Benedetti, Giovanni Battista de, Io. Baptistae Benedicti ... Diversarvm specvlationvm mathematicarum, et physicarum liber : quarum seriem sequens pagina indicabit ; [annotated and critiqued by Guidobaldo Del Monte]

Page concordance

< >
Scan Original
201 189
202 190
203 191
204 192
205 193
206 194
207 195
208 196
209 197
210 198
211 199
212 200
213 201
214 202
215 203
216 204
217 205
218 206
219 207
220 208
221 209
222 210
223 211
224 212
225 213
226 214
227 215
228 216
229 217
230 218
< >
page |< < (182) of 445 > >|
    <echo version="1.0">
      <text type="book" xml:lang="la">
        <div xml:id="echoid-div7" type="body" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div387" type="chapter" level="2" n="4">
            <div xml:id="echoid-div419" type="section" level="3" n="21">
              <pb o="182" rhead="IO. BAPT. BENED." n="194" file="0194" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/163127KK/pageimg/0194"/>
            </div>
            <div xml:id="echoid-div420" type="section" level="3" n="22">
              <head xml:id="echoid-head285" style="it" xml:space="preserve">Exagitatur ab Ariſtotele adductatemporis definitio.</head>
              <head xml:id="echoid-head286" xml:space="preserve">CAP. XXII.</head>
              <p>
                <s xml:id="echoid-s2163" xml:space="preserve">CVM ſenſerit Ariſtoteles
                  <reg norm="tempus" type="context">tẽpus</reg>
                abſque motu eſſe
                  <reg norm="non" type="context">nõ</reg>
                poſſe, ea tamen ab
                  <reg norm="inui- cem" type="context">inui-
                    <lb/>
                  cẽ</reg>
                ſeparans,
                  <reg norm="volens" type="context">volẽs</reg>
                definire
                  <reg norm="tempus" type="context">tẽpus</reg>
                ait,
                  <reg norm="ipsum" type="context">ipsũ</reg>
                eſſe
                  <reg norm="motus" type="simple">motꝰ</reg>
                  <reg norm="menſuram" type="context">menſurã</reg>
                  <reg norm="numerumque" type="context simple">numerũq́;</reg>
                . </s>
                <s xml:id="echoid-s2164" xml:space="preserve">Quæ
                  <lb/>
                quidem definitio, natura ſua non eſt bona, quia tempus, neque numerus eſt, neque
                  <lb/>
                  <reg norm="etiam" type="context">etiã</reg>
                eſt
                  <reg norm="menſura" type="context">mẽſura</reg>
                motus
                  <reg norm="per" type="simple">ꝑ</reg>
                ſe, ſed
                  <reg norm="tantum" type="wordlist">tm̃</reg>
                  <reg norm="per" type="simple">ꝑ</reg>
                  <reg norm="accidens" type="context">accidẽs</reg>
                , quia nihil eſt,
                  <reg norm="quod" type="wordlist">qđ</reg>
                numeret aut menſuret
                  <lb/>
                aliud, quod non ſit
                  <reg norm="eiuſdem" type="context">eiuſdẽ</reg>
                ſpeciei
                  <reg norm="cum" type="context">cũ</reg>
                illo quod
                  <reg norm="menſuratur" type="context">mẽſuratur</reg>
                , aut numero
                  <reg norm="circunſcribitur" type="simple">circunſcribit̃</reg>
                ,
                  <lb/>
                vt
                  <reg norm="exempli" type="context">exẽpli</reg>
                gratia, nulla
                  <reg norm="vnquam" type="context">vnquã</reg>
                ſuperficies
                  <reg norm="per" type="simple">ꝑ</reg>
                ſe numerabit aut
                  <reg norm="menſurabit" type="context">mẽſurabit</reg>
                  <reg norm="lineam" type="context">lineã</reg>
                , aut cor-
                  <lb/>
                pus; </s>
                <s xml:id="echoid-s2165" xml:space="preserve">neclinea ſuperficiem
                  <reg norm="aliquam" type="context">aliquã</reg>
                , aut corpus: </s>
                <s xml:id="echoid-s2166" xml:space="preserve">nec corpus
                  <reg norm="lineam" type="context">lineã</reg>
                  <reg norm="aliquam" type="context">aliquã</reg>
                aut ſuperfi-
                  <lb/>
                ciem; </s>
                <s xml:id="echoid-s2167" xml:space="preserve">Sed linea lineam menſurabit; </s>
                <s xml:id="echoid-s2168" xml:space="preserve">ſuperficies ſuperficiem; </s>
                <s xml:id="echoid-s2169" xml:space="preserve">& corpus corpus; </s>
                <s xml:id="echoid-s2170" xml:space="preserve">
                  <reg norm="etianſi" type="context">etiãſi</reg>
                  <lb/>
                tam vna ex iis quantitatibus quàm altera ſit continua. </s>
                <s xml:id="echoid-s2171" xml:space="preserve">Cum verò motus non ſit tem
                  <lb/>
                pus, neque tempus ſit motus, ſed inter ſe maximè differant, ſequetur ex iis, alterum
                  <lb/>
                nullo modo per ſe eſſe menſuram alterius, niſi per accidens. </s>
                <s xml:id="echoid-s2172" xml:space="preserve">Et ſi alicui videtur,
