1cùm olim abſque illis, ad prælium milites
excitarentur. Vnde Virgilius:
——Crepuerunt cornua cantu.
Incondita ſanè muſica abſque modulis, to
nitruíque ſimilior. Sed tonitrus ſonum edit
grauem, vehementem, & inconditum, adeò
vt pullos in ouo, & fœtus in vtero quando
que perimat. Itaque hic maximè à muſica
abhorret. Nec tamen eſt impoſſibile ex plu
ribus talibus inter ſe diſtantibus, concentum
fieri, qui exauditus pro miraculo habeatur.
At verò de ſonis, eorúmque affectibus in li
bris Muſicæ à nobis abundè tractatum eſt.
Nunc verò tantùm adieciſſe ſufficiat, quòd
ſonus maior eò fit, quò impetu maiore col
liſio contingit: omnis enim ſonus ex colli
ſione: acutior verò, quò perarctiora loca fer
tur, quod colliditur. Indicio ſunt glandium
calyces inter digitos retenti auerſa parte,
qui vbi vehementer inſufflaueris, acutiſſi
mos reddunt cibilos, & validiſſimos: acutiſſi
mi quidem ob loci anguſtiam, validiſſimi ob
impetum. Sed impetum etiam adiuuat loci
anguſtia, igitur acuti ſoni grauibus longiùs
exaudiuntur. Sed qui ſpontè fiunt in auribus
tenuioréſque ſunt, quàm qui in tinnitu, cre
diti ſunt aliquid inaugurari, dextra quidem
laudem, ſiniſtra vituperationem aliis in dæ
monas quorum exiliores eſſe tradunt voces,
aliis in ſenſus acumen referentibus: nam ſa
nis hoc contingit auribus, ac procul à mor
bi ſuſpicione. Aliis per vocatam ſympa
thiam: nam vis ea, quæ alium mouet, mouet
& ſenſum eius, in quem fertur. Hoc autem
neque in omnibus, neque ſemper.
excitarentur. Vnde Virgilius:
——Crepuerunt cornua cantu.
Incondita ſanè muſica abſque modulis, to
nitruíque ſimilior. Sed tonitrus ſonum edit
grauem, vehementem, & inconditum, adeò
vt pullos in ouo, & fœtus in vtero quando
que perimat. Itaque hic maximè à muſica
abhorret. Nec tamen eſt impoſſibile ex plu
ribus talibus inter ſe diſtantibus, concentum
fieri, qui exauditus pro miraculo habeatur.
At verò de ſonis, eorúmque affectibus in li
bris Muſicæ à nobis abundè tractatum eſt.
Nunc verò tantùm adieciſſe ſufficiat, quòd
ſonus maior eò fit, quò impetu maiore col
liſio contingit: omnis enim ſonus ex colli
ſione: acutior verò, quò perarctiora loca fer
tur, quod colliditur. Indicio ſunt glandium
calyces inter digitos retenti auerſa parte,
qui vbi vehementer inſufflaueris, acutiſſi
mos reddunt cibilos, & validiſſimos: acutiſſi
mi quidem ob loci anguſtiam, validiſſimi ob
impetum. Sed impetum etiam adiuuat loci
anguſtia, igitur acuti ſoni grauibus longiùs
exaudiuntur. Sed qui ſpontè fiunt in auribus
tenuioréſque ſunt, quàm qui in tinnitu, cre
diti ſunt aliquid inaugurari, dextra quidem
laudem, ſiniſtra vituperationem aliis in dæ
monas quorum exiliores eſſe tradunt voces,
aliis in ſenſus acumen referentibus: nam ſa
nis hoc contingit auribus, ac procul à mor
bi ſuſpicione. Aliis per vocatam ſympa
thiam: nam vis ea, quæ alium mouet, mouet
& ſenſum eius, in quem fertur. Hoc autem
neque in omnibus, neque ſemper.
Pſalterium
quale.
quale.
Inſtrumentum
muſicum I 2
ſimul inſtru
mentorum
vocem refe
rens.
Inſtrumento
rum muſico
rum imita
tio.
muſicum I 2
ſimul inſtru
mentorum
vocem refe
rens.
