Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
121
121
122
122
123
123
124
124
125
125
126
126
127
127
128
128
129
129
130
130
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.008638">
                <pb pagenum="541" xlink:href="016/01/190.jpg"/>
              ctibus veſcitur, hócque nobiliſſimum eſt:
                <lb/>
              atque in eo genere eſt homo, elephas, ſus, &
                <lb/>
              vrſus, tum etiam mures, auéſque omnes fer­
                <lb/>
              mè præter carniuoras: ſeminibus enim ac
                <lb/>
              fructibus omnes veſcuntur. </s>
              <s id="s.008639">Ex ex his omnia
                <lb/>
              etiam præter elephantem carnes deuorant,
                <lb/>
              exceptis auibus, quarum etiam quædam, vt
                <lb/>
              gallinæ, & picæ, & cornices, carnibus alun­
                <lb/>
              tur. </s>
              <s id="s.008640">Quæ verò animalia carnibus veſcuntur,
                <lb/>
              edunt etiam & oua, lac, & ſanguinem Igitur
                <lb/>
              quæcunque talia ſunt, mortuis ſolùm dele­
                <lb/>
              ctantur, non tamen occîdunt quicquam
                <lb/>
              præter aues: aues enim quæ carnibus vtun­
                <lb/>
              tur, eædem deuorant animalia, ſi liceat etiam
                <lb/>
              uiuentia, vt gallinæ vermes. </s>
              <s id="s.008641">Cùm verò ex
                <lb/>
              his ſint in frigidis quidem regionibus mi­
                <lb/>
              nores, & agreſtibus ſimiles, in temperatis
                <lb/>
              maximi, vt etiam Erymanthij apri, qui re­
                <lb/>
              giones deuaſtare auſus eſt, memoria maneat,
                <lb/>
              mirum cur in calidis regionibus minimi
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1210"/>
                <lb/>
              ſint: habemus enim Indicos forma, voce,
                <lb/>
              moribus aliis ſimiles, tum etiam vteri ge­
                <lb/>
              ſtatione: nam duobus menſibus, non vt cuni­
                <lb/>
              culi tribus abſoluuntur ſeptimanis, cunicu­
                <lb/>
              lis tamen non parum minores: quorum caro
                <lb/>
              ſuauis eſt: ipſi verò nec mordent, nec man­
                <lb/>
              ſueſcunt, ſed velociſſimè, vt pleraque parua
                <lb/>
              animalia, currunt. </s>
              <s id="s.008642">Non tam facilè moriun­
                <lb/>
              tur, vt cuniculi, raróque & parum bibunt:
                <lb/>
              non eſt illis
                <expan abbr="lõga">longa</expan>
              vita: frigore etiam pereunt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008643">Itaque eos Indicos non auſim dicere, ſed po­
                <lb/>
              tiùs ob ſiccitatem paruos, quia forſan origo
                <lb/>
              ex Africa ſit. </s>
              <s id="s.008644">Calor enim non poteſt ma­
                <lb/>
              gnitudini obſtare, nec humidum, ſed frigus
                <lb/>
              aut ſiccitas, ob id frigore moriuntur, nec bi­
                <lb/>
              bunt. </s>
              <s id="s.008645">Veſcuntur autem maximè caulibus,
                <lb/>
              furfure & auena. </s>
              <s id="s.008646">Erigunt etiam ſeſe contra
                <lb/>
              aliorum morem, & vt cuniculi fœtus ſuos
                <lb/>
              deuorant ob ſalacitatem: digitos quinos, ſe­
                <lb/>
              noſve habent in pedibus, aut etiam plures:
                <lb/>
              pilum molliorem, color omnis generis qua­
                <lb/>
              drupedium: os habent non roſtrum, atque
                <lb/>
              nitus recondita genitalia: dentes etiam cu­
                <lb/>
              niculorum more, & tamen abſolutos fœtus
                <lb/>
              pariunt, quíque vt ſues: matrem ſtatim co­
                <lb/>
              mitant (pariunt autem plerunque ternos
                <emph type="italics"/>
              )
                <emph.end type="italics"/>
                <lb/>
              oculos murium oculis ſimiles, vnde qui­
