Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.000448
">
<
pb
pagenum
="
368
"
xlink:href
="
016/01/017.jpg
"/>
pora ab alio continentur. </
s
>
<
s
id
="
s.000449
">Sed locus eſſe non
<
lb
/>
poteſt eadem ratione ſine corpore, ſi omnis
<
lb
/>
locus eſt vltima ſuperficies continens cor
<
lb
/>
pus. </
s
>
<
s
id
="
s.000450
">Eſt etiam locus ipſe æternus, quia or
<
lb
/>
bis cœleſtis ſuperficies extrema immota eſt,
<
lb
/>
vt corpus ipſum continet atque vniuerſum.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.000451
">Locus igitur vt in vniuerſo, æternus eſt &
<
lb
/>
immobilis, ac immutabilis: vt autem cor
<
lb
/>
poris certi ſuperficies, mutatur corporum
<
lb
/>
mutatione, nec manet. </
s
>
<
s
id
="
s.000452
">Locus igitur vbi
<
lb
/>
Alexander ſedit in Babylonica, vel Suſis,
<
lb
/>
adhuc manet, ſed nunc in aëre erat in ciui
<
lb
/>
tate atque domo, nunc autem forſan in
<
lb
/>
agro, atque etiam ſub terra. </
s
>
<
s
id
="
s.000453
">Eſt vbi in
<
lb
/>
Roſtris facundiſſimus Cicero perorauit,
<
lb
/>
locus manet, at tunc propter terram in
<
lb
/>
aëre fuit, nunc autem creſcente forſitan
<
lb
/>
terra, ſub ipſa terra. </
s
>
<
s
id
="
s.000454
">Et in quolibet loco
<
lb
/>
nunc viciſſitudinibus temporum id agenti
<
lb
/>
bus infiniti erunt homines, aliáſque fuêre,
<
lb
/>
ſi vera eſt opinio Ariſtotelis de mundi æter
<
lb
/>
nitate. </
s
>
<
s
id
="
s.000455
">Tria igitur ſunt ſemper nobiſcum
<
lb
/>
æterna, mens, hyle, & locus. </
s
>
<
s
id
="
s.000456
">Sed men
<
lb
/>
tem mutare, aut materiam non licet, locum
<
lb
/>
mutare licet, & alium adipiſci. </
s
>
<
s
id
="
s.000457
">Quocun
<
lb
/>
que igitur perrexerimus, ad rem æternam
<
lb
/>
imus. </
s
>
<
s
id
="
s.000458
">Et nunc locus in quo ſcribo æternus
<
lb
/>
eſt, atque in eo complures forſan fuêre re
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg36
"/>
<
lb
/>
ges, aut ſapientes. </
s
>
<
s
id
="
s.000459
">Cùm enim principia
<
lb
/>
rerum naturalium ſint quinque, materia
<
lb
/>
ſeu hyle, forma, anima, locus, motus:
<
lb
/>
tempus autem non eſt principium, ſed mo
<
lb
/>
tum ſequitur: proximum autem videtur eſſe
<
lb
/>
principio, quia nihil ſine ipſo fit: de hoc au
<
lb
/>
tem poſteriùs dicemus. </
s
>
<
s
id
="
s.000460
">Quies quoquè non
<
lb
/>
eſt principium, ſed principij priuatio, vt
<
lb
/>
mors, frigus, ſiccitas. </
s
>
<
s
id
="
s.000461
">Repugnantia item
<
lb
/>
corporum atque inane ſeu vacuum, non ſunt
<
lb
/>
principia, à forma enim pendêre hæc, de
<
lb
/>
monſtrauimus, & aliàs etiam demonſtrabi
<
lb
/>
mus. </
s
>
<
s
id
="
s.000462
">Horum igitur principiorum nul
<
lb
/>
lum non eſt ſecundùm genus æternum
<
lb
/>
& primum, aliter non poſſent eſſe princi
<
lb
/>
pia. </
s
>
<
s
id
="
s.000463
">Sed per ſe æterna ſunt mens, hyle &
<
lb
/>
locus. </
s
>
<
s
id
="
s.000464
">Forma & motus parte æterna in cœ
<
lb
/>
leſtibus, parte mortalia in his, quæ ſub lunæ
<
lb
/>
cælo ſunt conſtituta. </
s
>
<
s
id
="
s.000465
">Anima verò parte qua
<
lb
/>
dam, qua intelligit, æterna, reliqua mor
<
lb
/>
talis eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.000466
">Expers corporis eſt mens, locus &
<
lb
/>
motus. </
s
>
<
s
id
="
s.000467
">Sed mens abſoluitur omninò à cor
<
lb
/>
