Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Page concordance

< >
Scan Original
101 xlv
102 xlvi
103 xlvij
104 xlviij
105 xlix
106 l
107 li
108
109 liij
110 liiij
111 lv
112 lvi
113 lvij
114 lviij
115 lix
116 lx
117 lxi
118 lxij
119 lxiij
120 lxiiij
121 lxv
122 lxvi
123 lxvij
124 lxviij
125 lxix
126 lxx
127 lxxi
128 lxxij
129 lxxiij
130 lxxiiij
< >
page |< < (l) of 997 > >|
106lVon mancherlei wunderbaren9[Figure 9]k a b m f g h l c d ſie ſeind/ ye langſamer ſie lauffend. Nun
wöllen
wir aber ſetzen/ der runß des fluß
ſeye
die linien C D.
bey der wag D E. dz
obertheyl
des waſſers A B.
ſo gleich weit
iſt
(wieich geſagt hab) der ebne E D.
zům
theil
/ vnnd zům theil C D.
dann diſes iſt
ietz
angezeigt/ das die grübẽ in dem runß
G
H ein hindernuß ſeye M.
vnnd die linien bey der wag F G H. Ich ſag
daß
das waſſer das inn der grůben iſt ob G H/ vonn ihm ſelbs außlauffen
wirt
/ dann es iſt darein gefallen.
was aber vnder diſer linien/ das wirt al-
lein
durch den trib des vorgen den waſſers außgefürt.
was aber vnder dem
K
M L/ ſo gleich weit von dem runß iſt/ wirt langſamer lauffen.
deßhal-
ben
iſt die vrſach offenbar/ warumb die nideren waſſer gemacher lauffenn
dann
die mittelmäßigen.
dann was do iſt vnder den anſtöſſen vnnd vnge-
leichheit
/ das lauffet lãgſam.
Deßhalbẽ laufft ein theyl des waſſers ſo do iſt
zwiſchen
K L/ vnnd A B/ am ſchnelleſtẽ/ ſo do iſt bey K L.
am lang
ſameſten
/ ſo do iſt bey A B/ weil es gleich weit iſt von D E.
Darũb weil es
alles
miteinanderẽ laufft/ ſo do iſt von K L/ biß A B.
iſt ein kleiner vn
derſcheid
vn{der} dem oberſten ni{der}ſten.
aber am aller gemächeſtẽ/ ſo do vn
der
K L iſt.
am ſchnelleſtẽ/ ſo ob dem K L iſt. in zimlicher geſtalt/
bei
A B.
Darũb/ domit man den gantzen lauff des waſſers beſchlieſſe/ ſoll
11Alles wider-
äferet
.
man wüſſen daß dz waſſer/ wañ es ghon thal lauffet/ bewegt werde/ ſo
vyl
ſchneller/ ſo vyl größer der lauffhinab ghet.
wann es aber auff einẽ ebe
nen
boden kommet/ bewegt es ſich nit/ dann auß dem trib des vorgenden/
wann
der hinder theil den vorgenden treibt.
darumb wann es verhinderet
wirt
/ wachſet es.
wann es auch die landwere niderer findet/ laufft es darü-
ber
/ wo nit/ bleibt es doſelbſt/ biß es an der höhe ſeinẽ vrſprũg gleich wirt.
wañ es auch von den landweerin eingeſchloſſen wirt/ ſpringt es auff/ vnd
höret
aufflauffen.
Vnd diſes iſt/ wölches Plinius geſagt hatt/ das waſſer
lauffe
obſich/ biß dz es ſich dem anfang ſeines vrſprungs vergleichet/ ſo ferr
es
in den landwerenen eingeſchloſſen werde.
Darumb iſt ein vnderſcheid
zwiſchen
dem ſo in den teüchlen/ vnnd dem ſo in den känelen geleitet wirt.

daß
das ſo in den teüchlen geleitet iſt/ alſo weit hinauff gath/ als es vor hin
abgeloffen
iſt/ wölches aber in den känlen laufft/ thůt ſollichs nit/ es ſeyen
10[Figure 10]a b c11[Figure 11]d h k l c g f dann die ſeiten gar hoch/ ich will aber den vnderſcheid
mit
einer figur anzeigen.
die rören ſeyẽ A B C. wölches
niderer
theil B/ das waſſer laufft hinauff biß dem
C
.
dann der teüchel iſt beſchloſſen. Inn dem känel aber
D
E G F wirt es nümmer hinauff lauffen biß dem
K
/ es ſeyend dañ die ſeyten allenthalbẽ der geradẽ li-
nien
gleich hoch D H K.
Darũb überkom̃et verleürt dz waſſer nach ſei-
ner
größe widerũb den trib/ nach größe des abfals.
wañ es nun lauffet einẽ
lengeren
weg/ durch ein gerade liniẽ/ wirt es ſo vyl ſchneller lauffen/ wie
vylmehr
es vom anfang ſeines vrſprũgs iſt/ dañ dz waſſer dz da lauft/ ſeye
12[Figure 12]a h k l g b c d f e A B C D E/ ſeye F E die gerade liniẽ/ o{der} A G/ ſo
allẽthalbẽ
gleich weit daruõ iſt/ als vor geſagt.
darũb
ſag
ich/ weil C K zwifach/ B H D L trifach/ G E
vierfach
iſt/ dz {der} lauff ſchneller/ ſo vyl weiter dz waſſer ſeim vrſprung iſt.

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index