Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.000805
">
<
pb
pagenum
="
376
"
xlink:href
="
016/01/025.jpg
"/>
multum abſumit alimenti, ideò perſæpe mi
<
lb
/>
nus durat prunis: ſed hoc non merito ſui
<
lb
/>
eſt, ſed quia celerius alimentum finitur. </
s
>
<
s
id
="
s.000806
">His
<
lb
/>
de cauſis & à pingui humido flammæ diu
<
lb
/>
turnæ, & à tenui atque ſicca ſubſtantia im
<
lb
/>
menſæ creantur. </
s
>
<
s
id
="
s.000807
">Nam in tenui & arida
<
lb
/>
ſubſtantia celeriter flamma flammæ ſucce
<
lb
/>
dit, atque ob id in maximam molem creſcit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.000808
">Quòd ſi hæc ambo iungantur, & arida, te
<
lb
/>
nuiſque ſubſtantia, & pingue ac plurimum
<
lb
/>
humidum, velut in bitumine, tunc flam
<
lb
/>
mæ maximæ, & diuturnæ excitantur. </
s
>
<
s
id
="
s.000809
">Ob
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg69
"/>
<
lb
/>
id verò manifeſtum ſit, cur bitumini ar
<
lb
/>
denti aqua iniecta maiores excitet flam
<
lb
/>
mas, quod etiam Georgius Agricola, vir
<
lb
/>
noſtræ tempeſtatis memoria dignus, narrat:
<
lb
/>
eſſe ſcilicet in Iſlandia inſula montem, no
<
lb
/>
mine Heclam, ex quo ignis emiſſus ſiccis
<
lb
/>
extinguatur, aqua verò alitur. </
s
>
<
s
id
="
s.000810
">Id autem fer
<
lb
/>
mè commune eſt omnibus validioribus
<
lb
/>
flammis: vnde etiam fabri inſperſa aqua
<
lb
/>
ignes excitare ſolent: cùm enim ardentior
<
lb
/>
fuerit ignis, à frigido incitatur, & ab hu
<
lb
/>
mido alitur, quorum vtrunque aquæ ineſt.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg70
"/>
<
lb
/>
Ea de cauſa etiam ignis qui follibus accen
<
lb
/>
ditur, cùm validus ſit, aqua modica non
<
lb
/>
extinguitur, ſed robuſtior euadit. </
s
>
<
s
id
="
s.000811
">Folles
<
lb
/>
namque ignes accendunt, quoniam mo
<
lb
/>
tum concitant: inde ex motu penetrat
<
lb
/>
vis & exurit. </
s
>
<
s
id
="
s.000812
">Neceſſarij autem ſunt in me
<
lb
/>
tallis, quoniam à paruo igne non liqueſ
<
lb
/>
cunt, ſed ſerò, ideò prius exuruntur quàm
<
lb
/>
liqueſcant. </
s
>
<
s
id
="
s.000813
">Sed à follibus ignis accenſus
<
lb
/>
mouetur & penetrat, ac colliquat metalla.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.000814
">Vnde non paruum compendium in celeri
<
lb
/>
exitu, & quòd minus impenſæ perit, &
<
lb
/>
metalli portio minor vritur. </
s
>
<
s
id
="
s.000815
">Folles igi
<
lb
/>
tur ad accendendum ignem atque mollien
<
lb
/>
dum ac liquandum aptiſſimi ſunt. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.000816
">
<
margin.target
id
="
marg67
"/>
Flamma cur
<
lb
/>
igne alio vi
<
lb
/>
uacior.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.000817
">
<
margin.target
id
="
marg68
"/>
Cauſæ ma
<
lb
/>
gnarum
<
expan
abbr
="
flã-marum
">flam
<
lb
/>
marum</
expan
>
.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.000818
">
<
margin.target
id
="
marg69
"/>
Cur aqua
<
lb
/>
quandoque
<
lb
/>
ignes exci
<
lb
/>
tet.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.000819
">
<
margin.target
id
="
marg70
"/>
Folles cur
<
lb
/>
accendant
<
lb
/>
ignem, &
<
lb
/>
vbi magis
<
lb
/>
neceſſarij.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.000820
">Itaque vt ad inſtitutum reuertar, aqua
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg71
"/>
<
lb
/>
ſolet vehementes accendere ignes, quoniam
<
lb
/>
humidum ipſum quod exhalat, pinguius
<
lb
/>
redditur, nec à circumfuſo fumo abſumi
<
lb
/>
