Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
11 5
12 6
13 7
14 8
15 9
16 10
17 11
18 12
19 13
20 14
21 15
22 16
23 17
24 18
25 19
26 20
27 21
28 22
29 23
30 24
31 25
32 26
33 27
34 28
35 29
36 30
37 31
38 32
39 33
40 34
< >
page |< < (7) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div20" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s585" xml:space="preserve">
              <pb o="7" file="0013" n="13" rhead="OPTIC AE LIBER I."/>
            motu eius.</s>
            <s xml:id="echoid-s586" xml:space="preserve"> Iſti ergo ſunt ſitus tunicarũ uiſus, & ſitus centrorũ earũ, & ſitus lineæ rectæ trãſeũtis per
              <lb/>
            centra eorum.</s>
            <s xml:id="echoid-s587" xml:space="preserve"> Oculi autem ambo ſunt conſimiles in omnibus ſuis diſpoſitionibus, & in ſuis tuni-
              <lb/>
            cis, & figuris ſuarum tunicarum, & in ſitu cuiuslibet tunicæ, reſpectu totius oculi.</s>
            <s xml:id="echoid-s588" xml:space="preserve"> Et cum ita ſit, ſi-
              <lb/>
            tus ergo cuiuslibet centrorum, quorum diſtinctio declarata fuit, apud totum oculum, & apud par-
              <lb/>
            tes eius, eſt ſicut ſitus centri reſpondentis illi centro in alio oculo apud totum oculnm illum, & a-
              <lb/>
            pud partes eius.</s>
            <s xml:id="echoid-s589" xml:space="preserve"> Et cum ſitus centrorum in utroq;</s>
            <s xml:id="echoid-s590" xml:space="preserve"> oculo ſit ſimilis ſitus, erit ſitus lineæ tranſeun-
              <lb/>
            tis per centrũ in uno oculo apud totũ oculũ, & apud partes eius, & apud fuas tunicas, ſimilis ſitui
              <lb/>
            lineæ tranſeuntis per centrum alterius oculi apud totum oculum, & apud partes eius, & apud ſuas
              <lb/>
            tunicas.</s>
            <s xml:id="echoid-s591" xml:space="preserve"> Situs ergo duarum linearum tranſeuntium per cẽtra tunicarum uiſus ab utroq;</s>
            <s xml:id="echoid-s592" xml:space="preserve"> oculo, eſt
              <lb/>
            ſitus conſimilis in omnibus ſuis diſpoſitionibus.</s>
            <s xml:id="echoid-s593" xml:space="preserve"> Et utraq;</s>
            <s xml:id="echoid-s594" xml:space="preserve"> conſolidatiuarum cõſolidatur cum eis:</s>
            <s xml:id="echoid-s595" xml:space="preserve">
              <lb/>
            cum ex eis exeant duo lacerti paruuli, quorum unus eſt in parte lachrymarum oculi, & alius in par
              <lb/>
            te poſteriore.</s>
            <s xml:id="echoid-s596" xml:space="preserve"> Et continent utrunq;</s>
            <s xml:id="echoid-s597" xml:space="preserve"> oculum palpebrę & cilia.</s>
            <s xml:id="echoid-s598" xml:space="preserve"> Hoc ergo quod declarauimus, eſt diſ-
              <lb/>
            poſitio compoſitionis oculi, & forma eius, & forma ſuarũ tunicarum.</s>
            <s xml:id="echoid-s599" xml:space="preserve"> Et omne, quod diximus de
              <lb/>
            tunicis oculi, & compoſitione earum, iam declaratum eſt ab anatomicis in libris anatomiæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s600" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div22" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head42" xml:space="preserve">DE QVALITATE VISIONIS, ET AB ILLA DE-
            <lb/>
          pendentibus. Cap. 5.</head>
          <head xml:id="echoid-head43" xml:space="preserve" style="it">14. Viſio fit radijs à uiſibili extrinſec{us} ad uiſum manantib{us}. 6 p 3.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s601" xml:space="preserve">IAm declaratum eſt ſuperius [1 n] quòd ex corpore quolibet illuminato cum quolibet lumine
              <lb/>
            exit lux ad quamlibet partem oppoſitam ei.</s>
            <s xml:id="echoid-s602" xml:space="preserve"> Cum ergo uiſus opponitur alicui rei uiſæ, & fuerit
              <lb/>
            res illa illuminata cũ quolibet lumine, exlumine rei uiſæ ueniet lumẽ ad ſuperficiẽ uiſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s603" xml:space="preserve"> Et de-
