Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.000218
">
<
pb
pagenum
="
362
"
xlink:href
="
016/01/011.jpg
"/>
enim ſpatium ſupra F, inane eſt, nec in eo
<
lb
/>
aliquid continetur præter embolum & vir
<
lb
/>
gulas. </
s
>
<
s
id
="
s.000219
">In imo harum virgularum circulus F,
<
lb
/>
câpitibus earum annexus conſtituatur, nec
<
lb
/>
totus inanis, ſed in medio tantùm, & vbi
<
lb
/>
foramen relinquitur, corio ſupernè, ac ſu
<
lb
/>
per corium plumbi lamina tenui, vt in M,
<
lb
/>
dictum eſt, integatur, ſic vt cùm integitur,
<
lb
/>
ne aër poſſit tranſire, & corium tamen cum
<
lb
/>
plumbo eleuari poſſit verſus N, & foramen
<
lb
/>
ipſum detegere. </
s
>
<
s
id
="
s.000220
">Hoc itaque fiet, ſi corium
<
lb
/>
media quaſi parte annexum fuerit circulo,
<
lb
/>
capita virgarum continente: reliqua parte
<
lb
/>
diſiunctum, ac ſolùm ad amuſſim foramen
<
lb
/>
illud, cùm hæret, occludens. </
s
>
<
s
id
="
s.000221
">Ex ipſis rurſus
<
lb
/>
virgarum capitibus tres aliæ virgæ rectà
<
lb
/>
prodeant, lateribus introrſum tubæ hæren
<
lb
/>
tes. </
s
>
<
s
id
="
s.000222
">Has corium circumambit vndequaque
<
lb
/>
ab F, ſuprema parte vſque in G, hærens ad
<
lb
/>
amuſſim lateribus tubæ introrſum, ne vel aër
<
lb
/>
ex K, in N, poſſit permeare. </
s
>
<
s
id
="
s.000223
">Ita fiet in H, mo
<
lb
/>
diolum, ſed inuerſum, videatur: eſt enim fun
<
lb
/>
dus F, & corio circumueſtitus vndequaque
<
lb
/>
tereti forma, & in G, apertus ac patens. </
s
>
<
s
id
="
s.000224
">Quo
<
lb
/>
peracto ita aptetur A, embolus, vt citrò, vl
<
lb
/>
tróque commeare modò deſcendendo vſque
<
lb
/>
ad M, parte G, ima modioli inuerſi, modò
<
lb
/>
ſursùm vbi nunc pingitur, retrahi poſſit. </
s
>
<
s
id
="
s.000225
">His
<
lb
/>
itaque ſic diſpoſitis, iaceat G, ſuper M Q, &
<
lb
/>
incipiat eleuari, tunc aër contentus in ſpatio
<
lb
/>
H, rarior factus demùm trahit Q, & eleuat:
<
lb
/>
cuius ſucceſſu aſcendit aër ex L, in K, ſpa
<
lb
/>
tium, huius ſucceſſu aqua aſcendit ex B, in
<
lb
/>
L. </
s
>
<
s
id
="
s.000226
">Cùm autem embolus deſcendit aëris im
<
lb
/>
pulſu, & plumbi grauitate, illicò Q, deſcen
<
lb
/>
dit: quare aqua, quæ eſt in L, neceſſariò ma
<
lb
/>
net: nam recluſo operculo MQ, ſi aqua deſ
<
lb
/>
cenderet, conuelleretur modicus ille aër, qui
<
lb
/>
eſſet in ſuprema parte L, ſupra aquam, cùm
<
lb
/>
non poſſit alium haurire aërem ex K, pro
<
lb
/>
pter periculum MQ: aër verò qui in K, con
<
lb
/>
tinebatur, dum deſcendit per G, eleuans
<
lb
/>
operculum F, effugit ſpatium O, & per P,
<
lb
/>
