181169DISPVTATIONES.
Quædam ſupponenda ut conſtet cur circa uelocit atem motuum
natur alium localium ab Ariſtotelis placitis
recedamus.
natur alium localium ab Ariſtotelis placitis
recedamus.
CAP. II.
CVM ſuſceperimus prouinciam probandi quod Ariſtoteles circa motus
locales naturales deceptus fuerit, ſunt quædam primo veriſſima & obie-
cta intellectus perſe cognita pręſupponenda, ac primum quælibet duo corpora,
grauia, aut leuia, area æquali, ſimilique figura, ſed ex materia diuerſa conſtantia, eodem
q́ue modo ſitum habentia, eandem proportionem velocitatis inter ſuos motus loca
les naturales, ut inter ſuamet pondera aut leuitates in vno eodemque; medio, ſeruatu-
ra. Quod quidem natura ſua notiſſimum eſt ſi conſiderabimus non aliunde maio-
rem tarditatem, aut velocitatem gigni, quàm à .4. cauſis (dummodo medium vnifor
mè ſit & quietum) ideſt à maiori aut minori pondere aut leuitate; à diuerſa figura;
à ſitu ciuſdem figuræ diuerſo, reſpectu lineę directionis, quæ recta inter mundi cen-
trum, & circunferentiam extenditur; & ab inæquali magnitudine. Vnde patebit,
quòd figuram non variando, nec in qualitate nec in quantitate, neque eiuſdem figu-
ræ ſitum, motum fore proportionatum virtuti mouenti, quæ erit pondus aut leuitas.
Quod autem de qualitate, de quantitate & ſitu eiuſdem figuræ dico, reſpectu reſi-
ftentiæ ipſius medii dico: Quia diffimilitudo aut inęqualitas figurarum, aut ſitus di-
uerſus non parum alterat dictorum corporum motus, cum figura parua facilius diui-
dat continuitatem medij, quam magna; vt etiam cęlerius idem facit acuta, quàm ob
tufa; & illa quæ cum angulo, qui antecedat mouebitur velocius quàm illa, quæ ſecus.
Quotieſcunque igitur duo corpora vnam eandemque; reſiſtentiam ipſorum ſuperfi-
ciebus, aut habebunt aut recipient, eorum motus inter ſeipſos eodem planè modo
proportionati conſurgent, quo erunt ipſorum virtutes mouentes: & è conuerſo, quo
tieſcunque duo corpora vnam eandemque; grauitatem, aut leuitatem, & diuerſas reſi
ſtentias habebunt, eorum motus inter ſeipſos eandem proportionem ſortientur, quam
habebunteorum reſiſtentiæ conuerſo modo; quæ quidem reſiſtentiæ inter ſeipſas,
eandem proportionem quàm ipſarum ſuperficies habebunt, aut in qualitate ſola fi
guræ, aut in quantitate ſola, aut in ſitu, aut in aliquibus ex dictis rebus, eo tamen mo
do, quiſuperius poſitus fuit, vt ſcilicet corpus illud quod alteri comparatum, æqua-
lis erit ponderis, aut leuitatis, ſed minoris reſiſtentiæ, exiſtet velocius altero, in eadem
proportione, cuius ſuperficies reſiſtentiam ſuſcipit minorem ea quæ alterius eſt cor-
poris, ratione facilioris diuiſionis continuitatis aeris, aut aquæ; Vt exempli gratia,
ſi proportio ſuperficiei corporis maioris ſuperficiei minoris ſeſquitertia eſſet, pro-
portio velocitatis dicti corporis maioris, velocitati corporis minoris, eſſet ſubſeſqui
tertia; vnde velocitas minoris corporis, maior eſſet velocitate corporis maioris, quem
admodum quaternarius numerus ternario maior exiſtit.