              <lb/>
            claratũ fuit quòd ex proprietate lucis eſt operari in uiſum, & quòd natura uiſus eſt pati ex luce.</s>
            <s xml:id="echoid-s604" xml:space="preserve"> Di
              <lb/>
            gnum eſt ergo, ut non ſentiat uiſus lumen rei uiſae;</s>
            <s xml:id="echoid-s605" xml:space="preserve">, niſi ex lumine ueniente ex ea ad uiſum.</s>
            <s xml:id="echoid-s606" xml:space="preserve"> Et decla
              <lb/>
            ratũ fuit iã, quòd forma coloris cuiuslibet corporis colorati & illuminaticũ quolibet lumine, aſſo-
              <lb/>
            ciatur ſemper lumini uenienti ab illo corpore ad quamlibet partem oppoſitã illi corpori, & erit lu-
              <lb/>
            men & forma coloris ſemper ſimul.</s>
            <s xml:id="echoid-s607" xml:space="preserve"> Ergo cũ lumine ueniente ad uiſum ex lumine corporis uiſi, e-
              <lb/>
            rit ſemper forma coloris corporis uiſi.</s>
            <s xml:id="echoid-s608" xml:space="preserve"> Et cũ lumẽ & color ueniant ſimul ad ſuperficiem uiſus, uiſus
              <lb/>
            ſentit colorẽ, qui eſt in re uiſa ex lumine ueniente ad ſe ex re uiſa.</s>
            <s xml:id="echoid-s609" xml:space="preserve"> Dignius ergo eſt, ut non ſit ſenſus
              <lb/>
            uiſus coloris rei uiſæ, niſi ex forma coloris uenientis ad ipſum uiſum cum lumine, & forma coloris
              <lb/>
            ſemper eſt admixta cũ forma lucis, & nõ eſt diſtincta ab ea.</s>
            <s xml:id="echoid-s610" xml:space="preserve"> Viſus ergo nõ ſentit lumẽ, niſi admixtũ
              <lb/>
            cũ colore.</s>
            <s xml:id="echoid-s611" xml:space="preserve"> Dignius ergo eſt, ut nõ ſit ſenſus uiſus coloris rei uiſæ & luminis, qđ eſt in ea, niſi ex for-
              <lb/>
            ma admixta cũ lumine & colore ueniente ad ipſum ex ſuperficie rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s612" xml:space="preserve"> Et iterũ tunicæ uiſus quę
              <lb/>
            ſituantur ad mediũ anterioris uiſus, ſunt diaphanæ cõtingẽtes ſe, [per 4 n] & prima illarũ, ſcilicet
              <lb/>
            cornea tãgit aerẽ, in quo primo uenit forma.</s>
            <s xml:id="echoid-s613" xml:space="preserve"> Et ex proprietate lucis eſt pertrãſire in quodlibet cor
              <lb/>
            pus diaphanũ:</s>
            <s xml:id="echoid-s614" xml:space="preserve"> & ſimiliter eſt proprietas formæ coloris, quæ aſſociatur lumini, pertrãſire in corpus
              <lb/>
            diaphanũ, & ideo extẽditur in aere diaphano, ſicut extẽditur lumẽ.</s>
            <s xml:id="echoid-s615" xml:space="preserve"> Et ex natura corporũ diaphano
              <lb/>
            rũ eſt, recipere formas lucis & coloris, & reddere ipſas partibus ſibi oppoſitis.</s>
            <s xml:id="echoid-s616" xml:space="preserve"> Forma ergo ueniẽs
              <lb/>
            ex re uiſa ad ſuperficiẽ uiſus, trãſibit per diaphanitatẽ tunicarũ uiſus, per foramẽ quod eſt in anteri
              <lb/>
            ore uueæ, perueniet ergo ad humorẽ glacialẽ, & pertrãſibit in eo, ſecundũ diaphanitatẽ ſuã.</s>
            <s xml:id="echoid-s617" xml:space="preserve"> Digni-
              <lb/>
            us ergo eſt, ut tunicę uiſus nõ ſint diaphanæ, niſi ut pertrãſeant in eis formæ lucis & colorũ, uenien
              <lb/>
            tiũ ad ipſum.</s>
            <s xml:id="echoid-s618" xml:space="preserve"> Aggregemus ergo modò qđ cõponitur ex omnibus iſtis, & dicamus, quòd uiſus ſen-
              <lb/>
            tit lumẽ & colores, qui ſunt in ſuperficie rei uiſæ, & quòd pertranſeunt per diaphanitatẽ tunicarum
              <lb/>
            uiſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s619" xml:space="preserve"> Et hoc eſt illud in quo quieſcebat phyſicorũ opinio de qualitate uiſionis.</s>
            <s xml:id="echoid-s620" xml:space="preserve"> Dicemus ergo mo-
              <lb/>
            dò, quòd qualitas uiſionis nõ aſſeritur huiuſmodi eſſe tãtùm, quoniã iſte modus deſtruitur, niſi ad-
