Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

List of thumbnails

< >
111
111 (105)
112
112 (106)
113
113 (107)
114
114 (108)
115
115 (109)
116
116 (110)
117
117 (111)
118
118 (112)
119
119 (113)
120
120 (114)
< >
page |< < (114) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div234" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s6698" xml:space="preserve">
              <pb o="114" file="0120" n="120" rhead="ALHAZEN"/>
            flexionis.</s>
            <s xml:id="echoid-s6699" xml:space="preserve"> Palàm etiã, quòd diſtortio faciei apparentis non eſt ex forma rei, ſed diſpoſitione ſpeculi.</s>
            <s xml:id="echoid-s6700" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Amplius:</s>
            <s xml:id="echoid-s6701" xml:space="preserve"> uiſo corpore in ſpeculo, & pòſt elongato:</s>
            <s xml:id="echoid-s6702" xml:space="preserve"> comprehendetur corpus magis intra ſpeculum,
              <lb/>
            quàm prius:</s>
            <s xml:id="echoid-s6703" xml:space="preserve"> quod non eſſet, ſi forma corporis in ſuperficie ſpeculi eſſet, & ibi comprehenderetur.</s>
            <s xml:id="echoid-s6704" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Comprehenſionem igitur formæ in ſpeculo efficit reflexio.</s>
            <s xml:id="echoid-s6705" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div235" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head267" xml:space="preserve">DE MODO COMPREHENSIONIS FORMARVM È
            <unsure/>
          COR-
            <lb/>
          poribus politis. Cap. V.</head>
          <head xml:id="echoid-head268" xml:space="preserve" style="it">21. Imago uiſibilis percipitur è reflexione formæ uiſibilis à ſpeculo ad uiſum facta. 24 p 5.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s6706" xml:space="preserve">IAm patuit in parte ſuperiori, [3 n] quòd ſi opponatur ſpeculo corpus coloratũ lucidum:</s>
            <s xml:id="echoid-s6707" xml:space="preserve"> à quo-
              <lb/>
            libet eius puncto procedit lux cum colore ad totam ſpeculi ſuperficiem, & reflectitur per lineas
              <lb/>
            reflexionis proprias.</s>
            <s xml:id="echoid-s6708" xml:space="preserve"> Igitur à puncto ſumpto in corpore, oppoſito ſpeculo procedit lux cum co-
              <lb/>
            lore ad ſpeculum, in modum pyramidis continuæ, cuius baſis eſt ſuperficies ſpeculi.</s>
            <s xml:id="echoid-s6709" xml:space="preserve"> Et forma illa re
              <lb/>
            flectitur per lineas eiuſdem ſitus cum lineis acceſſus, & erit poſt reflexionem continuitas, ſicut in
              <lb/>
            acceſſu.</s>
            <s xml:id="echoid-s6710" xml:space="preserve"> Et ſi lineis reflexis occurrat ſuperficies corporis, propter continuitatem earum tota occu-
              <lb/>
            pabitur, ut nihil interſit uacuum.</s>
            <s xml:id="echoid-s6711" xml:space="preserve"> Si ergo forma illius corporis moueatur ad ſpeculum per lineas il-
              <lb/>
            las reflexas, & ad baſim pyramidis peruenerit:</s>
            <s xml:id="echoid-s6712" xml:space="preserve"> quoniã lineę pyramidis eiuſdẽ ſunt ſitus cũ lineis re-
              <lb/>
            flexis:</s>
            <s xml:id="echoid-s6713" xml:space="preserve"> reflectetur forma per lineas pyramidis, & aggregabitur tota in puncto ſumpto.</s>
            <s xml:id="echoid-s6714" xml:space="preserve"> Quoties ergo
              <lb/>
            forma alιcuius corporis ad ſpeculũ uenerit per aliquas lineas:</s>
            <s xml:id="echoid-s6715" xml:space="preserve"> ſi lineæ iſtæ eiuſdẽ ſint ſitus cũ lineis
              <lb/>
            pyramidis, à puncto ſumpto ad ſpeculum (intellige tamẽ) eas reſpicientibus:</s>
            <s xml:id="echoid-s6716" xml:space="preserve"> mouebitur forma per
              <lb/>
            pyramidem illam ad punctum ſumptum:</s>
            <s xml:id="echoid-s6717" xml:space="preserve"> & ſi in puncto ſumpto fuerit uiſus:</s>
            <s xml:id="echoid-s6718" xml:space="preserve"> uidebit corpus, cuius
              <lb/>
            eſt forma illa.</s>