Inſtrumento
rum muſico
rum imita
tio.
Senſibili
acutiſſimi
vnde fiant.
acutiſſimi
vnde fiant.
Sonitus au
rium, qui
ſpontè fit, an
aliquid por
tendat.
rium, qui
ſpontè fit, an
aliquid por
tendat.
Odoris priui
legium.
legium.
Proximus ſono odor nobilitate eſt, cuius
proprium, virtutem aut recreare, aut proſter
nere, quòd cerebrum ipſum per ſe petat: ne
que enim ſonus, color, ſaporve, aut calor, fri
guſve, rectà feruntur ad cerebrum. Igitur ſo
lus odor ex his, quæ ſentiuntur, aut occide
re, aut recreare hominem poteſt. Nam ſpiri
tum, in quo animæ opus eluceſcit, aut bonus
nutrit, aut malus deſtruit. Itáque ea de cauſa
thura aliis adolentur, quòd diuina pars in no
bis odoribus gaudeat. Atque etiam ob id
optimum omen cenſetur, præſentíſque ali
cuius diuinitatis, quum odor bonus abſque
cauſa ſentitur. Et corpora ſanctorum, quum
cætera fœteant, bene olere ob id creditum
eſt, vt diuinitatis aduerſus naturæ decreta pu
gnante. Nec tamen ſecundùm naturam im
poſſibile eſt humanum cadauer recens non
malè olere, vt de Alexandro fertur, aut anti
quum, & ſiccatum benè. Nam quum quo
rundam animalium bene oleat mortuorum,
hominis verò temperies ad cuiuſque anima
lis ſimilitudinem extendatur, manifeſtum eſt
cadauera aliqua hominum poſſe benè olere:
eſt enim odor bonus, vel in animalia ſicciſ
ſimo, vel in illius parte ſicciſſima. Hoc au
tem eò magis, quod multa corpora, quæ in
veneratione habentur, balſamo vel aromati
bus, vnguentiſve ſpicatis condiri ſolent. So
lus igitur hic ſenſus animæ, & corpori com
munis eſſe videtur, & ideò cum vaporibus
transfertur, vt quæ tanguntur, guſtantúrque:
& ſine his materia omni carens, vt quæ vi
dentur, aut audiuntur, ob id eos, qui olfactu
præſtant, non aliis ſenſibus, ſagaces voca
mus: vt canes, vulteréſque. Homines verò,
qui olfactu præſtant, ſunt ingenioſiores,
quoniam calida, & ſicca cerebri temperies
olfactu præſtat: talis verò ad imaginandum
prompta ob caliditatem, & imaginum te
nax, ob ſiccitatem eſt. Nullum verò aliud
animal odore ipſo oblectatur, ſed homo ſo
lus: nam & ſi canes ſentiant florum odores,
non tamen his oblectantur. Non enim po
tuerunt, aut expediebat belluas delectari,
niſi in guſtu aut tactu. His quidem neceſſe
fuit, vt fame non perirent, aut generationem
negligerent, aut lædentia non vitarent, ſi
guſtu, & tactu voluptatem ac dolorem non
ſentirent: ſed in aliis ſenſilibus (vt dixi)non
potuit eſſe delactatio, aut dolor: quia dele
ctatio, in cognitione proportionis poſita eſt
ipſorum, quæ ſentiuntur: vt duplæ, & hemio
liæ: at has cognoſcere, altioris eſt virtutis
quam quæ belluis ineſt: igitur nec triſtari,
nec dolere, aut delectari potuerunt. Multò
minùs etiam expediebat illis: nam facillimè
allecti picturis, aut ſpinis, odoribuſve, inci
derent in laqueos. Indicio eſt, quòd cerui,
qui ſolùm ſtupent, non delectantur lyræ ſo
no, ſic exponuntur inſidiis hominum: & co
turnices, ſimulata fœminæ voce, & agreſtes
auiculæ à concluſis cauea. Quanta lupis, &
piſcibus ex odore iactura, miſeríque homi
num dolis ſubiiciuntur. Sed carere odoratu
miſerius fuiſſet, quia erat neceſſarius. Fruſtrà
igitur in aliis ſenſibus natura delectationem
belluis adieciſſet, nulli vſui præterquam ad
perniciem pro futuram.