                <lb/>
              dam mures Indicos eſſe exiſtimant, ſed cau­
                <lb/>
              da fermè cùm careant, miſtum quaſi genus
                <lb/>
              dicas. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008647">
                <margin.target id="marg1209"/>
              Animalium
                <lb/>
              differentiæ
                <lb/>
              ex ciborum
                <lb/>
              diſcrimine.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008648">
                <margin.target id="marg1210"/>
              Sus Indicus.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.008649">Sed cùm de muribus tractaſſe deſtinaſſem,
                <lb/>
              ad ſues tranſieram. </s>
              <s id="s.008650">Illud non omittens, ani­
                <lb/>
              malia quæque magnitudinem ciborum co­
                <lb/>
              pia, aut paucitate, dum ablactantur commu­
                <lb/>
              tare, vt etiam canes ac ſues, tum alia omnia:
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1211"/>
                <lb/>
              itaque ad mures redeundum. </s>
              <s id="s.008651">Neque vulga­
                <lb/>
              ris hiſtoria tam vile animal, etiam in mini­
                <lb/>
              mis tam egregiè ludente natura: ſiquidem
                <lb/>
              adeò primùm fœcundum eſt, vt Theophra­
                <lb/>
              ſtus referat: in Perſide mures fœminas etiam
                <lb/>
              in vtero matris concipere. </s>
              <s id="s.008652">Res prorſus in­
                <lb/>
              credibilis, niſi facilitas procreandi ad vtilita­
                <lb/>
              tem potiùs, quàm ad præſtantiam referre­
                <lb/>
              tur: viliſſima enim quæque facillimè gene­
                <lb/>
              rantur, & abſoluuntur, & celerrimè, & om­
                <lb/>
              nibus modis: non ita elephas, aut delphin,
                <lb/>
              aut homo. </s>
              <s id="s.008653">Itaque & pluuis adeò multipli­
                <lb/>
              cantur, vt neſcias quid magis mirum ſit, an
                <lb/>
              tam facilè genus illorum propagari, an inte­
                <lb/>
              rire: non enim minùs celeriter intereunt,
                <lb/>
              quàm augeantur. </s>
              <s id="s.008654">Cauſa (vt dictum eſt)ma­
                <lb/>
              nifeſta: viliſſima enim quæque vt colluuie
                <lb/>
              propria ac ſorde generantur, ita minimis
                <lb/>
              quibuſcunque cauſis intereunt: eadem enim
                <lb/>
              facilitas interitus, generationíſque. </s>
              <s id="s.008655">Nam
                <lb/>
              quòd facilè generentur, ratio vna eſt, quia
                <lb/>
              facilè abſoluuntur. </s>
              <s id="s.008656">Facilè autem abſoluun­
                <lb/>
              tur parua vnoquoque genere, & imbecilla.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008657">talia ergo facilè etiam interire neceſſarium
                <lb/>
              eſt: quod non ſolùm in ſpeciebus, ſed homi­
                <lb/>
              nibus ſingulis intelligendum eſt. </s>
              <s id="s.008658">Videtur
                <lb/>
              enim homo quaſi ſpecies vna, non æternita­
                <lb/>
              te, aut nobilitate, ſed potentia atque perfe­
                <lb/>
              ctione. </s>
              <s id="s.008659">In Giaro quoque inſula Archipelagi
                <lb/>
              referunt metalla erodere, & arbores denti­
                <lb/>
              bus tactas occidere. </s>
              <s id="s.008660">Hoc autem rabiei cuiuſ­
                <lb/>
              dam, & immodicæ ſiccitatis argumentum
                <lb/>
              eſt. </s>
              <s id="s.008661">Cur igitur ad tantam ſiccitatem facilli­
                <lb/>
              mè ferantur, cauſa eſt, quòd facillimè mu­
                <lb/>
              tantur. </s>
              <s id="s.008662">Mutantur autem facillimè, quod ſint
                <lb/>
              imbecilliſſima natura: recipiunt autem ac
                <lb/>
