Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004559
">
<
pb
pagenum
="
456
"
xlink:href
="
016/01/105.jpg
"/>
tur: argentum viuum ex craſiſſima, & pa
<
lb
/>
rum elaborata: metalla ex miſta, & à calo
<
lb
/>
re temperatiore. </
s
>
<
s
id
="
s.004560
">Quòd ſi vir atque mulier
<
lb
/>
& mola ex eodem fiant ſanguine, & eodem
<
lb
/>
in loco, attamen non neceſſe eſt, imò ne
<
lb
/>
que poſſibile, ex altero alterum generari.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004561
">Non enim quæ ex eiſdem generantur poſt
<
lb
/>
quam genita fuerint, neceſſe eſt poſſe inui
<
lb
/>
cem commutari: quare & ſi metalla omnia
<
lb
/>
ex eiſdem generentur ſubſtantiis, & argen
<
lb
/>
tum viuum ac ſulphur, non tamen neceſſe
<
lb
/>
eſt, aut poſſibile ex altero fieri alterum: niſi
<
lb
/>
fortè cùm ambo ſpecie
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
differunt, ſed ſolis
<
lb
/>
accidentibus, vt de ære & ferro dictum eſt.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg624
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004562
">
<
margin.target
id
="
marg624
"/>
Chymiſtæ
<
lb
/>
quid poſſint.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004563
">Ergo chymiſtæ poſſunt mutare colorem
<
lb
/>
ac pondus, ſubtilitatem autem & firmita
<
lb
/>
tem mutare nequeunt. </
s
>
<
s
id
="
s.004564
">Cùm igitur ſubtili
<
lb
/>
tatis experimentum operoſum ſit atque am
<
lb
/>
biguum, maluerunt aurum igne experiri,
<
lb
/>
eſtque hoc certum huius rei argumentum.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004565
">Id verò apertum eſt, quòd ſi argentum in
<
lb
/>
aurum conuerti debeat, ab aqua efficaci in
<
lb
/>
lutum prius conuerti oportere, inde lutum
<
lb
/>
in aurum tranſire poteſt.
<
arrow.to.target
n
="
marg625
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004566
">
<
margin.target
id
="
marg625
"/>
Argentum
<
lb
/>
viuum auro
<
lb
/>
proximius
<
lb
/>
quàm ar
<
lb
/>
gento.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004567
">Sed argentum viuum auro proximius eſſe
<
lb
/>
videtur quàm argento: nam auro ſimile eſt
<
lb
/>
pondere & tenuitate, argento autem colore
<
lb
/>
ſolo ab vtriſque differt, quòd fluit, & igni
<
lb
/>
bus euaneſcit: ob id vt argentum euadat,
<
lb
/>
quatuor neceſſaria erunt, vt firmetur, vt
<
lb
/>
leuius euadat, & craſſioris ſubſtantiæ. </
s
>
<
s
id
="
s.004568
">Vt ve
<
lb
/>
rò argentum viuum in aurum tranſmutetur,
<
lb
/>
neceſſarium eſt, vt firmetur, ignibuſque re
<
lb
/>
ſiſtat, & tingatur. </
s
>
<
s
id
="
s.004569
">Hæc autem longè cùm
<
lb
/>
ſint faciliora his quæ ad tranſmutationem
<
lb
/>
in argentum neceſſaria erant, fit vt multi
<
lb
/>
magis ſperauerint permutationem argenti
<
arrow.to.target
n
="
marg626
"/>
<
lb
/>
viui, hydrargyrion Græci vocant, in aurum,
<
lb
/>
quàm argentum. </
s
>
<
s
id
="
s.004570
">Quod videtur aſſecutus
<
lb
/>
pharmacopolla ille Taruiſinus, qui coram
<
lb
/>
Principe, & ſapientibus reipublicæ Venetæ,
<
lb
/>
argentum viuum in aurum commutauit, cu
<
lb
/>
ius miraculi quædam adhuc extant veſtigia.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004571
">Sed quomodocunque id contigerit, certum
<
lb
/>
eſt argentum viuum non poſſe in aurum,
<
lb
/>
multóque minus in argentum commutari.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg627
"/>
<
lb
/>
Argentum verò tametſi æs colore, plumbum
<
lb
/>
pondere, auro proximiora ſint, attamen
