Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
11
11
12
12
13
13
14
14
15
15
16
16
17
17
18
18
19
19
20
20
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.000572">
                <pb pagenum="371" xlink:href="016/01/020.jpg"/>
                <expan abbr="æquilibriũ">æquilibrium</expan>
              D cum G coëxtenſo K L, ſi igitur
                <lb/>
              adderetur æquè graue per totam CK adhuc
                <lb/>
              faceret æquilibrium, quia in BC & BK æ­
                <lb/>
              quales ſunt, & tunc eſſet proportio ponde­
                <lb/>
              ris D ad pondus KL, ſicut ponderis LC, ad
                <lb/>
              pondus CK, ex ſecunda proportione permu­
                <lb/>
              tata, igitur vt longitudinis LC ad CK, quia
                <lb/>
              pondus eſt æqualiter diſtributum. </s>
              <s id="s.000573">Sed ſicut
                <lb/>
              ponderis D ad pondus LK, ſic D ad G, quia
                <lb/>
              ſuppoſitum eſt G & LK æqualia eſſe, igitur
                <lb/>
              vt LC ad CK, ſic MB ad BC: quare permu­
                <lb/>
              tando vt CK ad CB, ſic LC ad MB: ſed CB
                <lb/>
              eſt dimidium CK: igitur BM eſt dimidium
                <lb/>
              LC, quod erat demonſtrandum. </s>
              <s id="s.000574">Quia verò
                <lb/>
              CB eſt dimidium CK, & BM dimidium
                <lb/>
              CL, ſequitur vt MK ſit dimidium KL, & ita
                <lb/>
              eſt ac ſi ſuſpenſum eſſet in medio loci cui
                <lb/>
              coextenditur. </s>
              <s id="s.000575">Vnumquodque igitur pondus,
                <lb/>
              iuxta Archimedem, quantumvis inæquale,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg46"/>
                <lb/>
              vt triangulum tantum affert grauitatis, coex­
                <lb/>
              tenſum virgulæ, quantum ſi ſuſpendatur ex
                <lb/>
              centro in loco vbi centrum grauitatis ſe­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg47"/>
                <lb/>
              cundum perpendiculum ſitum eſt. </s>
              <s id="s.000576">Hoc au­
                <lb/>
              tem generaliter ſupponit, etiamſi pondus
                <expan abbr="">non</expan>
                <lb/>
              extendatur vſque ad aginam, ſed coex-ten­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg48"/>
                <lb/>
              datur, gratia exempli per L F, & centrum
                <lb/>
              eius ſit in directo E, tunc dicit, eſt ac ſi ſuſ­
                <lb/>
              penderetur in ipſo E. </s>
              <s id="s.000577">Ex his, vt in Arithme­
                <lb/>
              ticis docuimus, colligitur ratio conficien­
                <lb/>
              di ſtateras. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.000578">
                <margin.target id="marg45"/>
              Stateræ ra­
                <lb/>
              tio.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.000579">
                <margin.target id="marg46"/>
              Parabola
                <lb/>
              quinta.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.000580">
                <margin.target id="marg47"/>
              Parabola
                <lb/>
              octaua.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.000581">
                <margin.target id="marg48"/>
              Statera
                <lb/>
              quomodo
                <lb/>
              perfecta eſſe
                <lb/>
              poſſit.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.000582">Nunc ſolum demonſtrare oportet, quo­
                <lb/>
              modo ſtatera perfecta eſſe poſſit: etſi in pre­
                <lb/>
              cioſis mercibus mercatores libra vtantur. </s>
              <s id="s.000583">Sit
                <lb/>
              igitur ſtatera diuiſa tuo modo cum pondere
                <lb/>
              auxiliari, quod mobile eſt G, & æquiponi
                <lb/>
              deret G in F ipſi D, quia itaque D æqui­
                <lb/>
              ponderat G in F, & etiam regulæ KL. </s>
              <s id="s.000584">Po­
                <lb/>
