Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
121
121
122
122
123
123
124
124
125
125
126
126
127
127
128
128
129
129
130
130
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <pb pagenum="589" xlink:href="016/01/236.jpg"/>
            <p type="main">
              <s id="s.010728">Et rurſus, dum è dextra in ſiniſtram tendis,
                <lb/>
              hoc aliud in ſepto:
                <lb/>
                <emph type="quote"/>
                <emph type="italics"/>
              Magnus veſtit honor, latus loquor hoc nationi.
                <emph.end type="italics"/>
                <emph.end type="quote"/>
              </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010729">Simili curioſitate Plautus vſus eſt, in con­
                <lb/>
              ſcribendo nomine, argumenti fabulæ per
                <lb/>
              capita dictionum, quæ in initio argumenti
                <lb/>
              ipſius fabulæ poſita ſunt, literas primas col­
                <lb/>
              ligendo. </s>
              <s id="s.010730">Sed illa magis Comœdum decue­
                <lb/>
              runt, quàm ſi ex compoſito, hanc ratio­
                <lb/>
              nem totus ſe illi dedens iniſſet. </s>
              <s id="s.010731">Velut Hug­
                <lb/>
              baldus Gallus, monachus Eluomenſis, ex or­
                <lb/>
              dine beati Benedicti, qui centum triginta­
                <lb/>
              ſex carminibus, quorum ſingulæ dictiones
                <lb/>
              elemento C, initium ſumebant, Laudes Ca­
                <lb/>
              roli Calui Francorum Regis ſcripſit, quorum
                <lb/>
              initium eſt:
                <lb/>
                <emph type="quote"/>
                <emph type="italics"/>
              Carmina clariſona caluis cantate camœnæ.
                <emph.end type="italics"/>
                <emph.end type="quote"/>
              </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010732">Simili illud Placentij Porcij, qui Pu­
                <lb/>
              gnam porcorum trecentis penè carmini­
                <lb/>
              bus cecinit: quorum ſingulæ dictiones ex
                <lb/>
              P, littera initium ſumunt. </s>
              <s id="s.010733">Extat opus im­
                <lb/>
              preſſum non inelegans, apud me: cuius ini­
                <lb/>
              tium eſt:
                <lb/>
                <emph type="quote"/>
                <emph type="italics"/>
              Plandite porcelli, porcorum pigra propago.
                <emph.end type="italics"/>
                <emph.end type="quote"/>
              </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010734">Sed ſi hæc coniunctam in ſe habe rent
                <lb/>
              aliquam vtilitatem, ſumma dignum laude
                <lb/>
              hominem arbitrarer: nunc verò tam operam
                <lb/>
              irridere licet, quàm etiam ingenium admi­
                <lb/>
              rari. </s>
              <s id="s.010735">Placere poteſt exemplum, copia horum
                <lb/>
              certè tædium parit. </s>
              <s id="s.010736">Hócque vnum fermè eſt
                <lb/>
              commune his, quorum nullus inter homines
                <lb/>
              vſus eſt. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010737">Atque hæc penè ſimilia induſtriæ egregij
                <lb/>
              illius viri, qui cicere, cùm quemcunque
                <lb/>
              vellet locum feriret, ciceris modium ab A­
                <lb/>
              lexandro promeruit: magis auerſatus ina­
                <lb/>
              nem laborem, quàm induſtriam admira­
                <lb/>
              tus. </s>
              <s id="s.010738">Eiuſdem etiam, ſed aliquantò vtilio­
                <lb/>
              ris argumenti ſunt libri illi quatuor Geo­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1508"/>
                <lb/>
              metrici Procli in Euclidis elementa: nihil
                <lb/>
              enim nouum docent, ob idque ad artem non
                <lb/>
              ſpectant. </s>
              <s id="s.010739">Quia tamen varia eſt ſubtilitas il­
                <lb/>
              la, non vnius prorſus generis, vt in Rhabano
                <lb/>
              & Lullio, ideò non omninò vt inutiles abii­
                <lb/>
              ci, & ſperni debent. </s>
              <s id="s.010740">Nam & ipſius ſubtilita­
                <lb/>
              tis cùm plura fuerint exempla, ars quædam
                <lb/>
              etiam erit.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1509"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010741">