pore, motus ſine corpore non eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.000468
">Anima
<
lb
/>
autem, hyle & forma, cum corpore neceſſa
<
lb
/>
riò ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.000469
">Anima tamen non videtur pars il
<
lb
/>
lius. </
s
>
<
s
id
="
s.000470
">Quòd verò plura eſſe non poſſint princi
<
lb
/>
pia, ex hoc demonſtratur. </
s
>
<
s
id
="
s.000471
">Nam quæ ſunt,
<
lb
/>
quædam viuunt, quædam non. </
s
>
<
s
id
="
s.000472
">Reguntur
<
lb
/>
autem omnia atque fiunt, tum manet. </
s
>
<
s
id
="
s.000473
">Cor
<
lb
/>
pus igitur in loco manet. </
s
>
<
s
id
="
s.000474
">Fiunt autem ex
<
lb
/>
materia atque forma. </
s
>
<
s
id
="
s.000475
">Reguntur autem ab
<
lb
/>
anima, quæ in nobilioribus mens eſt, & à
<
lb
/>
corpore ſeparata: in corporibus autem, vitæ
<
lb
/>
principium. </
s
>
<
s
id
="
s.000476
">Sed cauſa qua manent eſt motus,
<
lb
/>
item generationis, & reliquorum. </
s
>
<
s
id
="
s.000477
">Omnia
<
lb
/>
hæc cùm ſint quidam motus, & vt fiunt, & vt
<
lb
/>
manent, igitur motus principium eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.000478
">De
<
lb
/>
principiis ſecundùm ſenſum, & vt ad hanc
<
lb
/>
pertinebat tractationem, hæc docuiſſe hacte
<
lb
/>
nus ſufficiat: non enim hoc modo priuatio
<
lb
/>
principium eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.000479
">Supereſt nunc, vt declaremus,
<
lb
/>
vacuum non dari, præter rationes tres ſenſi
<
lb
/>
biles ſuperiùs adductas, hoc diligentiùs nunc
<
lb
/>
demonſtrantes. </
s
>
<
s
id
="
s.000480
">Oſtenſum erit & pari ratio
<
lb
/>
ne de corporum repugnantia, quicquid ſupe
<
lb
/>
riùs ſuppoſuimus: nam neque in eodem loco
<
lb
/>
duo corpora, nec corpus vnum in duobus
<
lb
/>
locis, nec corpore locum eſſe poſſe diximus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.000481
">Nunc igitur hoc vltimo denuò demonſtrua
<
lb
/>
to, reliqua etiam erunt manifeſta: neque
<
lb
/>
enim in hoc libro ſingula demonſtrare, ſed
<
lb
/>
res per capita tractare propoſitum eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.000482
">Pri
<
lb
/>
múm igitur vacuum non eſt: quomodo igi
<
lb
/>
tur quod non eſt, efficere quicquam po
<
lb
/>
terit? </
s
>
<
s
id
="
s.000483
">Deinde ſi eſſe ponatur, ſubſtantia
<
lb
/>
non eſt vacuum, neque à ſubſtantia profi
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg37
"/>
<
lb
/>
ciſcitur, & vt vno verbo abſoluam, nihil
<
lb
/>
eſt, atque ideo nullam poterit habere ope
<
lb
/>
rationem. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.000484
">
<
margin.target
id
="
marg35
"/>
Locus quid
<
lb
/>
ſit.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.000485
">
<
margin.target
id
="
marg36
"/>
<
expan
abbr
="
Principiorũ
">Principiorum</
expan
>
<
lb
/>
naturalium
<
lb
/>
diuiſio.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.000486
">
<
margin.target
id
="
marg37
"/>
Demonſtra
<
lb
/>
tio, quia nul
<
lb
/>
lus motus eſt
<
lb
/>
à vacuo.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.000487
">Forſan dicet quiſpiam, naturam metu
<
lb
/>
vacui, ſeu vt illud euitet, motum ciere. </
s
>
<
s
id
="
s.000488
">Sed
<
lb
/>
neque iſtud: nam quum aër rarior aqua ſit,
<
lb
/>
oportuit primò antequàm fiat attractio va
<
lb
/>
cui ratione, quum aqua aſcendit aquæ con
<
lb
/>
