Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003759
">
<
pb
pagenum
="
440
"
xlink:href
="
016/01/089.jpg
"/>
ſtellarum. </
s
>
<
s
id
="
s.003760
">Nam ſeu calor ſit anima, ſeu il
<
lb
/>
lius primum inſtrumentum, vbi calor hic
<
lb
/>
erit palàm eſt oportere adeſſe etiam ipſam
<
lb
/>
animam, quare & vitam: eſt enim vita nihil
<
lb
/>
aliud, quàm opus animæ. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003761
">
<
margin.target
id
="
marg470
"/>
2. degener
<
lb
/>
animalis
<
lb
/>
cap.3.
<
lb
/>
Vita quid ſit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003762
">Plumbum
<
lb
/>
dum in ce
<
lb
/>
ruſſam ver
<
lb
/>
titur, auge
<
lb
/>
tur pondere.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003763
">Clarius idem fit experimento: nam plum
<
lb
/>
bum cùm in ceruſſam vertitur, ac vritur, ter
<
lb
/>
tiadecima parte ſui ponderis augetur. </
s
>
<
s
id
="
s.003764
">Hoc
<
lb
/>
fit, quia calor ille cœleſtis euaneſcit: nam
<
lb
/>
certum eſt adiici nihil, & tamen creſcit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003765
">Cùm igitur par ratio
<
expan
abbr
="
etiã
">etiam</
expan
>
in animalibus vi
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg471
"/>
<
lb
/>
deatur, quæ grauiora morte fiunt, quoniam
<
lb
/>
exhalante anima ſecum calor etiam, ac quic
<
lb
/>
quid ab illo eſt laboratum, euaneſcit, ma
<
lb
/>
nifeſtum eſt corpora metallica, & lapides
<
lb
/>
ipſos etiam viuere. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003766
">
<
margin.target
id
="
marg471
"/>
Corpora
<
lb
/>
mortuorum
<
lb
/>
cur viuen
<
lb
/>
tium corpo
<
lb
/>
ribus gra
<
lb
/>
uiora.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003767
">Ad dices: Quomodo ablata leuiore par
<
lb
/>
te, ſcilicet calore, ab animalibus, au metalli
<
lb
/>
cis, quòd relinquitur, grauius fit? </
s
>
<
s
id
="
s.003768
">Palàm eſt
<
lb
/>
hoc contingere, velut in ouis, vitreis, quæ
<
lb
/>
ſupernatant aquæ: imò chalybeis & plum
<
lb
/>
beis, aëre illa ſuſtinente, qui intus contine
<
lb
/>
tur, fracta autem hæc protinus deſcendunt:
<
lb
/>
at non in nobis aër, ſed quemadmodum in
<
lb
/>
aqua aër in illis, ita in animalibus & me
<
lb
/>
tallis in aëre pars ignea
<
expan
abbr
="
põdus
">pondus</
expan
>
detrahit. </
s
>
<
s
id
="
s.003769
">
<
expan
abbr
="
Sũt
">Sunt</
expan
>
<
lb
/>
etenim ſubſtantiæ elementorum aliquæ ( vt
<
lb
/>
dixi ) in miſtis, ſed fractæ: & qualitates alio
<
lb
/>
rum, vt in lacte ſubſtantia quidem aquea,
<
lb
/>
aër autem ac terra, & æthereum, ſeu igneum
<
lb
/>
elementum à calore concoctum ſecundum
<
lb
/>
qualitatem. </
s
>
<
s
id
="
s.003770
">Duobus enim modis elementa
<
lb
/>
in miſtis ſunt: vno quidem, vt à generatio
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg472
"/>
<
lb
/>
ne, atque ita ſola terra & aqua: verùm vnius
<
lb
/>
eorum ſecundum ſubſtantiam, alterius ſub
<
lb
/>
ſtantia non apparet: vt autem cœleſtis ca
<
lb
/>
lor in illa egit, plura tam ſubſtantia, quàm
<
lb
/>
natura eſſe videntur. </
s
>
<
s
id
="
s.003771
">Eò fit vt denſa quæ
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg473
"/>
<
lb
/>
dam leuia, & rara quædam grauia eſſe poſ
<
lb
/>
ſent: nam cùm parua quantitas terræ ca
<
lb
/>
leſcit, vt in aëris ſubſtantiam tranſmutetur,
<
lb
/>
nec tamen aër ingreditur, leue id eſt & den
<
lb
/>
ſum, vt pingue omne, & lignum aloës: at
<
lb
/>
contrà ſi terra parum elaboretur, magna au
<
lb
/>
tem fit aëris pars intus, ac vbique conſpi
<
lb
/>
cua, minutiſſimis tamen partibus, rarum di
<
lb
/>
cetur, & tamen graue non parum erit. </
s