            <s xml:id="echoid-s6719" xml:space="preserve"> Et ſuperius declaratum eſt [2.</s>
            <s xml:id="echoid-s6720" xml:space="preserve">17.</s>
            <s xml:id="echoid-s6721" xml:space="preserve">18 n] quòd in ſitu determinato fiat acquiſitio formæ
              <lb/>
            in ſpeculo.</s>
            <s xml:id="echoid-s6722" xml:space="preserve"> Situs igitur proprius & naturalis acquiſitionis uiſus per reflexionem hic eſt:</s>
            <s xml:id="echoid-s6723" xml:space="preserve"> ut lineę ac-
              <lb/>
            ceſſus formæ ad ſpeculum, eundem habeant ſitum cum lineis pyramidis à centro uiſus ad capita il-
              <lb/>
            larum linearum, ſcilicet unaquæq;</s>
            <s xml:id="echoid-s6724" xml:space="preserve"> cum ſua reſpiciente:</s>
            <s xml:id="echoid-s6725" xml:space="preserve"> nec accidit formę reflexę comprehenſio, ni-
              <lb/>
            ſi in iſto ſitu.</s>
            <s xml:id="echoid-s6726" xml:space="preserve"> Palàm ergo, quòd ſecundum hanc diſpoſitionem linearum tantùm fiat comprehenſio
              <lb/>
            formarum.</s>
            <s xml:id="echoid-s6727" xml:space="preserve"> Et palàm, quòd ex corpore colorato luminoſo procedat lux cum colore ad ſpeculum, &
              <lb/>
            reflectatur, nec procedat aliquid ex corpore, præter lucem & colorẽ.</s>
            <s xml:id="echoid-s6728" xml:space="preserve"> Patet ergo, quòd ex luce & co-
              <lb/>
            lore cantùm huiuſmodi forma comprehenditur.</s>
            <s xml:id="echoid-s6729" xml:space="preserve"> Et cum moueatur forma ex colore & luce compa-
              <lb/>
            cta ſecundum prædictam ſitus obſeruationem:</s>
            <s xml:id="echoid-s6730" xml:space="preserve"> ſuperfluum eſt dicere, quòd ab oculo exeant radij
              <lb/>
            ad ſpeculum, & reflectantur ſecundum ſitum prædictum, ſicut à pluribus dictum eſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s6731" xml:space="preserve"> Hic eſt igitur
              <lb/>
            reflexionis modus geometrarum doctrinæ non aduerſus, ſed conſonus:</s>
            <s xml:id="echoid-s6732" xml:space="preserve"> cum in eo geometricè ra-
              <lb/>
            diorum exeuntiũ opinione obſeruetur ſitus.</s>
            <s xml:id="echoid-s6733" xml:space="preserve"> Et hic modus mihi ſoli uſq;</s>
            <s xml:id="echoid-s6734" xml:space="preserve"> nunc patuit.</s>
            <s xml:id="echoid-s6735" xml:space="preserve"> Verùm cum à
              <lb/>
            corpore luminoſo procedat forma ad ſpeculum ſecundum uarietatẽ ſituum, propter lineas à quoli-
              <lb/>
            bet puncto corporis ad totam ſpeculi ſuperficiem intellectas:</s>
            <s xml:id="echoid-s6736" xml:space="preserve"> erit formæ eiuſdem reflexio per diuer
              <lb/>
            ſas pyramides, quarum capita ſunt diuerſa puncta, & baſes ſpeculi ſuperficies, ſitum linearũ motus
              <lb/>
            formæ obſeruantes.</s>
            <s xml:id="echoid-s6737" xml:space="preserve"> Ob hoc accidit, ut eadem hora fixo ſpeculo, eadem percipiatur corporis forma
              <lb/>
            à diuerſis, ſuper quorũ intuitus cadunt capita pyramidum reflexarũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s6738" xml:space="preserve"> Similiter ſi idem uiſus mouea-
              <lb/>
            tur ſuper illa pyramidum capita:</s>
            <s xml:id="echoid-s6739" xml:space="preserve"> apparebit ei, ſpeculo immoto, à locis diuerſis eadẽ ſorma.</s>
            <s xml:id="echoid-s6740" xml:space="preserve"> Sed di-
              <lb/>
            uerſis in ſpeculo eandem formã comprehendentibus, in diuerſa ſpeculi loca cadunt eorũ intuitus.</s>
            <s xml:id="echoid-s6741" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Quoniã ab eodem ſpeculi puncto diuerſorũ punctorum formas comprehendere eaſdẽ nõ poſſunt.</s>
            <s xml:id="echoid-s6742" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Et iam dictũ eſt [3 n] quòd à quolibet puncto corporis procedit lux ad quodlibet punctum ſpeculi.</s>
