Apian, Petrus, Instrvmentvm Sinvvm, sev primi mobilis

Page concordance

< >
Scan Original
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
< >
page |< < of 97 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div61" type="section" level="1" n="35">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2118" xml:space="preserve">
              <pb file="0043" n="43" rhead="TABVLARVM SINVVM."/>
            arcus eſt ipſe arcus horizontis inter punctũ Solis aſcendentis & </s>
            <s xml:id="echoid-s2119" xml:space="preserve">ortum æ quinoctialem.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s2120" xml:space="preserve">?</s>
            <s xml:id="echoid-s2121" xml:space="preserve">? Exemplum ſit hoc tibi, in die intronizationis eſto, ut obſeruarit quis altitudinem So-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0043-01" xlink:href="note-0043-01a" xml:space="preserve">EXEM-
                <lb/>
              PLVM
                <lb/>
              E
                <emph style="it">piſoo
                  <unsure/>
                pi.</emph>
              </note>
            lis in circulo uerticali, ea fuit 28. </s>
            <s xml:id="echoid-s2122" xml:space="preserve">gra. </s>
            <s xml:id="echoid-s2123" xml:space="preserve">24. </s>
            <s xml:id="echoid-s2124" xml:space="preserve">mi. </s>
            <s xml:id="echoid-s2125" xml:space="preserve">ſinum illius 47564. </s>
            <s xml:id="echoid-s2126" xml:space="preserve">duxerit in ſinum totum,
              <lb/>
            productum diuiſerit in ſinum complementi altitudinis poli 66913. </s>
            <s xml:id="echoid-s2127" xml:space="preserve">in quotiente proue-
              <lb/>
            nerũt 71083. </s>
            <s xml:id="echoid-s2128" xml:space="preserve">ex eo quadrato, hoc eſt in ſe ducto, ꝓdijt numer
              <emph style="sub">9</emph>
            ille q̃dratus 5052792889
              <lb/>
            deinde ſimili modo quadrato etiam ſinum altitudinis uerticalis, prouenit 2262334096.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s2129" xml:space="preserve">eo ſubtracto à ſuperiori, remanſit 2790458793. </s>
            <s xml:id="echoid-s2130" xml:space="preserve">radix illius numeri quadrata eſt 52825. </s>
            <s xml:id="echoid-s2131" xml:space="preserve">
              <lb/>
            arcus eius 31. </s>
            <s xml:id="echoid-s2132" xml:space="preserve">gra. </s>
            <s xml:id="echoid-s2133" xml:space="preserve">53. </s>
            <s xml:id="echoid-s2134" xml:space="preserve">mi. </s>
            <s xml:id="echoid-s2135" xml:space="preserve">amplitudo illa Solis ad diem intronizationis, quam pronuncia-
              <lb/>
            to 12. </s>
            <s xml:id="echoid-s2136" xml:space="preserve">diuerſo modo docuimus inuenire.</s>
            <s xml:id="echoid-s2137" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div63" type="section" level="1" n="36">
          <head xml:id="echoid-head40" xml:space="preserve">PRONVNCIATVM XXIIII.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2138" xml:space="preserve">Ex altitudine Solis in circulo uerticali, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2139" xml:space="preserve">ex amplitudine Solis eiuſdem di
              <lb/>
            ei altitudinem poli expedite inueſtigare, etiam ſi neſcias gradum Solis ſimul
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s2140" xml:space="preserve">declinationem illius.</s>
            <s xml:id="echoid-s2141" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2142" xml:space="preserve">Per hoc q̊d iam docebimus. </s>
            <s xml:id="echoid-s2143" xml:space="preserve">poteſt ꝗs quotidie tota æſtate mane altitudinem poli ob-
              <lb/>
            ſeruare, nõ cognito gradu & </s>
            <s xml:id="echoid-s2144" xml:space="preserve">declinatione Solis, ſi modo ꝑ inſtrumentũ aliq̊d amplitudi
              <lb/>
            nem Solis ortiuã & </s>
            <s xml:id="echoid-s2145" xml:space="preserve">occiduã obſeruarit (quicꝗd em̃ hic de amplitudine ortiua dicimus ſi-
              <lb/>
            mul & </s>
            <s xml:id="echoid-s2146" xml:space="preserve">de altitudine uerticali, idẽ etiã de amplitudine occidua & </s>
            <s xml:id="echoid-s2147" xml:space="preserve">altitudine Solis in circu
              <lb/>
            lo uerticali occiduo intelligi debet) parit’ & </s>