foramen exit foràs: ita ſæpiùs repetito aſcen
<
lb
/>
ſu, deſcenſúque G, & emboli, impletur lo
<
lb
/>
cus L, aqua, pòſt rurſus eleuato G, & ob
<
lb
/>
motus primi rationem, ne aër in K, nimis
<
lb
/>
conuellatur, eleuato Q M, operculo aqua
<
lb
/>
ingreditur, ſpatium K, donec impleatur, &
<
lb
/>
ſimul cum eo ſpatium H, quod (vt dixi) com
<
lb
/>
mune eſt cum K, quia G, eſt medioli os pa
<
lb
/>
tens, & nulla ex parte concluſum. </
s
>
<
s
id
="
s.000227
">Sic igitur
<
lb
/>
iam plenum, & rurſus embolus deſcendat:
<
lb
/>
aqua igitur quæ in H, eſt, eleuabit opercu
<
lb
/>
lum F, & implebit ſpatia N, & O. </
s
>
<
s
id
="
s.000228
">Cùm au
<
lb
/>
tem ſursùm trahitur embolus, ne aqua, quæ
<
lb
/>
in O. aſcenderat, rursùm deſcendat, prohibet
<
lb
/>
operculum in F, quod grauitate tum propria,
<
lb
/>
tum aquæ ſuperincumbentis, cadens obturat
<
lb
/>
foramen. </
s
>
<
s
id
="
s.000229
">Itaque conſtat hac machina aquam
<
lb
/>
ſemper aſcendere, & nunquam poſſe deſ
<
lb
/>
cendere: vnde cùm peruenerit ad P, effun
<
lb
/>
ditur per P, os tubæ in locum, quem volue
<
lb
/>
ris, tuncque minimo labore quantum voles
<
lb
/>
aquæ ex B, exhauries: nam plena iam tuba
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg20
"/>
<
lb
/>
facilior fit motus emboli A. </
s
>
<
s
id
="
s.000230
">Tubæ verò qui
<
lb
/>
bus ſiccantur naues, tum fontes & ſcaturigi
<
lb
/>
nes aquarum, ſimpliciore conſtructione con
<
lb
/>
ſtant. </
s
>
<
s
id
="
s.000231
">Manente ratione B, & C, ne lapides
<
lb
/>
machinam impediant, embolus quatuor
<
lb
/>
habet corij fruſta in imo, & totidem iuxtà,
<
lb
/>
duorum tamen cubitorum, aut paulò plus
<
lb
/>
ſpatio diſtincta, quæ ſupernè alligantur. </
s
>
<
s
id
="
s.000232
">Pal
<
lb
/>
mi longitudo eſt eorum: & vt trahuntur,
<
lb
/>
aqua ingreditur vacui ratione: cùm deſcen
<
lb
/>
dunt, dilatantur propter aëris impulſum, ſed
<
lb
/>
& ob celeritatem aliquid rurſus permeat
<
lb
/>
aquæ ſuperiùs. </
s
>
<
s
id
="
s.000233
">Itaque non ſolùm trahen
<
lb
/>
do, ſed & premendo aqua aſcendit. </
s
>
<
s
id
="
s.000234
">Iam igi
<
lb
/>
tur declarauimus exemplum quietis, quæ
<
lb
/>
fit per vacui fugam, hanc tamen docui
<
lb
/>
mus potiùs debere dici raritatis violentiam: </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.000235
">
<
margin.target
id
="
marg20
"/>
Tubæ
<
expan
abbr
="
hauriẽ-tes
">haurien
<
lb
/>
tes</
expan
>
aquas.</
s
>
</
p
>
<
figure
id
="
id.016.01.011.1.jpg
"
xlink:href
="
016/01/011/1.jpg
"
number
="
5
"/>
<
p
type
="
caption
">
<
s
id
="
s.000236
">Horologij
<
lb
/>
mola.