                  <reg norm="quod" type="simple">ꝙ</reg>
                  <lb/>
                ad ſignificandam aliquam quantitatem motus, dicere huiuſmodi operationem dua-
                  <lb/>
                rum horarum, aut duorum dierum, aut duorum annorum ſpatio completam eſſe, ſit
                  <lb/>
                ponere tantum tempus: </s>
                <s xml:id="echoid-s2173" xml:space="preserve">animaduertere debet hoc ſimpliciter non eſſe verum, quia
                  <lb/>
                horarum, dierum. </s>
                <s xml:id="echoid-s2174" xml:space="preserve">& annorum interualla, imaginatione
                  <reg norm="concipiuntur" type="context">concipiũtur</reg>
                vt motus corpo-
                  <lb/>
                rum cęleſtium, ſine quibus, neque anni, neque dies, neque horę exiſterent,
                  <reg norm="etiam" type="context">etiã</reg>
                ſi om
                  <lb/>
                nis motus ſit (vt ita dicam) locatus in tempore, ut corpus in loco, vnde motus motu,
                  <lb/>
                & tempus tempore, non autem aliud ab alio menſuratur. </s>
                <s xml:id="echoid-s2175" xml:space="preserve">Tempus ex neceſſita-
                  <lb/>
                te (phyloſophicè tamen loquendo) res eſt æterna, motus non item, quia diuerſis mo
                  <lb/>
                dis terminari poteſt & ceſſare, & interim dum ceſſabit quieſcet corpus, quod
                  <lb/>
                primo mouebatur. </s>
                <s xml:id="echoid-s2176" xml:space="preserve">nihilominus tamen, tempus continuabit curſum ſuum. </s>
                <s xml:id="echoid-s2177" xml:space="preserve">Tempus
                  <lb/>
                igitur potius locus motus erit dicendum, quàm numerus aut menſura eius, & tale eſt,
                  <lb/>
                vt conſumatum uideatur à continuò quodam fluxu vnius inſtantis, quemadmodum
                  <lb/>
                iam dixi in .38. capite meę gnomonicæ, & cum dico ab vno inſtanti, vnum in ſpecie,
                  <lb/>
                & non in numero intelligo, quod à ſenſibus noſtris percipi non poteſt,
                  <reg norm="neque" type="simple">neq;</reg>
                etiam
                  <lb/>
                notari, quia nouum ſemper inſtans nobis occurrit. </s>
                <s xml:id="echoid-s2178" xml:space="preserve">& ſi aliquis aliquod
                  <reg norm="exemplum" type="context">exemplũ</reg>
                (lar
                  <lb/>
                go modo) incompræhenſibilitatis ipſius inſtantis deſideraret, imaginetur rotam ali
                  <lb/>
                quam albam, in qua ſit nigrum aliquod punctum ſenſibile, aut è contra rotam
                  <reg norm="nigram" type="context">nigrã</reg>
                  <lb/>
                imaginetur, in qua ſit punctum album, quæ rota velociſſimè moueatur; </s>
                <s xml:id="echoid-s2179" xml:space="preserve">huiuſmodi
                  <lb/>
                punctum, nullo modo aſſignari poterit, magis ab una parte quàm ab altera; </s>
                <s xml:id="echoid-s2180" xml:space="preserve">immo ſe
                  <lb/>
                ſe nobis offeret ſemper in forma lineæ circularis. </s>
                <s xml:id="echoid-s2181" xml:space="preserve">poſſumus aliquo modo etiam ſu-
                  <lb/>
                mere exemplum à ſono, quia omnis chorda cuiuſlibet inſtrumenti muſici, dum ſo-
                  <lb/>
                nus editur, tremit, unde huiuſmodi ſonus, appellari poteſt aggregatum aliquod ex
                  <lb/>
                innumerabilibus ſonis. </s>
                <s xml:id="echoid-s2182" xml:space="preserve">eodem modo ſe habet ſonus, quem ędunt campanę, & omnia
                  <lb/>
                inſtrumenta tam naturalia, quàm artificialia, quæ quantò velocius
                  <reg norm="tremunt" type="context">tremũt</reg>
                , tanto acu
                  <lb/>
                  <reg norm="tiorem" type="context">tiorẽ</reg>
                generant ſonum, & quantò tardius, tantò grauiorem. </s>
                <s xml:id="echoid-s2183" xml:space="preserve">Neque eſt quòd in ad-
                  <lb/>
                mirationem ducamur, quòd ſenſui unum aliquod continuum appareat id, quod di-
                  <lb/>
                ſcretorum eſt multitudo ( non putet tamen aliquis me negare continuitatem ſucceſ
                  <lb/>
                ſiuam ipſius temporis) quod clare cognoſci poteſt à niue, aut à chryſtallo, aut à vi-
                  <lb/>
                tro, aut à ſaccaro in minutiſſimas partes redacto, quæ continuam aliquam
                  <reg norm="albedinem" type="context">albedinẽ</reg>
                  <lb/>
                nobis ad inſpiciendum offerunt, quod nihil aliud eſt, quàm innumerabilis quædam
                  <lb/>
                multitudo minutorum reflexorum. </s>
                <s xml:id="echoid-s2184" xml:space="preserve">
                  <reg norm="Idem" type="context">Idẽ</reg>
                dico de ſputo, & qualibet ſpuma, & quan- </s>
              </p>
            </div>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>