            <s xml:id="echoid-s6743" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Vnde ſuper quodlibet corporis punctũ eſt acumen pyramidis, cuius ſuperficies ſpeculi eſt baſis:</s>
            <s xml:id="echoid-s6744" xml:space="preserve"> &
              <lb/>
            quodlibet ſuperficiei ſpeculi punctũ, eſt acumẽ pyramidis, cuius baſis ſuperficies corporis tota.</s>
            <s xml:id="echoid-s6745" xml:space="preserve"> Er-
              <lb/>
            go forma corporis erit in quolibet puncto ſpeculi, per lineas procedẽtes in partes diuerſas, nec con
              <lb/>
            currere poſsibiles.</s>
            <s xml:id="echoid-s6746" xml:space="preserve"> Et forma à corpore ad quodcunq;</s>
            <s xml:id="echoid-s6747" xml:space="preserve"> ſpeculi punctum accedens per pyramidem:</s>
            <s xml:id="echoid-s6748" xml:space="preserve">
              <lb/>
            reflectetur per pyramidem.</s>
            <s xml:id="echoid-s6749" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div236" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head269" xml:space="preserve" style="it">22. Si uiſibile & ſpeculum figuræ ſit{us}́ ſimilitudine conueniant: uera & distincta imago
            <lb/>
          uidetur. 35 p 5.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s6750" xml:space="preserve">ET licet in ſpeculi ſuperficie ſuper numerũ multiplicetur eadẽ iteratio formæ, cũ concurrat for
              <lb/>
            matotalis cũ qualibet parte & in quolibet puncto, & non ſit in formis illis diſcretio, ſed conti-
              <lb/>
            nuitas inſeparabilis in reflexione:</s>
            <s xml:id="echoid-s6751" xml:space="preserve"> tamẽ, quia forma totalis nõ cadit in diuerſas ſpeculi partes,
              <lb/>
            ſecundũ identitatẽ ſitus dirigitur ad loca diuerſa, in quibus eam cõprehẽdit uiſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s6752" xml:space="preserve"> Cũ igitur ſimilis
              <lb/>
            fuerit forma ſpeculi formę corporis:</s>
            <s xml:id="echoid-s6753" xml:space="preserve"> erit in ſpeculo complementũ formę corporis & figurę:</s>
            <s xml:id="echoid-s6754" xml:space="preserve"> quoniã
              <lb/>
            in ſpeculo eiuſdẽ figurę cũ corpore, forma primi puncti dirigitur ad primũ punctũ ſpeculi, ſecundi
              <lb/>
            ad ſecundum, & ſic in omnibus ſe reſpicientibus:</s>
            <s xml:id="echoid-s6755" xml:space="preserve"> & ita erit in ſpeculi ſuperficie figura totalis figurę:</s>
            <s xml:id="echoid-s6756" xml:space="preserve">
              <lb/>
            quod nõ accidit in ſpeculo alterius figurę.</s>
            <s xml:id="echoid-s6757" xml:space="preserve"> Similiter ſumpta quacunq;</s>
            <s xml:id="echoid-s6758" xml:space="preserve"> ſpeculi parte, cui eadẽ cũ cor-
              <lb/>
            pore figura, erit complementũ figurę corporis in ea.</s>
            <s xml:id="echoid-s6759" xml:space="preserve"> Et cũ infinitę ſint tales ſpeculi partes, infinitæ
              <lb/>
            erũt formę corporis reflexionis, ſed ad puncta diuerſa procedentes, à quibus formã cõprehendit ui
              <lb/>
            ſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s6760" xml:space="preserve"> Cũ igitur ſecundũ hanc linearũ diſpoſitionẽ fiat formæ cõprehenſio, non erit formę proceden-
              <lb/>
            tis à corpore in ſpeculi ſuperficie fixio.</s>
            <s xml:id="echoid-s6761" xml:space="preserve"> Et in hũc modũ accidit in omnibus ſpeculis, ſed in planis cer
              <lb/>
            tinus:</s>
            <s xml:id="echoid-s6762" xml:space="preserve"> in alijs aũt accidit quædã diuerſitas ex errore uiſus, ſecundũ modum prædictũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s6763" xml:space="preserve"> Et quilibet ui-
              <lb/>
            ſus ſecundum modum prędictum ab uno ſpeculi puncto non percipit, niſi unũ corporis punctum:</s>
            <s xml:id="echoid-s6764" xml:space="preserve">
              <lb/>
            nec à uiſibus duobus percipitur in eodem ſpeculi puncto idem corporis punctum.</s>
            <s xml:id="echoid-s6765" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>