Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
121
121
122
122
123
123
124
124
125
125
126
126
127
127
128
128
129
129
130
130
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.006837">
                <pb pagenum="503" xlink:href="016/01/152.jpg"/>
              olim oleum Titorenſium in Phocide, colo­
                <lb/>
              re atque dulcedine Hiſpano præſtantius: vn­
                <lb/>
              de ad coquenda vnguenta ipſum ſolum ve­
                <lb/>
              lut rex habebatur. </s>
              <s id="s.006838">Omne igitur ſemen cùm
                <lb/>
              oleum emittat, eligitur quod vel copio­
                <lb/>
              ſum, vel optimum habet. </s>
              <s id="s.006839">Optimum ſim­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg995"/>
                <lb/>
              pliciter oliuæ. </s>
              <s id="s.006840">Quædam verò ad morbos,
                <lb/>
              vt lini, vel heliotropij. </s>
              <s id="s.006841">Copia præſtant
                <lb/>
              oliuæ, lini ſemen, nuces, amygdalæ, he­
                <lb/>
              liotropij ſemen, & rapæ, & henæ herbæ. </s>
              <s id="s.006842">Sed
                <lb/>
              & plura alia, quæ ob ignorantiam abiiciun­
                <lb/>
              tur: nam & nuclei omnes, vt ceraſi & pru­
                <lb/>
              ni, oleum continent. </s>
              <s id="s.006843">Octauo igitur loco
                <lb/>
              cortex phaſelli Benin adnumeretur. </s>
              <s id="s.006844">Atque
                <lb/>
              hæc de oleis compendij familiaris rei cau­
                <lb/>
              ſa, dicta ſint. </s>
              <s id="s.006845">Naſcitur & arbos in inſula
                <lb/>
              Portus ſancti, quæ prima eſt ab Hiſpa­
                <lb/>
              nia in Indiam tendentibus, fructum fe­
                <lb/>
              rens ceraſo perſimilem, ſed coloris cæru­
                <lb/>
              lei: exiſtimo eam ex genere ceraſi eſſe, ſed
                <lb/>
              regionum varietas efficit, vt illius lachry­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg996"/>
                <lb/>
              ma pro lacca in vſu ſit, admodum enim
                <lb/>
              rubet, ac ſplendet: digeritur in paſtillos,
                <lb/>
              creditúrque tum maximè antiqua firmare
                <lb/>
              dentes. </s>
              <s id="s.006846">Sed lachryma hæc vel ſpontè fluit,
                <lb/>
              vel etiam ſauciata arbore, quæ inferior eſt
                <lb/>
              prima.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg997"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006847">
                <margin.target id="marg994"/>
              Oleum ad­
                <lb/>
              mirabilis
                <lb/>
              naturæ.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.006848">Oleum opti­
                <lb/>
              mum.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006849">
                <margin.target id="marg995"/>
              Quæ copiam
                <lb/>
              olei emit­
                <lb/>
              tunt.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006850">
                <margin.target id="marg996"/>
              Laccæ arbor.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006851">
                <margin.target id="marg997"/>
              Iſatis incre­
                <lb/>
              dibilis merx.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.006852">Proximus huic è plantis colori honos eſt
                <lb/>
              iſatidi, quo cæruleo colore panni inficiun­
                <lb/>
              tur, Guadum vocat vulgus, nec pro vlla her­
                <lb/>
              ba tantum impenditur argenti: cùm ex tam
                <lb/>
              vili merce vectigal ad multa aureorum mil­
                <lb/>
              lia aſcendat. </s>
              <s id="s.006853">Vt verò hæc herba lucroſior,
                <lb/>
              ita pulcherrima omnium Lithoſpermon, in­
                <lb/>
              ter cuius folia ſemina, lapidea duritie, can­
                <lb/>
              dore margaritarum nitent. </s>
              <s id="s.006854">Cretenſe di­
                <lb/>
              co: nam Italicum ab hoc non parum de­
                <lb/>
              generat.
                <arrow.to.target n="marg998"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006855">
                <margin.target id="marg998"/>
              Lithoſpermi
                <lb/>
              pulchritudo.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.006856">Sed quæret forſan quiſpiam de palmarum
                <lb/>
              ligno, cur in fornicem incuruetur, quum
                <lb/>
              alia pondere preſſa flectantur in ſinum?
