Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
121
121
122
122
123
123
124
124
125
125
126
126
127
127
128
128
129
129
130
130
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.009477">
                <pb pagenum="559" xlink:href="016/01/208.jpg"/>
              volare potuiſſet: brachiis autem impe­
                <lb/>
              dimento fuiſſent: quatuor igitur pedibus
                <lb/>
              erat opus, ſed pronus fuiſſet capite: vt
                <lb/>
              igitur geminis tantùm ſtaret cruribus, &
                <lb/>
              erectus, & ſine auxilio, maximis ac lon­
                <lb/>
              giſſimis pedibus opus fuit. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.009478">Ideoque nullum animal maiores homi­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1324"/>
                <lb/>
              ne pedes habet. </s>
              <s id="s.009479">Eadem ratio & reliquo­
                <lb/>
              rum. </s>
              <s id="s.009480">Sed cùm de his Galenus abundè
                <lb/>
              ſcripſerit in libris de vſu partium, non
                <lb/>
              eſt cur repetam, quæ ab illo bene dicta
                <lb/>
              ſunt. </s>
              <s id="s.009481">Illud ſolùm animaduertere decet,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1325"/>
                <lb/>
              adeò ſubtiliter elaboratus eſſe hominis par­
                <lb/>
              tes, vt ſi dentes ſuperiores paululùm intus
                <lb/>
              flectantur, celerrimè cadant: ſi extrà, ce­
                <lb/>
              leriter, ſed non adeò: nam loquendo,
                <lb/>
              edendoque: cùm non rectè ſibi inuicem
                <lb/>
              occurrant, mutuò ſe debilitant, atque in­
                <lb/>
              de cadunt.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1326"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.009482">
                <margin.target id="marg1324"/>
              Homini cur
                <lb/>
              maximi pe­
                <lb/>
              des.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.009483">
                <margin.target id="marg1325"/>
              Dentium ra­
                <lb/>
              tio.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.009484">
                <margin.target id="marg1326"/>
              M. </s>
              <s id="s.009485">Antonij
                <lb/>
              Maioragij
                <lb/>
              caſus.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.009486">Ita contigit M. </s>
              <s id="s.009487">Antonio Maioragio amico
                <lb/>
              noſtro, viro certè erudiſſimo & diſertiſſimo.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.009488">Structura verò ęqualis
                <expan abbr="dẽtium">dentium</expan>
              ad
                <expan abbr="loquendũ">loquendum</expan>
              ,
                <lb/>
              vt eſt vtiliſſima ita ad ſecandum non proba­
                <lb/>
              tur: nam canes, lupique inæquales, ac ad
                <lb/>
              modum ſerræ diſpoſitos habent. </s>
              <s id="s.009489">Meliùs
                <lb/>
              etiam hærent hi inuicem, & reliquias ci­
                <lb/>
              borum non adeò retinent. </s>
              <s id="s.009490">Itaque Indorum
                <lb/>
              populi quidam, quibus non adeò curæ eſt
                <lb/>
              explicata loquendi ratio, vt dentibus com­
                <lb/>
              modiùs vtantur, eos lima ſerræ in modum
                <lb/>
              aptant Magis enim hærent in radice, cùm
                <lb/>
              in ſummitate non coierint. </s>
              <s id="s.009491">Quæ enim ab
                <lb/>
              vno latere coëunt, ab altero faciliùs diſiun­
                <lb/>
              guntur. </s>
              <s id="s.009492">Sed ſi obliqui haud coëant non
                <lb/>
              ſecus, ac excuſſo prorſus dente, ſermo­
                <lb/>
              nem blæſum efficiunt. </s>
              <s id="s.009493">Naſcuntur in ſene­
                <lb/>
              cta etiam dentes, ſeriuſque quàm quis
                <lb/>
              exiſtimet: ſed pro miraculis, non pro re­
                <lb/>
              gula, talia habenda ſunt. </s>
              <s id="s.009494">Vidi enim Ianuæ
                <arrow.to.target n="marg1327"/>
                <lb/>
              Antonium Benzum ex oppido portus Mau­
                <lb/>
              ricij, annum agentem 34. pallidum, barba
                <lb/>
              rara, pingui habitu, è cuius mamillis lactis
                <lb/>
              tantum profluebat, vt infantem fermè la­
                <lb/>
              ctare potuiſſet: nec ſolùm effluebat, ſed
                <lb/>
              impulſu ferebatur. </s>
              <s id="s.009495">Miles hic erat, & non
                <lb/>
              leuia tota vita paſſus incommoda. </s>
              <s id="s.009496">In in­
                <lb/>