              <lb/>
            datur ei aliud.</s>
            <s xml:id="echoid-s621" xml:space="preserve"> Quoniã enim forma lucis & coloris cuiuslibet colorati & illuminati extẽditur in ae-
              <lb/>
            re diaphano, cõtinuato cũ eo ad oẽs partes oppoſitas, uiſus aũt opponitur eodẽ tẽpore multis reb.</s>
            <s xml:id="echoid-s622" xml:space="preserve">
              <lb/>
            uiſis diuerſi coloris, & inter quãlibet earũ & uiſum ſunt in aere lineæ rectæ cõtinuato medio inter
              <lb/>
            eas:</s>
            <s xml:id="echoid-s623" xml:space="preserve"> & cũ formæ lucis & coloris, quæ ſunt in re uiſa oppoſita uiſui ueniant ad ſuperficiẽ uiſus:</s>
            <s xml:id="echoid-s624" xml:space="preserve"> for-
              <lb/>
            mę ergo lucis & coloris cuiuslibet rerũ uiſibiliũ, oppoſitarũ uiſui, in eodẽ tẽpore ueniẽt ad ſuperfi
              <lb/>
            ciẽ uiſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s625" xml:space="preserve"> Et cũ formę extẽdãtur ex re uiſa ad quãlibet partẽ oppoſitã, & nõ perueniãt ad uiſum, niſi
              <lb/>
            ꝓpter oppoſitionẽ:</s>
            <s xml:id="echoid-s626" xml:space="preserve"> forma, quę peruenit ex re uiſa ad uiſum, peruenit ad totã ſuperficiẽ uiſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s627" xml:space="preserve"> Et cũ
              <lb/>
            ita ſit, quãdo uiſus opponitur alicui ſuperficiei rei uiſę, & peruenit forma coloris eius & lucis ad ſu
              <lb/>
            perficiẽ uiſus, & uiderit in illo tẽpore aſpiciẽs alia uiſibilia diuerſi coloris oppoſita uiſui:</s>
            <s xml:id="echoid-s628" xml:space="preserve"> tũc forma
              <lb/>
            lucis & coloris cuiuslibet illorũ uiſibiliũ uen
              <gap/>
            et ad ſuperficiẽ uiſus, & forma omniũ illorũ uiſibiliũ
              <lb/>
            perueniet ad totã ſuperficiẽ uiſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s629" xml:space="preserve"> Perueniẽt ergo ad totã ſuperficiẽ uiſus multa lumina diuerſa, &
              <lb/>
            multi colores diuerſi, & quilibet illorũ implet ſuperficiẽ uiſus:</s>
            <s xml:id="echoid-s630" xml:space="preserve"> perueniet ergo in ſuperficiem uiſus
              <lb/>
            forma admixta ex colorib.</s>
            <s xml:id="echoid-s631" xml:space="preserve"> diuerſis, & luminibus diuerſis.</s>
            <s xml:id="echoid-s632" xml:space="preserve"> Si ergo ſenſerit uiſus illã formã admixtã,
              <lb/>
            ſentiet colorẽ diuerſum à colore cuiuslibet illarũ rerũ, & nõ diſtinguẽtur ab eo uiſibilia.</s>
            <s xml:id="echoid-s633" xml:space="preserve"> Et ſi ſenſe
              <lb/>
            rit unã illarũ rerũ uiſibiliũ, & nõ ſenſerit reſiduas:</s>
            <s xml:id="echoid-s634" xml:space="preserve"> cõprehẽdet unã rẽ uiſibilẽ, & nõ alias:</s>
            <s xml:id="echoid-s635" xml:space="preserve"> ſed ipſe cõ-
              <lb/>
            prehẽdit omnia illa uiſibilia in eodẽ tẽpore, & cõprehẽdit ipſa diſtincta.</s>
            <s xml:id="echoid-s636" xml:space="preserve"> Et ſi non ſenſerit unã illarũ
              <lb/>
            formarũ, nihil ſentiet ex ipſis, uel ex alijs uiſibilibus oppoſitis illi:</s>
            <s xml:id="echoid-s637" xml:space="preserve"> ſed ipſe ſentit omnia.</s>
            <s xml:id="echoid-s638" xml:space="preserve"> Et iterũ poſ
              <lb/>
            ſunt eſſe in eodẽ uiſo diuerſi colores, & à qualibet parte eius exit lumẽ & color ſecũdum oẽs lineas
              <lb/>
            rectas, quæ extẽdũtur in aere cõtinuo.</s>
            <s xml:id="echoid-s639" xml:space="preserve"> Cũ ergo fuerint partes unius rei uiſę diuerſi coloris:</s>
            <s xml:id="echoid-s640" xml:space="preserve"> ueniet
              <lb/>
            ad totã ſuperficiẽ uiſus ex unoquoq;</s>
            <s xml:id="echoid-s641" xml:space="preserve"> illarũ forma coloris & lucis, & ſic քmiſcebũtur colores illarũ
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>
Impressum