Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
121
121
122
122
123
123
124
124
125
125
126
126
127
127
128
128
129
129
130
130
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <pb pagenum="520" xlink:href="016/01/169.jpg"/>
            <p type="main">
              <s id="s.007643">Solùm id forſan admiratione dignum vi­
                <lb/>
              deri poterit multis, cur natura his quidem
                <lb/>
              nullius propemodum vſus, multa & præ­
                <lb/>
              clara dederit ad ſe tuendum auxilia, aliis
                <lb/>
              autem fermè nulla: vt chamæleonti qui­
                <lb/>
              dem, cuius nomen leonem humilem ſeu
                <lb/>
              terrenum ſonat, non dentes, non curſum,
                <lb/>
              non robur, non vngues: crocodilo tam im­
                <lb/>
              mani feræ aciem videndi acrem, peracutos
                <lb/>
              & validos vngues, & dentes truculentos,
                <lb/>
              celeritatem tantam, vt etiam canes minus
                <lb/>
              generoſos aſſequatur: vnde etiam ratum
                <lb/>
              adagium: ſicut canis ad Nilum bibit & fu­
                <lb/>
              git: corium impenetrabile, caudæ tantum
                <lb/>
              roboris vt nauigia parua euertat, crura
                <lb/>
              equorum omnia vno ictu atterat, vt nihil
                <lb/>
              amplius ad illius ſalutem videatur excogi­
                <lb/>
              tari poſſe. </s>
              <s id="s.007644">Illud demum addidit, quod ma­
                <lb/>
              ximum eſt, vt ſcilicet in vtroque viueret
                <lb/>
              elemento abſque diſcrimine, quod priuile­
                <lb/>
              gium nulli alij animali tam liberè conceſ­
                <lb/>
              ſum eſt: vt ſi vis aliqua in terris eum oppri­
                <lb/>
              mat, tutus ſit in aquis: & ſi in aquis à poten­
                <lb/>
              tiore infeſtetur, ſecurè ad terram ſe recipiat.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007645">Verum forſan hoc animal inter perfecta nu­
                <lb/>
              merari debet, & vt elephas inter quadrupe­
                <lb/>
              da, aquila inter aues, aut ſit quid melius
                <lb/>
              aquila eſt, cete inter piſces, homo inter vni­
                <lb/>
              uerſa animalia: inter ſerpentes (ni fabuloſum
                <lb/>
              ſit ) regulus, ita inter amphibia crocodilus
                <lb/>
              eminet. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.007646">In vniuſcuiuſque autem generis coryphæo
                <lb/>
              natura conatum quendam effecit. </s>
              <s id="s.007647">Neque ex
                <lb/>
              ouo generatur crocodilus ob ignobilitatem,
                <lb/>
              vt erucæ araneique ac lacertæ, ſed vt aues, ob
                <lb/>
              commodum: de his autem ſequenti libro
                <lb/>
              tractabimus, quare ad reliquum diuiſionis
                <lb/>
              membrum tranſeamus. </s>
            </p>
            <figure id="id.016.01.169.1.jpg" xlink:href="016/01/169/1.jpg" number="78"/>
            <p type="main">
              <s id="s.007648">
                <emph type="center"/>
              LIBER DECIMVS,
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.007649">
                <emph type="center"/>
              De Perfectis Animalibus.
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.007650">ANIMALIVM perfectorum
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1091"/>
                <lb/>
              quædam in ſolo habitare aë­
                <lb/>
              re, pedibúſque carent, ta­
                <lb/>
              metſi hæc Ariſtoteles non co­
                <lb/>
              gnouerit, vt Manucodiata:
                <lb/>
              alia in aëre & terra, vt aquila, & pleræ­
                <lb/>
              que aliæ aues: alia terreſtria, ſed aui­
                <lb/>
              bus ſimilia, vt ſtruthio camelus: alia aquæ
                <lb/>
              terræque communia, vt fiber: alia aues,
                <lb/>
              natantes, vt olores: alia piſces volan­
                <lb/>
              tes, vt marinæ hirundines: alia purè ter­
                <lb/>
              reſtria, vt canis, alia ſub terra habitant, vt
                <lb/>
              talpa: alia in aquis ſolùm degunt, vt dephin. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.007651">
                <margin.target id="marg1091"/>
              Animalia
                <lb/>
              perfecta no­
                <lb/>
              biliora
                <expan abbr="nouẽ">nouem</expan>
                <lb/>
              differentiis
                <lb/>
              comprehen­
                <lb/>
              duntur. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.007652">Nec noſtri inſtituti eſt, omnes differen­
                <lb/>
              tias, ſed tantùm genera hæc nouem,
                <lb/>
              contentáſque ſub illis nobiliores ſpecies
                <lb/>
              attingere. </s>
              <s id="s.007653">Eſt verò alia diuiſio iuxta mo­
                <lb/>
              res, alia iuxta viuendi rationem, alia iux­
                <lb/>
              ta generationis modum. </s>
              <s id="s.007654">Iuxta mores, quo­
                <lb/>
              niam alia fera, alia manſueta, alia cicu­