              fantibus hoc admiratione dignum non eſt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.009497">Nuper Martino Borglino amico noſtro,
                <lb/>
              vxor iam quindecim annis ſterilis filium
                <lb/>
              enixa eſt, qui primo menſe, & lac emiſit è
                <lb/>
              papillis copioſum, & mammæ intumue­
                <lb/>
              runt, atque obduruerunt adeò, vt obſte­
                <lb/>
              trices adhibitis repellentibus, vomitum
                <lb/>
              lactis non curato priore affectu excita­
                <lb/>
              rint. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.009498">
                <margin.target id="marg1327"/>
              Vir lac co­
                <lb/>
              pioſum
                <expan abbr="edẽs">edens</expan>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.009499">Sed vt ad hominis reuertar compoſitio­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1328"/>
                <lb/>
              nem, os capitis è pluribus fruſtis conſtare
                <lb/>
              neceſſe fuit, vt tutius eſſet: nam parte
                <lb/>
              fracta non eſt neceſſe totum vitiari, vt ve­
                <lb/>
              næ, arteriaque ingredi commodiùs poſſent,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1329"/>
                <lb/>
              egredique excrementa fuliginoſa. </s>
              <s id="s.009500">Suturis
                <lb/>
              tenuiſſimis partes eius iunxit, vt firmius
                <lb/>
              continerentur, vt calor cerebri non euaneſ­
                <lb/>
              ceret, vt frigori aditus minus pateret, vt
                <lb/>
              firmius membranæ illis hærerent: & quan­
                <lb/>
              quam ſuturæ tenues eſſent, oſſa tamen non
                <lb/>
              parum craſſa ſunt. </s>
              <s id="s.009501">Si tamen præter modum
                <lb/>
              oſſa capitis craſſa fuerint, indociles, & pa­
                <lb/>
              rum à feris abhorrentes, ac obliuioſos oſten­
                <lb/>
              dunt: talia ſunt Indis Hiſpaniolæ, vt Gon­
                <lb/>
              zalus Fernandus Ouiedus refert, atque adeò
                <lb/>
              dura, vt conſenſu inter Hiſpanos conuene­
                <lb/>
              rit, non eſſe ferienda capita, tametſi nu­
                <lb/>
              do Indorum, quòd enſes frangantur. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.009502">
                <margin.target id="marg1328"/>
              Os capitis
                <lb/>
              cur è pluri­
                <lb/>
              bus fruſtis.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.009503">
                <margin.target id="marg1329"/>
              Capitis ſu­
                <lb/>
              turæ qua­
                <lb/>
              tuor cauſis
                <lb/>
              tenuiſſimæ.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.009504">Oſſa capitis
                <lb/>
              craſſa & du­
                <lb/>
              ra quid ſi­
                <lb/>
              gnificent.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.009505">Indi capita
                <lb/>
              habent du­
                <lb/>
              viſſima.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.009506">Simile ſe obſeruaſſe refert Herodotus in
                <lb/>
              capitibus Ægyptiorum: cùm enim deraſa, &
                <lb/>
              detecta Soli, ac pluuiis expoſita ſint, obdu­
                <lb/>
              reſcunt: quod etiam in noſtris regionibus
                <lb/>
              contingit. </s>
              <s id="s.009507">Calor enim vehemens, præſertim
                <lb/>
              non deficiens materia hoc poteſt. </s>
              <s id="s.009508">Vnde ne­
                <lb/>
              facilè tales calueſcunt, aut caneſcunt: cutis
                <lb/>
              enim denſior & calor melius humido domi­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1330"/>
                <lb/>
              natur. </s>
              <s id="s.009509">Oſſa quoque duriore & membranas
                <lb/>
              duriores habent, & cerebri ſubſtantiam,
                <lb/>
              quamobrem ſtolidi, & obliuioſi, & indoci­
                <lb/>
              les, maiore ex parte ſunt. </s>
              <s id="s.009510">Nam capitis mem­
                <lb/>
              brana, quæ cerebrum circumambit, te­
                <lb/>
              nuiſſima in moderatis neceſſariò eſt, ne ce­
                <lb/>
              rebrum grauitate lædat, & eò durior, vt
                <lb/>
              dilabi ſubſtantiam in concuſſionibus illius
                <lb/>
              non patiatur. </s>
              <s id="s.009511">Nec craſſa eſſe poteſt abſque
                <lb/>
              cerebri iactura, ni & cerebrum ipſum craſ­
                <lb/>
              ſius iuſto ſit. </s>
              <s id="s.009512">Atque illi membrana alia cir­