            <s xml:id="echoid-s2148" xml:space="preserve">altitudinẽ Solis in circulo uerticali exiſten-
              <lb/>
            tis, ſtatim duc ſinũ amplitudinis in ſe ꝗ̃drate, deinde etiã ſinũ altitudinis uerticalis, utrũ
              <lb/>
            hũc nume℞ quadratũ in unã ſummã cõponito, ex ea rurſus quære radicem quadratã, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2149" xml:space="preserve">il
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0043-02" xlink:href="note-0043-02a" xml:space="preserve">
                <emph style="it">Lateraliter</emph>
                <lb/>
                <emph style="it">idem inue-</emph>
                <lb/>
                <emph style="it">nies.</emph>
              </note>
            lam propone in regulã philoſopho℞ primo loco, ſecũdo ſinũ altitudinis Solis in circulo
              <lb/>
            uerticali, tertio ſinũ totũ. </s>
            <s xml:id="echoid-s2150" xml:space="preserve">Et iuxta regulã numerũ ultimũ duc in mediũ, ꝓductũ in primũ
              <lb/>
            diuide, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2151" xml:space="preserve">arcus q̊tientis ex quadra circuli ſubtractus, oſtendet tibi altitudinem poli quæ-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0043-03" xlink:href="note-0043-03a" xml:space="preserve">EXEM-
                <lb/>
              PLVM
                <lb/>
              E
                <emph style="it">piſoo
                  <unsure/>
                pi.</emph>
              </note>
            ſitam. </s>
            <s xml:id="echoid-s2152" xml:space="preserve">?</s>
            <s xml:id="echoid-s2153" xml:space="preserve">?Sed obſcurius paulò hoc tibiuidetur, en exemplo ſit dilucidius. </s>
            <s xml:id="echoid-s2154" xml:space="preserve">Altitudo So
              <lb/>
            lis in circulo uerticali in die intronizationis fuit 28. </s>
            <s xml:id="echoid-s2155" xml:space="preserve">gra. </s>
            <s xml:id="echoid-s2156" xml:space="preserve">24. </s>
            <s xml:id="echoid-s2157" xml:space="preserve">mi. </s>
            <s xml:id="echoid-s2158" xml:space="preserve">ſinus eius 47564. </s>
            <s xml:id="echoid-s2159" xml:space="preserve">amplitu
              <lb/>
            do q̊ ortiua ꝑ in ſtrumentũ inuenta eſt 31. </s>
            <s xml:id="echoid-s2160" xml:space="preserve">gra. </s>
            <s xml:id="echoid-s2161" xml:space="preserve">53. </s>
            <s xml:id="echoid-s2162" xml:space="preserve">mi. </s>
            <s xml:id="echoid-s2163" xml:space="preserve">ſinus ipſius 52825. </s>
            <s xml:id="echoid-s2164" xml:space="preserve">quadratũ illi-
              <lb/>
            us 2790458793. </s>
            <s xml:id="echoid-s2165" xml:space="preserve">quadratũ aũt ſinus altitudinis 2262334096. </s>
            <s xml:id="echoid-s2166" xml:space="preserve">utrun quadratũ hoc con
              <lb/>
            iunctũ in una ſumma, facit 5052792889. </s>
            <s xml:id="echoid-s2167" xml:space="preserve">radix eius quadrata eſt 71083. </s>
            <s xml:id="echoid-s2168" xml:space="preserve">Si ergo in regu-
              <lb/>
            lam proportionũ cõpoſuero hoc modo 71083. </s>
            <s xml:id="echoid-s2169" xml:space="preserve">dant mihi 47564. </s>
            <s xml:id="echoid-s2170" xml:space="preserve">Quid ita ex toto pro
              <lb/>
            ueniet ſinu@ Inueniam uti ex operatione regulæ huius 66913. </s>
            <s xml:id="echoid-s2171" xml:space="preserve">Arcus eius 42. </s>
            <s xml:id="echoid-s2172" xml:space="preserve">ex circuli
              <lb/>
            quadra ſubtra ctus, reliquã faciet altitudinem poli 48. </s>
            <s xml:id="echoid-s2173" xml:space="preserve">gra. </s>
            <s xml:id="echoid-s2174" xml:space="preserve">quæſitã ad locũ obſeruationis.</s>
            <s xml:id="echoid-s2175" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div65" type="section" level="1" n="37">
          <head xml:id="echoid-head41" xml:space="preserve">PRONVNCIATVM XXV.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2176" xml:space="preserve">Quocun tempore, ſiue qualibet hora, gradum eclypticæ, quimeridia,
              <lb/>
            num tangit, ex ſphærica ſupputatione colligere.</s>
            <s xml:id="echoid-s2177" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2178" xml:space="preserve">Si quando mediũ cœli in eclyptica noſſe cupis, uel ante uel poſt meridiem: </s>