>
<
s
id
="
s.003772
">Gra
<
lb
/>
ue autem denſum, & rarum lene, facilè in
<
lb
/>
telligimus. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003773
">
<
margin.target
id
="
marg472
"/>
Elementa
<
lb
/>
quomodo in
<
lb
/>
miſto duobus
<
lb
/>
modis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003774
">
<
margin.target
id
="
marg473
"/>
Cur quædam
<
lb
/>
denſa leuia,
<
lb
/>
& rara gra
<
lb
/>
uia.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003775
">Ex hoc patet ſolutio non leuis quæſtio
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg474
"/>
<
lb
/>
nis, cur plumbum grauius ſit terra: nam in
<
lb
/>
plumbo nulla fermè eſt raritas, terra autem
<
lb
/>
cùm non cohæreat, admittit aërem, & ob id
<
lb
/>
plumbo videtur leuior, quòd aquam habet
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg475
"/>
<
lb
/>
aëris loco. </
s
>
<
s
id
="
s.003776
">Terra etiam hæc ( vt dixi) non
<
lb
/>
pura eſt terra, ſed habet metallicam ſub
<
lb
/>
ſtantiam admiſtam. </
s
>
<
s
id
="
s.003777
">Eò fit quod etiam de
<
lb
/>
cineribus teſtantur, vt vas illis plenum tan
<
lb
/>
tundem hauriat aquæ, cinere, non eiecto: pa
<
lb
/>
làm enim quòd aëris non paruam partem
<
lb
/>
adeſſe oportet, inde partis tenuioris etiam
<
lb
/>
cineris fit exhalatio: reliquum verò cineris
<
lb
/>
concreſcit ac cogitur, & aquæ pars calore
<
lb
/>
reſoluitur. </
s
>
<
s
id
="
s.003778
">Cùm enim aër aquâ calidior ſit,
<
lb
/>
quoniam ob raritatem plus excipit liminis,
<
lb
/>
ſicca, quæ aër continet liquidis calidiora
<
lb
/>
erunt. </
s
>
<
s
id
="
s.003779
">Ergo his miſtis tenuiorem humidi
<
lb
/>
partem in vaporem verti neceſſe eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.003780
">Vnde ſi
<
lb
/>
aqueum ſit humidum exhalat, ſi pingue in
<
lb
/>
tumeſcit. </
s
>
<
s
id
="
s.003781
">Ob id ſæpe melli, vel ſaccharo mi
<
lb
/>
ſta cogunt è pyxidibus effundi admirantibus
<
lb
/>
pharmacopolis: nam vapor exire nequit, &
<
lb
/>
humidum ipſum diſtendit. </
s
>
<
s
id
="
s.003782
">Itaque ob hæc
<
lb
/>
pulueribus miſta aqua minuitur, oleum au
<
lb
/>
tem creſcere videtur. </
s
>
<
s
id
="
s.003783
">Itaque vt ad rem pro
<
lb
/>
ſitam reuertar, metallica viuere etiam hoc
<
lb
/>
argumento deprehenditur, quòd in monti
<
lb
/>
bus non ſecus ac plantæ naſcuntur, patulis
<
lb
/>
ſiquidem ramis, radicibus, truncis, ac veluti
<
lb
/>
floribus, ac fructibus, vt non aliud ſit me
<
lb
/>
tallum, aut metallica ſubſtantia, quàm plan
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg476
"/>
<
lb
/>
ta ſepulta, ac tota ſub terra naſcens: nec po
<
lb
/>
terat ſuper terram creſcere, quia aut fria
<
lb
/>
bilis erat, vt calchantum: vel nimis grauis,
<
lb
/>
vt plumbum. </
s
>
<
s
id
="
s.003784
">Ita & talpam inter animalia,
<
lb
/>
& vermes, & bufones ſub terra naſci cerni
<
lb
/>
mus. </
s
>
<
s
id
="
s.003785
">Sed non fuit commodum animalia ſub
<
lb
/>
terra gignere tot, quot plantas: quia vita
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg477
"/>
<
lb
/>
& nutritio, quibus ſolis metalla indigent,
<
lb
/>
ſub terra fieri & perfici poſſunt, reſpiratio
<
lb
/>
verò qua perfecta animalia, difficulter ſatis;
<
lb
/>
ea de cauſa metallicorum genera etiam
<
lb
/>
longè plura quàm quis exiſtimet natura ſub
<
lb
/>
terra progenuit, vt auſim dicere ea nume
<
lb
/>
rari haud poſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.003786
">Nam ſi plus quàm quin
<
lb
/>
gentis herbarum ſpeciebus natura orbem
<
lb
/>
exornat, animaliaque ſuper hæc induxit, ve
<
lb
/>
riſimile eſt, ſub terra non paucioribus luſiſ
<