proprium, virtutem aut recreare, aut proſter
nere, quòd cerebrum ipſum per ſe petat: ne
que enim ſonus, color, ſaporve, aut calor, fri
guſve, rectà feruntur ad cerebrum. Igitur ſo
lus odor ex his, quæ ſentiuntur, aut occide
re, aut recreare hominem poteſt. Nam ſpiri
tum, in quo animæ opus eluceſcit, aut bonus
nutrit, aut malus deſtruit. Itáque ea de cauſa
thura aliis adolentur, quòd diuina pars in no
bis odoribus gaudeat. Atque etiam ob id
optimum omen cenſetur, præſentíſque ali
cuius diuinitatis, quum odor bonus abſque
cauſa ſentitur. Et corpora ſanctorum, quum
cætera fœteant, bene olere ob id creditum
eſt, vt diuinitatis aduerſus naturæ decreta pu
gnante. Nec tamen ſecundùm naturam im
poſſibile eſt humanum cadauer recens non
malè olere, vt de Alexandro fertur, aut anti
quum, & ſiccatum benè. Nam quum quo
rundam animalium bene oleat mortuorum,
hominis verò temperies ad cuiuſque anima
lis ſimilitudinem extendatur, manifeſtum eſt
cadauera aliqua hominum poſſe benè olere:
eſt enim odor bonus, vel in animalia ſicciſ
ſimo, vel in illius parte ſicciſſima. Hoc au
tem eò magis, quod multa corpora, quæ in
veneratione habentur, balſamo vel aromati
bus, vnguentiſve ſpicatis condiri ſolent. So
lus igitur hic ſenſus animæ, & corpori com
munis eſſe videtur, & ideò cum vaporibus
transfertur, vt quæ tanguntur, guſtantúrque:
& ſine his materia omni carens, vt quæ vi
dentur, aut audiuntur, ob id eos, qui olfactu
præſtant, non aliis ſenſibus, ſagaces voca
mus: vt canes, vulteréſque. Homines verò,
qui olfactu præſtant, ſunt ingenioſiores,
quoniam calida, & ſicca cerebri temperies
olfactu præſtat: talis verò ad imaginandum
prompta ob caliditatem, & imaginum te
nax, ob ſiccitatem eſt. Nullum verò aliud
animal odore ipſo oblectatur, ſed homo ſo
lus: nam & ſi canes ſentiant florum odores,
non tamen his oblectantur. Non enim po
tuerunt, aut expediebat belluas delectari,
niſi in guſtu aut tactu. His quidem neceſſe
fuit, vt fame non perirent, aut generationem
negligerent, aut lædentia non vitarent, ſi
guſtu, & tactu voluptatem ac dolorem non
ſentirent: ſed in aliis ſenſilibus (vt dixi)non
potuit eſſe delactatio, aut dolor: quia dele
ctatio, in cognitione proportionis poſita eſt
ipſorum, quæ ſentiuntur: vt duplæ, & hemio
liæ: at has cognoſcere, altioris eſt virtutis
quam quæ belluis ineſt: igitur nec triſtari,
nec dolere, aut delectari potuerunt. Multò
minùs etiam expediebat illis: nam facillimè
allecti picturis, aut ſpinis, odoribuſve, inci
derent in laqueos. Indicio eſt, quòd cerui,
qui ſolùm ſtupent, non delectantur lyræ ſo
no, ſic exponuntur inſidiis hominum: & co
turnices, ſimulata fœminæ voce, & agreſtes
auiculæ à concluſis cauea. Quanta lupis, &
piſcibus ex odore iactura, miſeríque homi
num dolis ſubiiciuntur. Sed carere odoratu
miſerius fuiſſet, quia erat neceſſarius. Fruſtrà
igitur in aliis ſenſibus natura delectationem
belluis adieciſſet, nulli vſui præterquam ad
perniciem pro futuram.