<
lb
/>
fit enim à forma elementi fu
<
lb
/>
gientis maiorem, quam ei con
<
lb
/>
uenire poſſit, raritatem. </
s
>
<
s
id
="
s.000237
">Sic ea
<
lb
/>
dem ratione appellabimus im
<
lb
/>
pulſum, ſeu ſit motus, ſeu quies,
<
lb
/>
à denſitate, ſicut tertium ele
<
lb
/>
menti motum, ſeu grauis ſit, ſeu
<
lb
/>
leuis. </
s
>
<
s
id
="
s.000238
">Exemplo igitur lucernæ
<
lb
/>
quies olei in ſuprema parte
<
lb
/>
oſtenſa eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.000239
">Secundo autem
<
lb
/>
exemplo motus attractionis ob
<
lb
/>
raritatem, & impulſus ob den
<
lb
/>
ſitatem, in machina Cteſibica
<
lb
/>
demonſtratur. </
s
>
<
s
id
="
s.000240
">Hoc tertio ſimi
<
lb
/>
liter
<
expan
abbr
="
vtriuſq;
">vtriuſque</
expan
>
motus exemplar,
<
lb
/>
ac quietis etiam grauis præter
<
lb
/>
naturam. </
s
>
<
s
id
="
s.000241
">Supereſt modò, vt
<
lb
/>
motum à ſola raritate, ſeu à va
<
lb
/>
cuo quarto exemplo doceamus:
<
lb
/>
verùm id inferiùs exponere
<
lb
/>
oportet, ratione quadam ſin
<
lb
/>
gulari, cùm motus elemento
<
lb
/>
rum docebimus. </
s
>
<
s
id
="
s.000242
">Nunc verò
<
lb
/>
motum qui ob ſolam fit denſi
<
lb
/>
tatem aggrediemur, cuius
<
lb
/>
exemplum in tormentis bellicis
<
lb
/>
patuit, in quibus impulſus mo
<
lb
/>
tus ſolum apparet. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.000243
">Eiuſdem planè generis eſt
<
lb
/>
motus, qui fit in molis horologiorum, ſi
<
lb
/>
cut baliſtarum ex raritate, tum ſcorpio
<
lb
/>
num, ac eiuſcemodi generis tormentorum:
<
lb
/>
nam cùm nimium tenditur neruus, vt ſe
<
lb
/>
contrahat, impulſu mouetur acriore, ac
<
lb
/>
impoſitum lapidem, aut ſagittam impel
<
lb
/>
lit. </
s
>
<
s
id
="
s.000244
">Itaque ad motum raritatis hæc ratio re
<
lb
/>
ducitur. </
s
>
<
s
id
="
s.000245
">Contraria igitur ( vr dixi ) ratio
<
lb
/>
ne, mola torquetur in horologio: nam
<
lb
/>
chalybs mollis redditus, in tenuem bra
<
lb
/>
cteam prolongam & ſtrictam, vt in figu
<
lb
/>
ra vides, redigitur; inde per vim in or
<
lb
/>
bem arctiſſime colligitur, capſulæque in
<
lb
/>
cluditur. </
s
>
<
s
id
="
s.000246
">Funis autem tenuis, ſed validior,
<
lb
/>
circumuoluitur capſulæ, cuius extremum
<
lb
/>
axi rotæ latiori nectitur. </
s
>
<
s
id
="
s.000247
">Ita fit, vt dum
<
lb
/>
chalybs denſitate nimia preſſus tenditur,
<
lb
/>
capſulam circumuoluat, quæ trahit funem:
<
lb
/>
inde axis ſenſim circumuolutus, rota à qua
<
lb
/>
denticulis implicatis aliæ circumaguntur,
<
lb
/>
ſecum agit. </
s
>
<
s
id
="
s.000248
">Sextum exemplum eſt, quónam
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg21
"/>
<
lb
/>
pacto quies ex impulſu poſſit contingere.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.000249
">Huius generis eſt vrceus aqua plenus fiſtu
<
lb
/>
lam inanem habens: cùm enim fiſtula ver
<
lb
/>
titur inferiùs, aqua ipſa pendere vide
<
lb
/>
tur. </
s
>
<
s
id
="
s.000250
">Simili ratione lapides ſuper aquam
<
lb
/>
iacti reſiliunt: & ſitula aqua plena cir
<
lb
/>
cumuelociter acta, non effundit aquam:
<
lb
/>
quia cùm tempus deſit aëris diuiſioni, ne </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>