis
alterius iunguntur, quod videtur vt debeant
ſimul transferri, & non eſt ita. Sed finga
mus decem boues vnum ante alium, & om
nes ante currum, & quilibet habeat ſtimu
lum in fronte, quo tangat alium bouem in
crure poſteriore, tunc moto primo currus
ſuccedet, & ille idem mouebit ſecundum, &
ſecundus tertium, & ſemper vides, quòd qui
libet bos priùs mouetur ab altero, quàm mo
ueat, & tamen vltimus ſimul fermè cum
primo mouebitur: & hoc eſt, quia talis ſuc
ceſſio ſolùm componitur ex decem partibus,
ſunt enim decem boues tantùm: ſed aëris
ſucceſſio ex in finitis partibus componitur,
ideò refert tempus ſenſibile ab initio motus
lapidis vſque ad finem. Sed ad infinitum tol
lendum iuuat condenſatio aëris, vt rectè di
cebat Auerroës: & ipſa eſt cauſa, vt celerius
eſſet motus, & vt non ſit neceſſarium pone
re motus infinitos, ſed ſolum innumerabiles.
Et hæc eſt opinio Ariſtotelis, à nullis vſque
ad hanc diem intellecta, de motu rerum, quæ
violenter mouentur. Sed nos magis indige
mus prima, quæ eſt ſimpliciſſima, & etiam
non tantas difficultates patitur: & cum ſup
ponitur, quòd omne quod mouetur, ab ali
quo mouetur veriſſimum eſt: ſed illud quod
mouet, eſt impetus acquiſitus, ſicut calor
in aqua, qui eſt ibi præter naturam ab igne
inductus, & tamen igne ſublato, manum
tangentis exurit, & ideò etiam accidens vio
lens adhærens vim ſuam retinet.
Dicamus igitur primò ea, quæ ſunt ma
nifeſta, & ſunt, quòd quatuor ſunt cauſæ
motus violenti, diuturni & celeris. Prima
eſt, quòd cauſa mouens celeriter ab initio
moueat. Secunda, quòd per magnum ſpa
tium? ideò machinæ bellicæ, quò longio
res, eò procul magis eiaculantur: & ita ar
cus, quò magis tenditur ob ambas cauſas,
eò longiùs emittit ſagittam. Nam ſi tenda
tur ad B vſque, mouebitur cum chorda
ſolùm ſagitta ex B in D: & ſi tendatur
nifeſta, & ſunt, quòd quatuor ſunt cauſæ
motus violenti, diuturni & celeris. Prima
eſt, quòd cauſa mouens celeriter ab initio
moueat. Secunda, quòd per magnum ſpa
tium? ideò machinæ bellicæ, quò longio
res, eò procul magis eiaculantur: & ita ar
cus, quò magis tenditur ob ambas cauſas,
eò longiùs emittit ſagittam. Nam ſi tenda
tur ad B vſque, mouebitur cum chorda
ſolùm ſagitta ex B in D: & ſi tendatur