tur, ſed totum ignis ipſe depaſcitur, quo
<
lb
/>
purior inde factus, & ſimul collectus à
<
lb
/>
frigido alacrior inſurgit. </
s
>
<
s
id
="
s.000821
">Vnde etiam ignes
<
lb
/>
qui aqua excitantur & accenduntur: conſtat
<
lb
/>
autem pice nauali & Græca, ſulphure, vini
<
lb
/>
fæce, quàm vocant tartarum, ſarcocolla, ha
<
lb
/>
linitro, bituminis ſpecie, illa quam vocant
<
lb
/>
petroleum. </
s
>
<
s
id
="
s.000822
">Relatum hoc ad Marcum Grae
<
lb
/>
cum. </
s
>
<
s
id
="
s.000823
">Additur igitur calx viua duplo pon
<
lb
/>
dere, & cum ouorum luteis pariter miſcen
<
lb
/>
tur omnia, & in fimo equino ſepeliuntur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.000824
">Aliud: Sulphurei olei, petrolei, iuniperini
<
lb
/>
olei, & halinitri æquales ſingulorum par
<
lb
/>
tes: nigræ picis, pinguedinum anſeris, &
<
lb
/>
anatis, ſtercoris columini, eius liquoris,
<
lb
/>
quam vocant liquidam vernicem conſtant
<
lb
/>
autem oleo ſeminis lini, rurſus ſingulorum
<
lb
/>
tantundem: aſphalti partes quinque: exci
<
lb
/>
pe ardente aqua, & in fimo equino ſepeli.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.000825
">Aliud etiam: Vernicis liquidæ, ſulphurei
<
lb
/>
olei, & iuniperini, & eius quod fit ex lini
<
lb
/>
ſemine, & petrolei, & lachrymæ lariginæ
<
lb
/>
partes æquas ſingulorum; aquæ ardentis
<
lb
/>
tres ac mediam, tum halinitri, ligni lau
<
lb
/>
rini ſicci vi puluerem redactorum quan
<
lb
/>
tum ſufficit, vt omnia ſimul miſta, luti
<
lb
/>
ſpiſſitudinem recipiant. </
s
>
<
s
id
="
s.000826
">Hæc omnia vitreo
<
lb
/>
vaſe excipe, & in fimo equino tribus men
<
lb
/>
ſibus ſepeli. </
s
>
<
s
id
="
s.000827
">Si igitur ex his pilæ lignis hę
<
lb
/>
reant, ſpontè imbribus accenduntur: ſed
<
lb
/>
hoc non omninò ſemper euenit. </
s
>
<
s
id
="
s.000828
">Illud au
<
lb
/>
tem ſemper euenit, vt iam accenſus nul
<
lb
/>
lis aquis extinguatur. </
s
>
<
s
id
="
s.000829
">Puluis autem qui fa
<
lb
/>
cillimè ardet, & cuius flamma vehementer
<
lb
/>
exurit, conſtat pyrio puluere, & tertia ſul
<
lb
/>
phuris ac Græcæ picis parte. </
s
>
<
s
id
="
s.000830
">Porrò plu
<
lb
/>
ra his in libris de rerum Varietate ſcrip
<
lb
/>
ſimus: hi autem exercitationem omnium
<
lb
/>
continent locupletem, quæ hîc ratione
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg72
"/>
<
lb
/>
explicantur. </
s
>
<
s
id
="
s.000831
">Quonam pacto verò aquâ non
<
lb
/>
extinguantur hi ignes, facilè patet conſi
<
lb
/>
deranti, quòd motum adeò vehementem
<
lb
/>
ciunt, vt flamma flammæ follium loco ſit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.000832
">Ob id igitur paruam flammam facilè eſt
<
lb
/>
extinguere, magnam autem difficillimum.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg73
"/>
<
lb
/>
Non ſolùm enim quòd maior ſit, diffici
<
lb
/>
liùs extinguitur parua, ſed quòd motum
<
lb
/>
excitet vehementem, à quo ( vt dixi )
<
lb
/>
flamma fouetur. </
s
>
<
s
id
="
s.000833
">Ab magnitudine autem
<
lb
/>
motus & flammæ procul abeſſe coguntur
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg74
"/>
<
lb
/>
homines: vnde etiam auxilium primò deeſt,
<
lb
/>
inde fumo abundante ſubit deſperatio. </
s
>
<
s
id
="
s.000834
">In
<
lb
/>
his caſibus tria auxilia ſolùm ſuperſunt: vt
<
lb
/>
detrahatur materia ardere apta, vel vt
<
lb
/>
murus ex lapidibus erigatur, lapideſque ſu
<
lb
/>
per incendium proiiciantur, quo quidam
<
lb
/>
amici noſtri vicinam ſuam domum ab in
<
lb
/>
cendio ſeruauerunt: vel quo vti ſolemus