<
lb
/>
tenuitate ſubſtantiæ & puritate, & firmitate
<
lb
/>
auro ſimile adeò eſt, vt optimum argentum
<
lb
/>
ſit aurum ſubſtantia imperfectum, & colore
<
lb
/>
deficiens: ob idque longis temporum pe
<
lb
/>
riodis, ſi purum ſit argentum, aliqua ex par
<
lb
/>
te commutatur in aurum, vt etiam vetuſta
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg628
"/>
<
lb
/>
te plumbum nigrum in argentum. </
s
>
<
s
id
="
s.004572
">Si tamen
<
lb
/>
exquiſitiſſimè ab ære ac plumbo argenti ſe
<
lb
/>
mina tollantur, argentum non generabitur
<
lb
/>
vllis ſeculis, neque ex argento aurum.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg629
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004573
">
<
margin.target
id
="
marg626
"/>
Experimen
<
lb
/>
tum mirum.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004574
">
<
margin.target
id
="
marg627
"/>
Argenti na
<
lb
/>
tura.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004575
">
<
margin.target
id
="
marg628
"/>
Metallorum
<
lb
/>
commutatio.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004576
">
<
margin.target
id
="
marg629
"/>
Metallorum
<
lb
/>
amicitia.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004577
">Inde etiam metallorum amicitia: nam au
<
lb
/>
rum & argentum plumbum nigrum dili
<
lb
/>
gunt, & cùm liquantur immiſcentur plum
<
lb
/>
bo: æs autem refugit plumbum, & tam
<
expan
abbr
="
aurũ
">aurum</
expan
>
<
lb
/>
quàm argentum edit plumbum album, ſeu
<
lb
/>
illud mauis ſtannum appellare: modò enim
<
lb
/>
certa res oculis ſubiiciatur, nominibus pro
<
lb
/>
arbitrio vti liceat. </
s
>
<
s
id
="
s.004578
">Itaque cùm plumbum al
<
lb
/>
bum liquatur, nigro & argento ſupernatat,
<
lb
/>
criſpante vnda in fornacibus, atque ſic bacu
<
lb
/>
lis ferreis ſolet extrahi. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004579
">Illud magis mirum, quòd plumbum ni
<
arrow.to.target
n
="
marg630
"/>
<
lb
/>
grum argento, dum fuſum eſt, ſupernatet,
<
lb
/>
quamuis grauius: atque ea ratione plumbum
<
lb
/>
effundunt ſupernatans, & argentum ſubſi
<
lb
/>
ſtens in imo colligunt vaſis. </
s
>
<
s
id
="
s.004580
">Cauſa huius eſt,
<
lb
/>
quòd plumbum licet dum concretum eſt
<
lb
/>
grauius fit argento, dum tamen liquatur, te
<
lb
/>
nuius redditur, cùm in fumum tranſire pa
<
lb
/>
ratum ſit, atque perpetuò euaneſcat: argen
<
lb
/>
tum verò cùm igne non abſumatur, neque
<
lb
/>
etiam attenuatur: ſi enim attenuaretur, &
<
lb
/>
vt abſumeretur prorſus neceſſe foret. </
s
>
<
s
id
="
s.004581
">Igitur
<
lb
/>
cùm plumbi ſubſtantia media ſit inter pro
<
lb
/>
priam ac fumi, argenti autem eadem quæ
<
lb
/>
ante colliquationem, nihil mirum eſt plum
<
lb
/>
bum liquatum argento liquato ſupernatare.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004582
">Plumbum verò album duplici ratione etiam
<
lb
/>
ſupernatabit: nam & ipſum abſumitur igne,
<
lb
/>
& leuius eſt nigro, quare non ſolùm argen
<
lb
/>
to, ſed & plumbo nigro album ſuperſtat. </
s
>
<
s
id
="
s.004583
">In
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg631
"/>
<
lb
/>
de ſeparatio metallorum inuenta effunditur
<
lb
/>
plumblum nigrum prius albo detracto, ni
<
lb
/>
grum autem æs ac ferrum ſecum trahit, nec
<
lb
/>
exquiſitè effunditur, ne argentum ſecum ela
<
lb
/>
batur: quicquid autem reliquum eſt plum
<
lb
/>
bi, pòſtquàm maxima pars effuſa fuerit, igni
<
lb
/>
bus abſumitur. </