ſecutione, priorem aquam in aërem verti,
<
lb
/>
húncque rurſus in ignem, qui aëre rarior eſt:
<
lb
/>
deinde ipſum ignem attenuari, demum fieri
<
lb
/>
hanc attractionem. </
s
>
<
s
id
="
s.000489
">Sed nos videmus, aquam
<
lb
/>
non verti in aërem, ſed trahere: ſimiliter
<
lb
/>
aërem, antequam in ignem tranſeat: non igi
<
lb
/>
tur metu vacui, quum adhuc ſuperſint tot
<
lb
/>
intermedia, ſed metu raritatis natura moli
<
lb
/>
tur eam attractionem, quam à vacuo appel
<
lb
/>
lant. </
s
>
<
s
id
="
s.000490
">Nec eſt vt eam cum Auerroë, violen
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg38
"/>
<
lb
/>
tam dicam: nam ipſa prorſus eſt naturalis,
<
lb
/>
ſicut & motus aquæ, quum in aëre fuerit &
<
lb
/>
deſcendit: violenter enim quieſcit, & ideo
<
lb
/>
naturaliter mouetur. </
s
>
<
s
id
="
s.000491
">Sic elementum, quod
<
lb
/>
raritatis cauſa trahit, violentiam patitur, à
<
lb
/>
qua motu illo ſe liberat. </
s
>
<
s
id
="
s.000492
">Quòd verò eo motu
<
lb
/>
graue ſurſum trahatur, contingit caſu, eſt que
<
lb
/>
ei quod trahitur, quandoque violentum, &
<
lb
/>
quandoque non, velut ſi leue ſurſum traha
<
lb
/>
tur. </
s
>
<
s
id
="
s.000493
">Satis eſt motum ex principio ipſo eſſe
<
lb
/>
naturalem. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.000494
">
<
margin.target
id
="
marg38
"/>
Motus at
<
lb
/>
tractionis à
<
lb
/>
raritate, non
<
lb
/>
eſt
<
expan
abbr
="
violẽtus
">violentus</
expan
>
.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.000495
">Vt inuito, vel ſaltem non iuuante paſſo
<
lb
/>
fit? </
s
>
<
s
id
="
s.000496
">Imò quod mouetur ad locum, ſpontè
<
lb
/>
mouetur, vt elementum aut mixtum, non vt
<
lb
/>
graue, aut leue. </
s
>
<
s
id
="
s.000497
">Obliuiſcitur enim propriæ
<
lb
/>
naturæ, quòd ſic mouetur conſenſu alterius.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.000498
">Velut qui filium hortatur ad vitæ pericu
<
lb
/>
lum, dum muri vrbis ab hoſte oppugnan
<
lb
/>
tur, pietatem exercet: vbi communis cau
<
lb
/>
ſa non impelleret, id agens crudelis habe
<
lb
/>
retur. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.000499
">Sed iam ad motus grauium veniamus. </
s
>
<
s
id
="
s.000500
">Hic
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg39
"/>
<
lb
/>
autem liber eſt, aut fit pondere alligato, vt in
<
lb
/>
libra & ſtatera. </
s
>
<
s
id
="
s.000501
">Quæri ſolet, cur pondera
<
lb
/>
ponderibus magis agitantur? </
s
>
<
s
id
="
s.000502
">nam manu
<
lb
/>
brio A, agitetur ſuper furculam C, pondus
<
lb
/>
B. </
s
>
<
s
id
="
s.000503
">Conſtat quòd ſi addatur pondus ipſi ma
<
lb
/>
nubrio, vtpote plumbum vſque ad certam
<
lb
/>
metam, faciliùs deſcendere à lateribus ad
<
lb
/>
medium adiuuante pondere: at contrà diffi
<
lb
/>
cilius moueri à medio ad latera. </
s
>
<
s
id
="
s.000504
">Ob id, pon
<
lb
/>
deris meta quædam habenda eſt, vſque ad
<
lb
/>
quam motus facilitas augetur. </
s
>
<
s
id
="
s.000505
">Hanc tamen
<
lb
/>
ſi tranſcendas, motus redditur difficilior.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.000506
">Hac ratione capulos enſibus grauiores ad
<
lb
/>
dunt, vt enſes videantur leuiores, faciliúſ
<
lb
/>
que tractentur. </
s
>
<
s
id
="
s.000507
">Sed & hîc modus ſeruan
<
lb
/>
dus eſt. </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>