              nantur enim N pars D, quæ facit
                <expan abbr="æquilibriũ">æquilibrium</expan>
                <lb/>
                <expan abbr="">cum</expan>
              LK, & O pars reliqua D, quæ facit
                <expan abbr="æqui-libriũ">æqui­
                  <lb/>
                librium</expan>
              cum G. </s>
              <s id="s.000585">Igitur iuxta
                <expan abbr="primã">primam</expan>
                <expan abbr="regulã">regulam</expan>
              pro­
                <lb/>
              portio O ad G, vt FB ad BC. </s>
              <s id="s.000586">Proportio ve­
                <lb/>
              rò N ad LK, & eſt vt LK ſuſpenſa in M, ex
                <lb/>
              tertia regula, vt L C ad CK ex ſecunda re­
                <lb/>
              gula. </s>
              <s id="s.000587">Igitur ſtatuemus pondus N primò in
                <lb/>
              directo D, deinde facto æquilibrio additio
                <lb/>
              O ſemper eſt ſecundum proportionem ad G,
                <lb/>
              vt partis LB ad BC. </s>
              <s id="s.000588">Secundum igitur æqua­
                <lb/>
              lia incrementa BL creſcet O, ſed N manet
                <lb/>
              idem ſemper: igitur ſecundum æqualia in­
                <lb/>
              crementa partium B L creſcet D pondus.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.000589">Æqua igitur ſtatera fieret, ſi ad
                <expan abbr="Capponãtur">C apponantur</expan>
                <lb/>
              pondus faciens
                <expan abbr="equilibrũ">equilibrum</expan>
                <expan abbr="">cum</expan>
              LK: inde diuida­
                <lb/>
              mus ſpatia ab agina ad L per æqualia. </s>
              <s id="s.000590">Sed
                <lb/>
              quia ipſi
                <expan abbr="">non</expan>
                <expan abbr="apponũt">apponunt</expan>
              pondus in C,
                <expan abbr="neceſſariũ">neceſſarium</expan>
                <lb/>
              eſt vt prima nota, puta P, oſtendat etiam
                <lb/>
              pondus LK: vt ſi LK ponderis libras duas,
                <lb/>
              & D pondus duas libras æquet, nota primi
                <lb/>
              ponderis eſſet in K, exempli gratia: ſed quia
                <lb/>
              G poſitum in K, grauaret quantum quatuor
                <lb/>
              libræ, & præter id etiam LK grauitatem
                <lb/>
              efficit duarum librarum, igitur oporteret vt
                <lb/>
              D eſſet librarum ſex, igitur pondus eſſet li­
                <lb/>
              brarum ſex, & oſtenderet tantùm quatuor.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.000591">Ob id faciemus primam notam quatuor li­
                <lb/>
              brarum in P, nam & ibi C grauitatem effi­
                <lb/>
              cit duarum librarum, & LK duarum alia­
                <lb/>
              rum, igitur pondus D erit quatuor librarum,
                <lb/>
              quod faciet æquilibrium: igitur nota qua­
                <lb/>
              tuor librarum primarum erit in P, & multò
                <lb/>
              minus ab agina diſtans, quàm reliquæ inter­
                <lb/>
              ſe. </s>
              <s id="s.000592">At verò reliquæ inter ſe æquidiſtabunt,
                <lb/>
              vt ſi ſecunda fit in Q, tertia erit in H, &
                <lb/>
              quarta in M, & quinta in R, & ſexta in E:
                <lb/>
              ideoque poſito G in E, oſtendet libras vigin­
                <lb/>
              tiquatuor. </s>
              <s id="s.000593">Manifeſtum eſt autem ex hoc,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg49"/>
                <lb/>
              quod commodum affert non leue, quò G
                <lb/>
              ſit pondus per ſe notum, id eſt, libra, vel bi­
                <lb/>
              libra, vel trilibra. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.000594">
                <margin.target id="marg49"/>
              Media pon­
                <lb/>
              derum quo­
                <lb/>
              modo ha­
                <lb/>
              beantur.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.000595">Centra autem ponderum in circulis &