                <margin.target id="marg1508"/>
              Procli libri
                <lb/>
              non ſpectant
                <lb/>
              ad artem
                <lb/>
                <expan abbr="Geometricã">Geometricam</expan>
              .</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010742">
                <margin.target id="marg1509"/>
              Quomodo
                <lb/>
              quæcunque
                <lb/>
              in elementis
                <lb/>
              Euclid. </s>
              <s id="s.010743">de­
                <lb/>
              monſtrata
                <lb/>
              ſunt, abſque
                <lb/>
              vlla propoſi­
                <lb/>
              ti vnius tan
                <lb/>
              tum circuli
                <lb/>
              mutatione
                <lb/>
              oſtendi poſ­
                <lb/>
              ſint.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010744">Igitur conſimili argumento quale fuit
                <lb/>
              Procli, oſtentatione potius iuuenili, quàm
                <lb/>
              vtilitate manifeſta, tum ego, tum Ludo­
                <lb/>
              uicus Ferrarius paucis in diebus inuenimus,
                <lb/>
              quónam pacto quæcunque ab Euclide de­
                <lb/>
              monſtrantur, variata circini latitudine, à
                <lb/>
              nobis ſub quacunque latitudine illius à con­
                <lb/>
              tradicente propoſita inuariabilique, præ­
                <lb/>
              ter circulorum ſolam inſcriptionem ac cir­
                <lb/>
              cumſcriptionem, perfectè à nobis poſſent
                <lb/>
              oſtendi. </s>
              <s id="s.010745">Et quamvis dum hæc ſcriberemus,
                <lb/>
              Ludouicus ipſe hanc totam demonſtratio­
                <lb/>
              nem typis exceptam edidiſſet optimè, quia
                <lb/>
              tamen opus illud contentionis gratia ſcri­
                <lb/>
              ptum eſt, haud arbitror ſuperfuturum, cùm
                <lb/>
              nihil aliud fermè egregij contineat: & ſi
                <lb/>
              quædam ſint egregia, ſeorſum tamen poſi­
                <lb/>
              ta ſunt, & non vnius generis, ita poſtu­
                <lb/>
              lante materia: quo fit vt operæ pretium eſſe
                <lb/>
              duxerim, ne quandoque tam rarum ſubtili­
                <lb/>
              tatis exemplum periret, illud denuò hîc ſub
                <lb/>
              iicere. </s>
              <s id="s.010746">Sed quomodo? </s>
              <s id="s.010747">breuius demonſtratio­
                <lb/>
              nibus: ne abhorrentes à Geometricis tædio
                <lb/>
              capiantur. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010748">Igitur primò, quarta primi Elemento­
                <arrow.to.target n="marg1510"/>
                <lb/>
              rum, velut ab Euclide demonſtratur, cùm
                <lb/>
              nullius præcedentis alterius propoſitionis
                <lb/>
              auxilio indigeat, erit demonſtranda. </s>
              <s id="s.010749">Inde
                <lb/>
              quinta: nam quòd ad demonſtrationem at­
                <lb/>
              tinet, ſola quarta, quam primam vocabi­
                <lb/>
              mus, vt quintam ſecundam, indiget: quò
                <lb/>
              verò ad protrahendum lineas, circuli am­
                <lb/>
              plitudo nobis propoſita ſufficiet, cùm lineas
                <lb/>
              quantumlibet in directum producere liceat.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010750">Inde tertia erit nobis, quæ ſeptima & quar­
                <lb/>
              ta, qua octaua: nam etſi ab Euclide ex ſe­
                <lb/>
              ptima demonſtretur, tamen & ſine abſur­
                <lb/>
              do ſic poterit demonſtrari. </s>
              <s id="s.010751">Collocato alte­
                <lb/>
              ro trigono ex aduerſo ſuper baſim, lineáque
                <lb/>
              à vertice ad verticem recta ducta: nam con­
                <lb/>
              ſtat, vt etiam à Proclo oſtenditur in tertio
                <lb/>
              libro ex ſecunda, & animi communi ſen­
                <lb/>
              tentia, trigonos habere angulos ſupremos,
                <lb/>
              & latera illos continentia æqualia, igitur
                <lb/>
              ex prima erunt æquales, transferre autem
                <lb/>
              trigonos licet, cùm Euclides in quarta ſua
                <lb/>
              Propoſitione id admittat. </s>
              <s id="s.010752">Quarta nobis erit