Odoris
omen.
omen.
Cur homines
olfactu præ
ſtantes inge
nioſi ſint.
olfactu præ
ſtantes inge
nioſi ſint.
Nullum ani
mal potuit,
aut debuit
delectari
alio ſenſu,
quam guſtus
& tactus.
mal potuit,
aut debuit
delectari
alio ſenſu,
quam guſtus
& tactus.
Adduntur ſaporibus odores à cocis meri
tò, quod illis nihil per ſe præcipuum adſit,
cùm tamen quidam ſaporibus adiecti pla
ceant, qui per ſe diſplicent, vt allij. Nam al
lium obſoniis inditum delectat eius odor
perſe malus, & poſtquam ederis, halitum in
ficit odore teterrimo. Sed & in quibuſdam
etiam magis poſt diem, quoniam craſſa ſub
ſtantia multo tempore amplam vaporum
multitudinem, tenuiorémque generat. Et
ſanguis etiam, qui ad pulmones fertur, odo
rem retinet: & excrementa ipſa allium olent
corruptum, aliquid quoque ex ventriculo
per gulam reſudat in pulmones. Huius cauſa
excogitatum eſt, vt ſolùm guſtando odor
ſentiatur, non reddatur, nec offendat: id fiet
ſi allium in aceto dimiſeris, affricueris etiam
lancibus, ipſius verò ſubſtantiam abie
ceris.
tò, quod illis nihil per ſe præcipuum adſit,
cùm tamen quidam ſaporibus adiecti pla
ceant, qui per ſe diſplicent, vt allij. Nam al
lium obſoniis inditum delectat eius odor
perſe malus, & poſtquam ederis, halitum in
ficit odore teterrimo. Sed & in quibuſdam
etiam magis poſt diem, quoniam craſſa ſub
ſtantia multo tempore amplam vaporum
multitudinem, tenuiorémque generat. Et
ſanguis etiam, qui ad pulmones fertur, odo
rem retinet: & excrementa ipſa allium olent
corruptum, aliquid quoque ex ventriculo
per gulam reſudat in pulmones. Huius cauſa
excogitatum eſt, vt ſolùm guſtando odor
ſentiatur, non reddatur, nec offendat: id fiet
ſi allium in aceto dimiſeris, affricueris etiam
lancibus, ipſius verò ſubſtantiam abie
ceris.
Cur ſapori
bus odores
iungantur.
Allij vis mi
ra.
bus odores
iungantur.
Allij vis mi
ra.
Quæ ratio in pipere, & gingibere, ac cina
momo obſeruanda, vbi ſapor, & odor illo
rum te delectent, calorem tamen eorum ve
rearis. Modus verò alius in his Apitij ad
compendium rei familiaris, quo odor, & ſa
por manet, ſemunciáque cinamomi in totum
annum ſufficit. Cinamomum tenue odora
tum, diuiſúmque in fruſtula ſemunciæ pon
dere inter 12. aut 16. amygdalas excorticatas
reponito, ac conſtringito: his pro vſu ſubla
tis alias reponito. Sic etiam parua impenſa
edes omnia moſchi odore fragrantia. Quòd
ſi ſaporem addere vis, incoquito, vt ſi acrem
ſinapis. Quæ etiam facit, vt legumina, &
carnes celerrimè, & vſque ad diſſolutionem
momo obſeruanda, vbi ſapor, & odor illo
rum te delectent, calorem tamen eorum ve
rearis. Modus verò alius in his Apitij ad
compendium rei familiaris, quo odor, & ſa
por manet, ſemunciáque cinamomi in totum
annum ſufficit. Cinamomum tenue odora
tum, diuiſúmque in fruſtula ſemunciæ pon
dere inter 12. aut 16. amygdalas excorticatas
reponito, ac conſtringito: his pro vſu ſubla
tis alias reponito. Sic etiam parua impenſa
edes omnia moſchi odore fragrantia. Quòd
ſi ſaporem addere vis, incoquito, vt ſi acrem
ſinapis. Quæ etiam facit, vt legumina, &
carnes celerrimè, & vſque ad diſſolutionem