              retinent vim quia alioquin ſunt perfecta
                <lb/>
              atque ſanguinea. </s>
              <s id="s.008663">Species verò eorum innu­
                <lb/>
              meræ, domeſtici, agreſtes, ſciuri, à caudæ ma­
                <lb/>
              gnitudine vocati glires, auellanei reliquis
                <lb/>
              minores, qui totam hyemem dormiunt: al pi­
                <lb/>
              ni quoque, quos vocant Mediolanenſes mar­
                <lb/>
              motas, ad hoc genus referuntur. </s>
              <s id="s.008664">Commune
                <lb/>
              eſt alpinis ac ſciuris, tum gliribus, auella­
                <lb/>
              neíſque manſueſcere. </s>
              <s id="s.008665">Omnes etiam hi præ­
                <lb/>
              ter ſciuros gyeme dormiunt: ſed auellanei,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1212"/>
                <lb/>
              qui inter corylos degunt, rubri ſunt. </s>
              <s id="s.008666">Sciuri
                <lb/>
              hyeme latent potius, quàm dormiant. </s>
              <s id="s.008667">Om­
                <lb/>
              nibus his etiam commune eſt, vt erecti co­
                <lb/>
              medant, pedibus anterioribus pro manibus
                <lb/>
              vtentes. </s>
              <s id="s.008668">Pingueſcunt glires maximè hyeme,
                <lb/>
              vt ſomno potiùs, quàm cibo pingueſcere vi­
                <lb/>
              deantur: quamuis tamen recondant in arbo­
                <lb/>
              ribus caſtanearum, nucúmque immenſam
                <lb/>
              plerunque copiam. </s>
              <s id="s.008669">Sciuri auxilio caudæ, &
                <lb/>
              leuitate agiles adeò ſunt, vt ex arbore in ar­
                <lb/>
              borem ſaliant. </s>
              <s id="s.008670">Flumina tranant, cauda pro
                <lb/>
              velo vtentes ramuſculis innixi: caro eorum,
                <lb/>
              qui iuxta polum capiuntur: quoniam ibi pin­
                <lb/>
              gueſcere ſolent, ſuauis eſt. </s>
              <s id="s.008671">Creditum eſt,
                <lb/>
              dentes illorum appenſos, pro amuleto eſſe ad
                <lb/>
              diuinationem omnium maximi alpini, ſaga­
                <lb/>
              ces admodum, & nihil præter nomen com­
                <lb/>
              mune cum muribus habentes. </s>
              <s id="s.008672">Speculatorem
                <lb/>
              enim in montibus vnum è ſuis habent, qui
                <lb/>
              gregem moneat, alioqui ſarmentis colligen­
                <lb/>
              dis intentum: ex his enim mollia colligen­
                <lb/>
              tes, ac pedibus ſupini amplexantes, onuſtus
                <lb/>
              ab altero cauda trahi, plauſtri inſtar ſe pati­
                <lb/>
              tur, vt lectulum ſuum ſecum auehat, quem
                <lb/>
              aliter deferre non poſſet. </s>
              <s id="s.008673">Creditum eſt eui­
                <lb/>
              dendi ratione, cùm plurimùm pingueſcant,
                <lb/>
              & in cibo minimè ſint ingrati illorum car­
                <lb/>
              nes ad ſomnum conciliandum plurimùm
                <lb/>
              conferre. </s>
              <s id="s.008674">Manſueſcunt hi maximè & ſciuri:
                <lb/>
              ſed glires, & auellanei parum, ob paruita­
                <lb/>
              tem. </s>
              <s id="s.008675">Videntur alpinis è directo cuſetæ (ſic
                <lb/>
              enim ſciuros vocant ciues noſtri) contrarij:
                <lb/>
              alpini enim tardi motu, & quietis amatores,
                <lb/>
              ſciuri autem nunquam quieſcunt: vnde im­
                <lb/>
              modicè carnem illorum calidam, & ſiccam
                <lb/>
              eſſe neceſſe eſt. </s>
              <s id="s.008676">Nuper ex Aſia murem, quem
                <lb/>
              Indicum eſſe affirmabant, aduexerunt,
                <lb/>
              ore, & cauda muribus noſtris exquiſitè ſi­
                <lb/>
              milem, ſed colore, & magnitudine taxi. </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>