<
lb
/>
dum luci ardent, aut ſegetes, vt pars in
<
lb
/>
quam ignis fertur accendatur. </
s
>
<
s
id
="
s.000835
">Nam ſic
<
lb
/>
extincto eo igne, vel etiam nondum ex
<
lb
/>
tincto, maiori ſubtracta materia, peri
<
lb
/>
culoſo, ſed vtili tamen inuento, ſerua
<
lb
/>
mus reliquum. </
s
>
<
s
id
="
s.000836
">Hoc autem auxilij gene
<
lb
/>
re ſeruati ſunt luci noſtri in Nouarienſi
<
lb
/>
agro, non multum abſimili, quo loci
<
lb
/>
dominus ſæpe ſeipſum à periculo libe
<
lb
/>
rauit. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.000837
">
<
margin.target
id
="
marg71
"/>
Ignes qui
<
lb
/>
aqua non ex
<
lb
/>
tinguuntur
<
lb
/>
artificioſi.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.000838
">
<
margin.target
id
="
marg72
"/>
Libri de re
<
lb
/>
rum Varie
<
lb
/>
tate ſunt
<
lb
/>
praxis hu
<
lb
/>
ius.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.000839
">
<
margin.target
id
="
marg73
"/>
Magna
<
expan
abbr
="
flã-ma
">flanm
<
lb
/>
ma</
expan
>
tribus
<
lb
/>
cauſis diffi
<
lb
/>
cile extin
<
lb
/>
guitur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.000840
">
<
margin.target
id
="
marg74
"/>
Auxilia ex
<
lb
/>
tinguendi
<
lb
/>
magna in
<
lb
/>
cendia.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.000841
">Sunt igitur bitumine loca abundantia,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg75
"/>
<
lb
/>
vel ſulphure, quæ ſpontè ardent, & aqua
<
lb
/>
minimè extinguuntur. </
s
>
<
s
id
="
s.000842
">Ætnæ in Sicilia
<
lb
/>
montis famoſiſſimum eſt incendium. </
s
>
<
s
id
="
s.000843
">Cra
<
lb
/>
teres duo, inferior in putei formam an
<
lb
/>
guſtus, anguſto labro lapideo circumcin
<
lb
/>
gente: ſuperior verò ab imo ( vt referunt)
<
lb
/>
fundæ iactu diſtat, quatuor habens in am
<
lb
/>
bitu ſtadia ad centum M. paſſuum: cineres
<
lb
/>
circumquaque effundit, ſumma caligine
<
lb
/>
cuncta biduo offuſcans, quod etiam Pli
<
lb
/>
nius affirmat. </
s
>
<
s
id
="
s.000844
">Sed noſtris temporibus re
<
lb
/>
miſſum videtur. </
s
>
<
s
id
="
s.000845
">Puteolis verò parum an
<
lb
/>
tequàm hæc ſcriberemus (XX. M. paſſuum,
<
lb
/>
vt audio, à Neapoli diſtant ) maxima ex
<
lb
/>
incendio iactura contigit. </
s
>
<
s
id
="
s.000846
">Fiunt igitur hi
<
lb
/>
ignes vbi ſulphur aut bitumen gignitur,
<
lb
/>
plerunque autem iuxta mare, quòd bitu
<
lb
/>
men, & ſulphur à marinis ſordibus ac ca
<
lb
/>
lore fomentum accipiant. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.000847
">
<
margin.target
id
="
marg75
"/>
Loca quæ
<
lb
/>
ardent.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.000848
">Quomodo autem accendatur parata mate
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg76
"/>
<
lb
/>
ria, inferius dicemus. </
s
>
<
s
id
="
s.000849
">Ignis autem qui inter
<
lb
/>
diu latet, & ſolùm noctu videtur, quemadmo
<
lb
/>
dum in Apennini Mugellano videmus, inno
<
lb
/>
xius eſt arboribus
<
expan
abbr
="
atq;
">atque</
expan
>
etiam herbis. </
s
>
<
s
id
="
s.000850
">Duplex
<
lb
/>
hic: alius ignis verè, ſed à vaporibus qui ſuc
<
lb
/>
ceſſu
<
expan
abbr
="
tẽporis
">temporis</
expan
>
cùm
<
expan
abbr
="
materiã
">materiam</
expan
>
ſubeſſe ſignificet,
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
iacturã
">iacturam</
expan
>
affert. </
s
>
<
s
id
="
s.000851
">Alius eſt omninò innoxius, qui
<
lb
/>
non verè ignis, ſed velut materia putrida li-</
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>