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.006857">Vulgaris eſt fama, & tanti etiam miracu­
                <lb/>
              li Theophraſtum teſtem inuenio. </s>
              <s id="s.006858">Id verò
                <lb/>
              etiam cantheliis aſinis contingere, auctor
                <arrow.to.target n="marg999"/>
                <lb/>
              eſt Xenophon. </s>
              <s id="s.006859">Cauſam eſſe reor, quòd
                <lb/>
              prius flectatur, quam prematur: dum verò
                <lb/>
              iam curuata eſt, inflectitur ſurſum: habet
                <lb/>
              enim neruos, qui ad vnam partem incli­
                <lb/>
              nantur. </s>
              <s id="s.006860">Aut ſi modò ad vtramque partem
                <lb/>
              flecti poteſt, ob ſiccitatem id contingit, velut
                <lb/>
              & in coriis: nam pondus ſiccare poteſt pre­
                <lb/>
              mendo. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006861">
                <margin.target id="marg999"/>
              Palma cur
                <lb/>
              in fornicem
                <lb/>
              incuruetur.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.006862">Plutarchus verò cenſet, quoniam ignea
                <lb/>
              vi polleat, irnitari pondere, atque ſiccatum
                <lb/>
              reparatis viribus contrahi: vel quia aëre ex­
                <lb/>
              cuſſo robuſtius fiat, & magis flectatur in
                <lb/>
              aduerſum. </s>
              <s id="s.006863">Atque vt ex multis vna fiat ſen­
                <lb/>
              tentia, lignum hoc quum pondere vexatur,
                <lb/>
              diſcutit, ſeu humidum, ſeu aqueum, ſeu
                <lb/>
              aërem: v unde breuius factum, retrahit ſe­
                <lb/>
              ipſum.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1000"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006864">
                <margin.target id="marg1000"/>
              Sicomori li­
                <lb/>
              gnum quod
                <lb/>
              in aqua ſic­
                <lb/>
              catur, & non
                <lb/>
              in aëre.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.006865">Videtur enim ſimili ratione fieri hoc, ve­
                <lb/>
              lut & de ſycomoriligno, quòd in aëre nun­
                <lb/>
              quam ſiccatur, in alueis tamen fluminum
                <lb/>
              & aquarum gurgitibus celeriter. </s>
              <s id="s.006866">Nam
                <lb/>
              quum humido præpingui abundet, aëri re­
                <lb/>
              ſiſtit, ne ſiccetur: ab aqua autem multis
                <lb/>
              modis diſſipatur humidum, motu primùm
                <lb/>
              abradente, frigore verò partim cogente,
                <lb/>
              & experimente, partim congelante. </s>
              <s id="s.006867">Ipſum
                <lb/>
              verò lignum pulchrum eſt, ſolidum atque
                <lb/>
              nigrum, & ob id, ad multa opera vtile.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.006868">Vtrunque igitur horum, à contrariis contra­
                <lb/>
              ria patitur. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.006869">Minore admiratione dignum eſt, quòd
                <arrow.to.target n="marg1001"/>
                <lb/>
              ſtatuæ ſudent: nam ratio in promptu eſt,
                <lb/>
              quum humidum pingue, vi caloris ex­
                <lb/>
              preſſum, ſudoris imaginem præſter. </s>
              <s id="s.006870">Ob id
                <lb/>
              maximè ſudant, quæ ligno conſtant cedri,
                <lb/>
              oliuæ, vitis ac cupreſſi. </s>
              <s id="s.006871">Contingit hoc ma­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1002"/>
                <lb/>
              gis Auſtris flantibus, quòd humor ſit co­
                <lb/>
              pioſior, ac tenuior. </s>
              <s id="s.006872">At quæ in terra ſulphu­
                <lb/>
              rea, ac bituminoſa naſcuntur, ſi aërea ac
                <lb/>
              ignea ſubſtantia ſint, parúmque terræ, ac
                <lb/>
              aquæ contineant, quales ſunt alnus, abies,
                <lb/>
              pinus, piceáque dum franguntur, maximè
                <lb/>
              ſi iam putruerint ſcintillas igneas emitte­
                <lb/>
              re ſolent. </s>
              <s id="s.006873">Conſimili ratione cortices qua­
                <lb/>
              rundam adeò redduntur vetuſtate candidi
                <lb/>
              ac ſplendentes, vt nocte prunæ inſtar lu­
                <lb/>
              ceant. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006874">
                <margin.target id="marg1001"/>
              Ligneæ ſta­
                <lb/>
              tuæ
                <expan abbr="ſudãtes">ſudantes</expan>
              .</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006875">
                <margin.target id="marg1002"/>