                <lb/>
              nona Euclidis in primo libro: nam de il­
                <lb/>
              lo intelligo, donec alterius libri mentio­
                <lb/>
              nem adiecero. </s>
              <s id="s.010753">Igitur factis lineis angu­
                <lb/>
              lum continentibus æqualibus iuxta circini
                <lb/>
              latitudinem propoſitum, circulos duos ſe­
                <lb/>
              cundum datam latitudinem factis centris
                <lb/>
              terminis linearum deſcribam, ſecantes ſe
                <lb/>
              in angulo propoſito & ex aduerſo, ad quam
                <lb/>
              ſectionem è centris circulorum ductis li­
                <lb/>
              neis, inde è ſectione ad ſectionem ex ter­
                <lb/>
              tia harum, & circuli diffinitione illicò pa­
                <lb/>
              tet propoſitum. </s>
              <s id="s.010754">Quòd ſi quis adeò peruer­
                <lb/>
              ſus ſit, vt ne admittat circulos alibi ſe
                <lb/>
              ſecare, quàm in angulo, ducta linea in­
                <lb/>
              ter fines angulum continentium recta, to­
                <lb/>
              ties vtrunque circulos repetemus, donec
                <lb/>
              ſe tandem, aut ſecent, aut contingant. </s>
              <s id="s.010755">Per
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1511"/>
                <lb/>
              ſecundam & primam harum aſſequemur,
                <lb/>
              tandémque per tertiam propoſitum angu­
                <lb/>
              lum, ducta ex angulo, ad aduerſam circulo­
                <lb/>
              rum ſectionem recta, bifariàm. </s>
              <s id="s.010756">ſecari. </s>
              <s id="s.010757">Quin­
                <lb/>
              tam ſtatuemus decimam Euclidis, per præ­
                <lb/>
              cedentis modum, vim ac figuram demon­
                <lb/>
              ſtratam. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010758">
                <margin.target id="marg1510"/>
                <lb/>
              Primi Eucl.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010759">noſtræ.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010760">4 1
                <lb/>
              5 2
                <lb/>
              7 3
                <lb/>
              8 4
                <lb/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010761">
                <margin.target id="marg1511"/>
                <lb/>
              Eucl. </s>
              <s id="s.010762">noſtræ.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010763">10 6
                <lb/>
              11 7
                <lb/>
              </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010764">Sexta erit vndecima illius: hinc inde ex
                <lb/>
              puncto dato, quantum eſt circuli latitudo
                <lb/>
              capiemus: vtraque verò per quintam diui­
                <lb/>
              ſa bifariàm, erunt partes quæ ad punctum
                <lb/>
              iungentur dimidium latitudinis circini, am­
                <lb/>
              bæque iunctæ ipſa latitudo, vnde extremis
                <lb/>
              illius lineæ pro centris poſitis, vbi circuli
                <lb/>
              ſe interſecabunt, linea ducta ad punctum
                <lb/>
              datum, ex tertia harum perpendicularis erit.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010765">Inde decimamtertiam, decimamquartam, &
                <lb/>
              decimamquintam Euclidis, ſeptimam, octa­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1512"/>
                <lb/>
              uam, & nonam harum ſtatuemus, cùm nullis
                <lb/>
              aliis, niſi demonſtratis, iam hîc indigeant. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010766">
                <margin.target id="marg1512"/>
                <lb/>
              13 8
                <lb/>
              14 9
                <lb/>
              15 10
                <lb/>
              Pars tertia.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010767">11.
                <lb/>
              </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010768">
                <emph type="center"/>
              PARS TERTIÆ DECIMÆ.
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010769">Decima propoſitio erit hæc: Propoſitis
                <lb/>
              duabus lineis inæqualibus ſe tangentibus,
                <lb/>
              de maiore quantum æquale ſit minori abſ­
                <lb/>
              cindere: eſtque hæc pars tertiæ Euclidis: at </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>