lb
/>
ſe modis, imò longè pluribus, ſed multa la
<
lb
/>
tent in imo
<
emph
type
="
italics
"/>
:
<
emph.end
type
="
italics
"/>
alia autem ad proxima gene
<
lb
/>
ra ſimilitudine colorum, aut ſubſtantiæ tra
<
lb
/>
ducimus. </
s
>
<
s
id
="
s.003787
">Quædam rara ſunt, vt etiamſi ſupra
<
lb
/>
terram eſſent, vix inuenire liceret: velut &
<
lb
/>
noſtris temporibus ſtirpium non pauca
<
lb
/>
genera, quorum tamet Dioſcorides memi
<
lb
/>
nit. </
s
>
<
s
id
="
s.003788
">Alia etiam contemni cœperunt poſt
<
lb
/>
quàm inuenta eſſent, ignoto illorum vſu: ita
<
lb
/>
fit vt ex maximo metallicorum numero pau
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg478
"/>
<
lb
/>
ciſſima cognoſcamus. </
s
>
<
s
id
="
s.003789
">Eorum etiam quæ co
<
lb
/>
gnoſcimus genera, pauciora ſunt, quàm exi
<
lb
/>
ſtimemus, cùm alia aliorum ſint fructus, fo
<
lb
/>
lia, exhalationes, radices, atque ea ſunt quæ
<
lb
/>
nunquam diſiunguntur: dicemus autem ea
<
lb
/>
quæ ſint, & quorum, locis ſuis, nunc propo
<
lb
/>
ſitam quæſtionem proſequamur. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003790
">
<
margin.target
id
="
marg474
"/>
An aliquod
<
lb
/>
miſtum ter
<
lb
/>
ra grauius.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003791
">
<
margin.target
id
="
marg475
"/>
Quatuor
<
lb
/>
cauſæ quibus
<
lb
/>
fit, vt vas
<
lb
/>
cinere ple
<
lb
/>
num tantun
<
lb
/>
dem aquæ
<
lb
/>
excipiat
<
lb
/>
quantum
<
lb
/>
vacuum
<
lb
/>
poſſet conti
<
lb
/>
nere.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003792
">
<
margin.target
id
="
marg476
"/>
Cur metal
<
lb
/>
lica multa
<
lb
/>
ſub terra, &
<
lb
/>
pauca ani
<
lb
/>
malia.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003793
">
<
margin.target
id
="
marg477
"/>
Metallica
<
lb
/>
penè eſſe ſpe
<
lb
/>
cie innume
<
lb
/>
rabilia.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003794
">
<
margin.target
id
="
marg478
"/>
Metallica
<
lb
/>
metallico
<
lb
/>
rum eſſe fru
<
lb
/>
ctus, folia,
<
lb
/>
radices, &
<
lb
/>
exhalatio
<
lb
/>
nes.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003795
">Dixeramus metallica, ac metalla, tum la
<
lb
/>
pides viuere. </
s
>
<
s
id
="
s.003796
">Quorum enim eſt maturitas,
<
lb
/>
& acerbitas, ac ſenium, eorum etiam eſt vi
<
lb
/>
ta. </
s
>
<
s
id
="
s.003797
">Nam lapides quidam immaturi, & colore
<
lb
/>
diluto, & ſubſtantia haud concocta inue
<
lb
/>
niuntur, pars quoque velut & in eiuſdem
<
lb
/>
arboris fructibus purior, alia impurior cerni
<
lb
/>
tur. </
s
>
<
s
id
="
s.003798
">Adſunt præterea venæ & inſtrumenta
<
lb
/>
nutritionis, & meatus non laxiores, ſed mol
<
lb
/>
liores, vt in lapidibus cernere licet, quibus
<
lb
/>
facilè poſſumus perſuaderi, non aliter quàm
<
lb
/>
plantas & oſſa in animalibus nutriri: nam
<
lb
/>
ſi per acceſſum & additionem augerentur,
<
lb
/>
his haud quaquam indigerent. </
s
>
<
s
id
="
s.003799
">Lapides
<
lb
/>
enim qui calore ſolùm concreſcunt, quos
<
lb
/>
tophos nominamus, & qui ſolo frigore,
<
lb
/>
haud venas habent ſubſtantiamque ordi
<
lb
/>
natam, velut in veris lapidibus, quique vi
<
lb
/>
tam habent: nam tophi vita carent. </
s
>
<
s
id
="
s.003800
">Eſt
<
lb
/>
etiam mors in eis, quare & vita, Herculeus
<
lb
/>
enim lapis apud me ſæpius in paucis annis
<
lb
/>
extinctus eſt: cùm enim traheret ferrum
<
lb
/>
alacriter, poſtmodum temporis ſucceſſu
<
lb
/>
trahere deſiit. </
s
>
<
s
id
="
s.003801
">Quid enim aliud eſt vita,
<
lb
/>
quàm operatio animæ? </
s
>
<
s
id
="
s.003802
">Oſtenſum eſt au-</
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>