              Ligna quæ
                <lb/>
              cùm
                <expan abbr="frãgun-tur">frangun­
                  <lb/>
                tur</expan>
              , ſcintil­
                <lb/>
              las igneas
                <lb/>
              emittunt.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.006876">Nec verebor inter plantarum miracula
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1003"/>
                <lb/>
              reponere, quòd Theophraſtus in quarto re­
                <lb/>
              citat de fruticibus, herbam ab Indo allatam,
                <lb/>
              qua commanducata coïtum ſeptuagies ille
                <lb/>
              in die explere poſſet. </s>
              <s id="s.006877">Sitne hoc verum vel
                <lb/>
              non, nolim affirmare: quòd tantum eſt præ­
                <lb/>
              ſentis inſtituti, adiiciam, in Venere ſcili­
                <lb/>
              cet duo eſſe neceſſaria, flatum & ſemen. </s>
              <s id="s.006878">Er­
                <lb/>
              go vt in ſatyriaſi citra coëundi appetitum
                <lb/>
              immodicè tenditur veretrum, ita nihil pro­
                <lb/>
              hibet herbam eſſe, quæ guſtata idem effi­
                <lb/>
                <figure id="id.016.01.152.1.jpg" xlink:href="016/01/152/1.jpg" number="74"/>
                <lb/>
              ciat: quòd ſi ſenſim edatur, ſen­
                <lb/>
              ſim etiam ſemen procreabit. </s>
              <s id="s.006879">In­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1004"/>
                <lb/>
              di nunc, Bethel in ore, perpe­
                <lb/>
              tuò ferunt huius cauſa: quan­
                <lb/>
              quam non admodum ſalaces,
                <lb/>
              forſan repugnante loci natura,
                <lb/>
              quæ nimio calore illos eneruat.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.006880">Viride autem Veneri plurimum
                <lb/>
              prodeſſe videtur. </s>
              <s id="s.006881">Denigrat au­
                <lb/>
              tem dentes, ſi maſticetur. </s>
              <s id="s.006882">Ser­
                <lb/>
              pit eius planta vt hedera: fo­
                <lb/>
              lium lauro ſimile, quinque li­
                <lb/>
              neis, vt in figura vides, diſtinctum. </s>
              <s id="s.006883">Ma­
                <lb/>
              gnitudine palmum excedit, & ſapore lau­
                <lb/>
              rum ad vnguem refert, nerui interiores
                <lb/>
              margini, quàm medio propinquiores: ſyl­
                <lb/>
              ueſtri parte multum prominent: non er­
                <lb/>
              go malabathrum: nec Dioſcoridi nota
                <lb/>
              planta. </s>
              <s id="s.006884">Diligentius tamen eius explica­
                <lb/>
              tionem proſequutus ſum, quòd aſſumptum
                <lb/>
              illius folium copioſius, mirum in modum
                <lb/>
              hominem exhilaret: adeóque vehemen­
                <lb/>
              ter, vt inſtantis mortis curam omnem
                <lb/>
              tollat, ſenſu tamen ſtante. </s>
              <s id="s.006885">Hoc autem il­
                <lb/>
              li præcipuum: nam ſenſum ſi auferas, au­
                <lb/>
              feres & triſtitiam, & timorem, vt in
                <lb/>
              ebriis, ſtultis, & his qui halicacabum,
                <lb/>
              aut ſtrimoniæ fructus ederint. </s>
              <s id="s.006886">At ſtante
                <lb/>
              ſenſu, omnem poſſe abiicere curam, om­
                <lb/>
              némque timorem, hac mirum eſt, atque
                <lb/>
              rarum. </s>
              <s id="s.006887">Turcæ huius cauſa opio vti di­
                <lb/>
              cuntur. </s>
              <s id="s.006888">Sunt qui croco hoc tribuunt. </s>
              <s id="s.006889">Iti­
                <lb/>
              dem Indi ad Venerem excitandam Am­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1005"/>
                <lb/>
              phiam medicamento, quod Hiſpani opium
                <lb/>
              eſſe dicunt, vti ſolent. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006890">
                <margin.target id="marg1003"/>
              Herba quæ
                <lb/>
              coitum ad
                <lb/>
              70. vices in
                <lb/>
              die excitat. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006891">
                <margin.target id="marg1004"/>
              Folium Be­
                <lb/>
              thel.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006892">
                <margin.target id="marg1005"/>
              Amphiam.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.006893">Quærunt igitur iurè meritò quidam,
                <lb/>
              quomodo meconium, cùm immodicè ſit
                <lb/>
              frigidum, atque adeò vt occidat, poſſit </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>