                <lb/>
              rectangulis ſunt in communi ſectione di­
                <lb/>
              metientium duarum. </s>
              <s id="s.000596">In omnibus autem
                <lb/>
              figuris æquilateris, quæ circulo poſſunt
                <lb/>
              inſcribi, centrum grauitatis idem eſt cum
                <lb/>
              centro circuli circumſcribentis. </s>
              <s id="s.000597">Supponitur
                <lb/>
              autem in omnibus, quòd ponderoſa hæc æ­
                <lb/>
              qualem vbique habeant craſſitudinem, &
                <lb/>
              quòd ex materia quæ vbique æqualem ſor­
                <lb/>
              tiatur grauitatem, conſtituantur. </s>
              <s id="s.000598">In trigonis
                <lb/>
              autem omnibus in communi ſectione trium
                <lb/>
              linearum, quarum ſingulæ ad ſingula latera
                <lb/>
              ex angulis oppoſitis venientes, ea per æqua­
                <lb/>
              lia diuidunt. </s>
              <s id="s.000599">Has verò in vnum punctum
                <lb/>
              ſecando ſe inuicem concurrere neceſſe eſt:
                <lb/>
              etſi id Archimedes non demonſtrauerit.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.000600">Nos autem in Geometricis elementis illud
                <lb/>
              oſtendimus generaliter, nunc autem pro ne­
                <lb/>
              ceſſitate declarabitur. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.000601">Nam diuiſis per æqualia lateribus AB &
                <lb/>
              AC in D & E, & ducta CD, BE, & per
                <lb/>
              communem ſectionem AGH & DE, quæ
                <lb/>
              erit æquidiſtans lateri tertio, vnde BEC &
                <lb/>
              CDB erunt æquales, quia in eadem baſi
                <lb/>
              BC, ſubducto BCG, communi erit CEG æ­
                <lb/>
              qualis DBC, ipſi autem ſunt æquales AGE
                <lb/>
              & AGD, quia in æquis baſibus & inter æ­
                <lb/>
              quidiſtantes, quare AGE & AGD æquales.
                <lb/>
                <figure id="id.016.01.020.1.jpg" xlink:href="016/01/020/1.jpg" number="19"/>
                <lb/>
              Quumque ſint ſuper eandem lineam AG,
                <lb/>
              erunt æqualis altitudinis, qui altitudo eſt tri­
                <lb/>
              gonorum etiam FGD, & FGE, qui
                <expan abbr="conſiſtũt">conſiſtunt</expan>
                <lb/>
              in eadem baſi FG, igitur etiam ipſi inter ſe
                <lb/>
              ſunt æquales, Quia verò BC æquidiſtat DE,
                <lb/>
              erunt ex 29 primi elementorum & 25. eiuſ­
                <lb/>
              dem, DGE & BGC æquianguli, & propor­
                <lb/>
              tio BG ad GE, vt CG ad GD. ex eiſdem
                <lb/>
              etiam BGH & GEF ſimiles, itemque GCH
                <lb/>
              & DGF. quare proportio trigoni BGH ad
                <lb/>
              EFG, vt BG ad GE dupla, & CGH ad DFG,
                <lb/>
              vt CG ad GD dupla, eſt autem ( vt dictum
                <lb/>
              fuit ) CG ad GD, vt BG, ad GE, quare BGH
                <lb/>
              ad EFG, yt HCG ad DFG: quare cum DFG
                <lb/>
              & EFG æquales ſint, erunt BGH & CGH
                <lb/>
              æquales: quumque ſint inter æquidiſtantes,
                <lb/>
              erunt in baſibus æqualibus BH & HC, igi­
                <lb/>
              tur trigoni omnes ABH, ACH, CDB, CDA,
                <lb/>
              BEC, BEA, erunt, medietas ABC, quare ap­
                <lb/>
              penſus trigonus in G, in nullam poterit par­
                <lb/>
              tem inclinari. </s>
              <s id="s.000602">Centrum autem ſectionis pa­
                <lb/>
              rabolę ſeu coni rectanguli eſt in eius dime­
                <lb/>
              tiente, quæ à ſummo ad medium baſis in eo
                <lb/>
              puncto qui à ſummitate coni dimidio plus
                <lb/>
              diſtat quàm à baſi, quæ eſt recta linea ſup-</s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>