                <lb/>
              cumponitur, cùm grauare cerebrum non
                <lb/>
              poſſet, quòd ab oſſe ſuſpendatur, nec cere­
                <lb/>
              brum ipſum tangat, non ſolùm dura, ſed
                <lb/>
              etiam craſſa facta eſt. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.009513">
                <margin.target id="marg1330"/>
              Membrana
                <lb/>
              cerebricus
                <lb/>
              tenuiſſima
                <lb/>
              ſit, atque
                <lb/>
              duriſſima.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.009514">Similis cura etiam vſque ad capillos per­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1331"/>
                <lb/>
              uenit: cùm enim oporteret tegi caput,
                <expan abbr="quo-niã">quo­
                  <lb/>
                niam</expan>
              carne careret; leuiſſimo & tutiſſimo ve­
                <lb/>
              lamine capillos excogitauit, fecitque vt ma­
                <lb/>
              ximè creſcerent, cùm in aliis partibus nul­
                <lb/>
              lo auxilio longi poſſint euadere: qua in par­
                <lb/>
              te & pulcritudini conſuluit, adeò vt non
                <lb/>
              ſolùm in mulieribus, ſed etiam pueris,
                <lb/>
              quos in deliciis habebant veteres, potio­
                <lb/>
              rem in illis pulchritudinis partem colloca­
                <lb/>
              rent. </s>
              <s id="s.009515">Præcipui igitur aurei, ſplendenteſ­
                <lb/>
              que quos conſtat eſſe tenuiſſimos, ac venu­
                <lb/>
              ſtiſſimos: nam nigri quanto à coloris gratia
                <lb/>
              degenerant, etiam eò craſſiores ſunt. </s>
              <s id="s.009516">Sed
                <lb/>
              cùm multa tenuitatis experimenta in homi­
                <lb/>
              ne natura oſtenderit, nihil tamen ad eam
                <lb/>
              ſubtilitatis rationem, quæ in facie vide­
                <lb/>
              tur accedit. </s>
              <s id="s.009517">Ex qua duo miracula pendent:
                <lb/>
              vnum, quòd in tam magno hominum nu­
                <lb/>
              mero, tamque paruo humanæ faciei ſpatio
                <lb/>
              adeò omnes inter ſe diſtinguantur, vt non
                <lb/>
              ſolùm duo ſimiles eſſe non poſſint, ſed etiam
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1332"/>
                <lb/>
              à notis dignoſcantur: alterum, quòd tam
                <lb/>
              parua parte tantam, quandoque pulchritu­
                <lb/>
              dinem humano corpori affinxerit, vt pro
                <lb/>
              illa ſpontè mori cupiamus, & non viſæ
                <lb/>
              ampliùs formæ ſtimulis ad inſaniam vſque
                <lb/>
              agitemur: quandoque tantam adiicit turpi­
                <lb/>
              tudinem, vt vel ſola memoria nauſeam, &
                <lb/>
              abominationem exſuſcitet. </s>
              <s id="s.009518">Quamvis in vtra­
                <lb/>
              que ſtructura oculorum, naſi, oris, den­
                <lb/>
              tium, frontis, genarumque haud ſit oblita.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.009519">Accedit tertium huius partis, & ipſum in­
                <lb/>
              gens ſolertis naturæ argumentum, quòd tam
                <lb/>
              paruis illius mutationibus læti, ac triſtis, au­
                <lb/>
              dentis, ac timentis irati ac miſerentis, aman­
                <lb/>
              tis, & odio habentis, ſperantis, & eſperantis
                <lb/>
              ſani, ægri, morientis, infinitorumque tum
                <lb/>
              animi, tum corporis affectuum aliorum, diſ­
                <lb/>
              crimina ac ſpecies appareant.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1333"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.009520">
                <margin.target id="marg1331"/>
              Capilli cur
                <lb/>
              tenues.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.009521">
                <margin.target id="marg1332"/>
              Tria maxi­
                <lb/>
              ma humana
                <lb/>
              faciei mira­
                <lb/>
              cula.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.009522">
                <margin.target id="marg1333"/>
              Quid intus
                <lb/>
              admirabi­
                <lb/>
              lius in hu­
                <lb/>
              mano corpo­
                <lb/>
              re.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.009523">Iam verò intus aliud eſt miræ ſubtilitatis,
                <lb/>
              ac induſtriæ naturæ argumentum, ſeptum
                <lb/>
              ſcilicet pulmonis, quo aſpera à venali arte-</s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>