                <lb/>
              ra, alia agreſtia. </s>
              <s id="s.007655">Iuxta viuendi rationem,
                <lb/>
              alia carne viuunt, alia autem plantis ac
                <lb/>
              eiuſcemodi. </s>
              <s id="s.007656">Verùm iuxta generationis mo­
                <lb/>
              dum, alia ex ouis, alia ex putredine,
                <lb/>
              alia ex animalibus generantur. </s>
              <s id="s.007657">Ex ouis
                <lb/>
              autem quadrifariàm, aues, piſces, ſer­
                <lb/>
              pentes, & inſecta quædam vilia, vt bom­
                <lb/>
              byces, cicadæ, erucæ. </s>
              <s id="s.007658">Demonſtranda ſunt
                <lb/>
              igitur primò tria. </s>
              <s id="s.007659">Vnum eſt, cur aues cùm
                <lb/>
              ſint animalia perfecta, ex ouis omnes gene­
                <lb/>
              rentur. </s>
              <s id="s.007660">Secundò, cur piſces: tertiò, quare quæ
                <lb/>
              imperfecta ſunt, animal generare nequeant.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1092"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.007661">
                <margin.target id="marg1092"/>
              Cur aues om
                <lb/>
              nes ex ouis
                <lb/>
              generentur.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.007662">Primùm igitur ratione magna factum vi­
                <lb/>
              detur: nam aut paucos pullos, aut multas
                <lb/>
              aues generare neceſſarium erat. </s>
              <s id="s.007663">Paruæ ſi
                <lb/>
              paucos generaſſent, breui genus illarum
                <lb/>
              periiſſet, quoniam aues paruæ à magnis de­
                <lb/>
              uorantur, & retibus capiuntur, & à ſer­
                <lb/>
              pentibus antequam volare poſſint, rapiuntur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007664">Interdum oua abſumuntur, pereunt fame,
                <lb/>
              frigore, milléque aliis incommodis. </s>
              <s id="s.007665">Omnes
                <lb/>
              igitur paruæ aues, imò omnia animalia par­
                <lb/>
              ua, multos generant pullos ſeu catulos. </s>
              <s id="s.007666">Ma­
                <lb/>
              gnæ magnos pullos generant: ob id, ſi magnę
                <lb/>
              aues magnos fœtus in ventre geſtarent, ma­
                <lb/>
              gno & diuturno pondere fatigarentur, aut
                <lb/>
              breui pullum abſolui neceſſe eſſet, atque ſic
                <lb/>
              aues non perfecta, ſed imperfecta animalia
                <lb/>
              neceſſariò eſſent. </s>
              <s id="s.007667">Rurſus in paruis, ſi omnes
                <lb/>
              ſimul fœtus mater in ventre geſtaret, immo­
                <lb/>
              dico grauaretur pondere: ſi vnum poſt alium,
                <lb/>
              toto anno implicita eſſent in alendis geren­
                <lb/>
              diſque pullis: adde, quòd in tempora anni
                <lb/>
              grauia incideret, eſſétque obnoxia, feris, &
                <lb/>
              auibus rapacibus. </s>
              <s id="s.007668">Non igitur fieri potuit, vt
                <lb/>
              aues ex auibus, vt ex belluis belluæ, procrea­
                <lb/>
              rentur. </s>
              <s id="s.007669">Sed dum ex ouo prodeunt pulli, qua­
                <lb/>
              druplex commodum conſequitur. </s>
              <s id="s.007670">Nam mas
                <lb/>
              toto anno coire non cogitur: coitus autem
                <lb/>
              maximè auium generi inimiciſſimus, ob ſic­
                <lb/>
              citatem: vnde paſſer non vltra biennium vi­
                <lb/>
              uit. </s>
              <s id="s.007671">Breui etiam mater à pondere liberatur,
                <lb/>
              nam ouum vna die ex paruo ad integram per­
                <lb/>
              uenit magnitudinem, vel ad ſummum in duo­
                <lb/>
              bus diebus: quod manifeſtum eſt diſſecanti­
                <lb/>
              bus gallinas, quæ ſingulo die ouum parere.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007672">ſolent. </s>
              <s id="s.007673">Nam vnum ouum magnum videbis,
                <lb/>
              alterum mediocre, ſcilicet quod perendie edi­
                <lb/>
              tura erat, reliqua multitudo granis ſorgi ſeu
                <lb/>
              milicæ perſimilis eſt. </s>
              <s id="s.007674">Oua autem edita pri­
                <lb/>
              mùm abſque incommodo diu ab aue fota,
                <lb/>
              animal perfectum gignere poſſunt: & plura
                <lb/>
              ſimul fouentur, ita vt quod in quatuor, aut
                <lb/>
              ſex menſibus pullos in vtero geſtando vix
                <lb/>
              perficeretur, in ouis vno menſe abſoluitur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.007675">
                <expan abbr="Manifeſtũ">Manifeſtum</expan>
              eſt igitur cur aues non pullos, ſed
                <lb/>
              oua pariant. </s>
              <s id="s.007676">Quædam tamen animal, vt veſ­
                <arrow.to.target n="marg1093"/>
                <lb/>
              pertilio: hęc enim ſola inter volucres animal, </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>