            <s xml:id="echoid-s2179" xml:space="preserve">ꝓpone tibi
              <lb/>
            diſtantiã Solis à meridie, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2180" xml:space="preserve">reſolue eã in gradus, deinde adſume etiã aſcenſionem rectam
              <lb/>
            gradus Solis ꝑ pronunciatũ 7. </s>
            <s xml:id="echoid-s2181" xml:space="preserve">Quòd ſi tempus operationis huius fuerit antemeridianũ,
              <lb/>
            tũc ſubtrahe gradus diſtãtiæ à meridiano: </s>
            <s xml:id="echoid-s2182" xml:space="preserve">ſin aũt pomeridianũ fuerit, addenda tibi erit di
              <lb/>
            ſtantia horaria in gradus cõuerſa ad aſcenſionem rectã gradus Solis. </s>
            <s xml:id="echoid-s2183" xml:space="preserve">Ex additiõe uel ſub
              <lb/>
            tractione huiuſmodi quicquid prouenerituel reliquũ manſerit, aſcenſio recta dicet̃ me-
              <lb/>
            dij cœli. </s>
            <s xml:id="echoid-s2184" xml:space="preserve">Hinc ſi adhuc ſcire deſideras gradũ eclypticæ eo ipſo momento tangentem me-
              <lb/>
            ridianũ, is ſanè eſt, qui cum eo in ſphæra recta aſcendit, quære eũ ex pronunciato 8.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s2185" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s2186" xml:space="preserve">habebis punctum eclypticæ, qui mediat cœlum tempore propoſito. </s>
            <s xml:id="echoid-s2187" xml:space="preserve">?</s>
            <s xml:id="echoid-s2188" xml:space="preserve">?Et ſit eius rei
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0043-04" xlink:href="note-0043-04a" xml:space="preserve">EXEM-
                <lb/>
              PLVM
                <lb/>
              E
                <emph style="it">piſoo
                  <unsure/>
                pi.</emph>
              </note>
            exemplum tale. </s>
            <s xml:id="echoid-s2189" xml:space="preserve">Scire for ſitan cupio ad ipſam horã intronizationis, quid tunc mediũ cœ
              <lb/>
            li habuerit, quando intronizatio facta eſt hora 9. </s>
            <s xml:id="echoid-s2190" xml:space="preserve">ante meridiem: </s>
            <s xml:id="echoid-s2191" xml:space="preserve">diſtantia uti horaria
              <lb/>
            eſt 3. </s>
            <s xml:id="echoid-s2192" xml:space="preserve">graduũ, quoniã à 9. </s>
            <s xml:id="echoid-s2193" xml:space="preserve">uſad 12. </s>
            <s xml:id="echoid-s2194" xml:space="preserve">horæ tres ſunt: </s>
            <s xml:id="echoid-s2195" xml:space="preserve">in reſolutione ergo ſemper 15. </s>
            <s xml:id="echoid-s2196" xml:space="preserve">gradus
              <lb/>
            pro hora cõnumerando, faciũt horæ tres gradus 45. </s>
            <s xml:id="echoid-s2197" xml:space="preserve">eos ſubtraho ab aſcenſione gradus
              <lb/>
            Solis, quem ſupra in pronũciato 7. </s>
            <s xml:id="echoid-s2198" xml:space="preserve">inueni: </s>
            <s xml:id="echoid-s2199" xml:space="preserve">ſiquidem tũc Sol ſuit in 2. </s>
            <s xml:id="echoid-s2200" xml:space="preserve">gra. </s>
            <s xml:id="echoid-s2201" xml:space="preserve">26. </s>
            <s xml:id="echoid-s2202" xml:space="preserve">mi. </s>
            <s xml:id="echoid-s2203" xml:space="preserve">II. </s>
            <s xml:id="echoid-s2204" xml:space="preserve">aſcen
              <lb/>
            ſio eius eſt 60. </s>
            <s xml:id="echoid-s2205" xml:space="preserve">gra. </s>
            <s xml:id="echoid-s2206" xml:space="preserve">21. </s>
            <s xml:id="echoid-s2207" xml:space="preserve">mi. </s>
            <s xml:id="echoid-s2208" xml:space="preserve">unde ſubtraho 45. </s>
            <s xml:id="echoid-s2209" xml:space="preserve">gra. </s>
            <s xml:id="echoid-s2210" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s2211" xml:space="preserve">remanent 6. </s>
            <s xml:id="echoid-s2212" xml:space="preserve">gra. </s>
            <s xml:id="echoid-s2213" xml:space="preserve">21. </s>
            <s xml:id="echoid-s2214" xml:space="preserve">mi. </s>
            <s xml:id="echoid-s2215" xml:space="preserve">æquatoris,
              <lb/>
            quæ tangunt medium cœli ipſa hora intronizationis. </s>
            <s xml:id="echoid-s2216" xml:space="preserve">Si igitur iuxta pronuhciatum 8.</s>
            <s xml:id="echoid-s2217" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>