s
>
<
s
id
="
s.004584
">Inde argentum manet, & ſi
<
lb
/>
quid auri ineſt argento immiſtum, quod
<
emph
type
="
italics
"/>
(
<
emph.end
type
="
italics
"/>
vt
<
lb
/>
dixi
<
emph
type
="
italics
"/>
)
<
emph.end
type
="
italics
"/>
aqua ſeparationis, vel alia propoſita ſu
<
lb
/>
perius ratione ab argento ſeparatur. </
s
>
<
s
id
="
s.004585
">Plum
<
lb
/>
bum verò quod effuſum eſt denuò excutitur
<
lb
/>
vt quid argenti contineat, pereatque tantum
<
lb
/>
lucrum artifici. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004586
">
<
margin.target
id
="
marg630
"/>
Plumbum
<
lb
/>
ſupernai at
<
lb
/>
argento, cam
<
lb
/>
ſit grauius
<
lb
/>
tamen.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004587
">
<
margin.target
id
="
marg631
"/>
Separatio
<
lb
/>
metallorum.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004588
">Æs autem à plumbo ſeparatur, vt rectè
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg632
"/>
<
lb
/>
doceat Vannocius Biringutius Senenſis in
<
lb
/>
ſua pyrotechna, impoſita maſſa ſuper crati
<
lb
/>
culam ferream atque igne circundata: nam
<
lb
/>
facilè plumbum liqueſcit, ſecumque ducit
<
lb
/>
aurum & argentum, ſi quid eorum plumbo
<
lb
/>
in hæreat, atque æs quaſi aduſtum inter cine
<
lb
/>
res relinquitur. </
s
>
<
s
id
="
s.004589
">Hoc igitur ignibus admo
<
lb
/>
tum validioribus repurgato metallo à ſordi
<
lb
/>
bus, dum fuerit colliquatum, in maſſam co
<
lb
/>
ge, æſque puriſſimum habebis. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004590
">
<
margin.target
id
="
marg632
"/>
Lib.3.c.5.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004591
">Cæterùm pleraque metalla arte aliqua
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg633
"/>
<
lb
/>
vertuntur in aquam: nam vrere oportet.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004592
">Vruntur celerius & commodius
<
expan
abbr
="
auripigmẽ-to
">auripigmen
<
lb
/>
to</
expan
>
addito, vſta & in calcis ſpeciem redacta,
<
lb
/>
ſiccantur diligenter, inde vaſe vitreo clauſa
<
lb
/>
optimè, aut in terra ad tres paſſus humida
<
lb
/>
defodiuntur per menſem, aut ſuſpenduntur
<
lb
/>
ſuper vas aqua plenum feruente per horas
<
lb
/>
24. ita vt perpetuò ebulliat: abſit ab aqua
<
lb
/>
duorum tantùm, aut trium digitorum ſpatio:
<
lb
/>
par eſt autem quod ex aqua genitum fuit in
<
lb
/>
aquam reuerti, ſed aurum & argentum vix
<
lb
/>
in aquam tranſeunt, ob ſubſtantiæ, velut di
<
lb
/>
ctum eſt ſoliditatem. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004593
">
<
margin.target
id
="
marg633
"/>
Metallica
<
lb
/>
quomodo in
<
lb
/>
aquam ver
<
lb
/>
tantur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004594
">Argentum verò quatuor modis oritur aut
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg634
"/>
<
lb
/>
in terra, quæ iguibus coacta illud reddit,
<
lb
/>
vel plumbo, atque æri immiſtum, vel in
<
lb
/>
lapidibus, quæ ſimiliter igne vexata illud
<
lb
/>
emittunt: plerunque etiam cupro permi
<
lb
/>
ſtum, vt in Alſatia iuxta Rhenum, in mon
<
lb
/>
tibus ſanctæ Annæ, ac Miſnenſibus, ibi enim
<
lb
/>
lapides cupro prægnantes, & in cupro ar
<
lb
/>
genti mira copia: vel in lapidibus purum, ac
<
lb
/>
quaſi herba quædam virgulis è lapide or
<
lb
/>
tum habentibus quale apud me eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.004595
">Ego, quod </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>