locales naturales deceptus fuerit, ſunt quædam primo veriſſima & obie-
cta intellectus perſe cognita pręſupponenda, ac primum quælibet duo corpora,
grauia, aut leuia, area æquali, ſimilique figura, ſed ex materia diuerſa conſtantia, eodem
q́ue modo ſitum habentia, eandem proportionem velocitatis inter ſuos motus loca
les naturales, ut inter ſuamet pondera aut leuitates in vno eodemque; medio, ſeruatu-
ra. Quod quidem natura ſua notiſſimum eſt ſi conſiderabimus non aliunde maio-
rem tarditatem, aut velocitatem gigni, quàm à .4. cauſis (dummodo medium vnifor
mè ſit & quietum) ideſt à maiori aut minori pondere aut leuitate; à diuerſa figura;
à ſitu ciuſdem figuræ diuerſo, reſpectu lineę directionis, quæ recta inter mundi cen-
trum, & circunferentiam extenditur; & ab inæquali magnitudine. Vnde patebit,
quòd figuram non variando, nec in qualitate nec in quantitate, neque eiuſdem figu-
ræ ſitum, motum fore proportionatum virtuti mouenti, quæ erit pondus aut leuitas.
Quod autem de qualitate, de quantitate & ſitu eiuſdem figuræ dico, reſpectu reſi-
ftentiæ ipſius medii dico: Quia diffimilitudo aut inęqualitas figurarum, aut ſitus di-
uerſus non parum alterat dictorum corporum motus, cum figura parua facilius diui-
dat continuitatem medij, quam magna; vt etiam cęlerius idem facit acuta, quàm ob
tufa; & illa quæ cum angulo, qui antecedat mouebitur velocius quàm illa, quæ ſecus.
Quotieſcunque igitur duo corpora vnam eandemque; reſiſtentiam ipſorum ſuperfi-
ciebus, aut habebunt aut recipient, eorum motus inter ſeipſos eodem planè modo
proportionati conſurgent, quo erunt ipſorum virtutes mouentes: & è conuerſo, quo
tieſcunque duo corpora vnam eandemque; grauitatem, aut leuitatem, & diuerſas reſi
ſtentias habebunt, eorum motus inter ſeipſos eandem proportionem ſortientur, quam
habebunteorum reſiſtentiæ conuerſo modo; quæ quidem reſiſtentiæ inter ſeipſas,
eandem proportionem quàm ipſarum ſuperficies habebunt, aut in qualitate ſola fi
guræ, aut in quantitate ſola, aut in ſitu, aut in aliquibus ex dictis rebus, eo tamen mo
do, quiſuperius poſitus fuit, vt ſcilicet corpus illud quod alteri comparatum, æqua-
lis erit ponderis, aut leuitatis, ſed minoris reſiſtentiæ, exiſtet velocius altero, in eadem
proportione, cuius ſuperficies reſiſtentiam ſuſcipit minorem ea quæ alterius eſt cor-
poris, ratione facilioris diuiſionis continuitatis aeris, aut aquæ; Vt exempli gratia,
ſi proportio ſuperficiei corporis maioris ſuperficiei minoris ſeſquitertia eſſet, pro-
portio velocitatis dicti corporis maioris, velocitati corporis minoris, eſſet ſubſeſqui
tertia; vnde velocitas minoris corporis, maior eſſet velocitate corporis maioris, quem
admodum quaternarius numerus ternario maior exiſtit.
Aliud quoque ſupponendum eſt, velocitatem ſcilicet motus naturalis alicuius
corporis grauis, in diuerſis medijs, propor-
tionatam eſſe ponderi eiuſdem corporis in
ijſdem medijs; Vt exempli gratia, ſi pondus
242[Figure 242]
totale alicuius corporis grauis ſignificatum
crit ab .a.i. quo corpore poſito in aliquo me-
corporis grauis, in diuerſis medijs, propor-
tionatam eſſe ponderi eiuſdem corporis in
ijſdem medijs; Vt exempli gratia, ſi pondus
crit ab .a.i. quo corpore poſito in aliquo me-