Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Page concordance

< >
Scan Original
841 dcclxxxv
842 dcclxxxvi
843 dcclxxxvij
844 dcclxxxviij
845 dcclxxxix
846 dccxc
847 dccxci
848 dccxcij
849 dccxciij
850 dccxciiij
851 dccxcv
852 dccxcvi
853 dccxcvij
854 dccxcviij
855 dccxcix
856 dccc
857 dccci
858 dcccij
859 dccciij
860 dccciiij
861 dcccv
862 dcccvi
863 dcccvii
864 dcccviii
865 dcccix
866 dcccx
867 dcccxi
868 dcccxii
869 dcccxiii
870 dcccxiiii
< >
page |< < (dccxc) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1117" type="section" level="1" n="117">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s24982" xml:space="preserve">
              <pb o="dccxc" file="0846" n="846" rhead="Außzug von allen"/>
            vyl jar wie auch der ſchnee/ vorab inn kalten gebirgen/ ſo vnder dem arcti-
              <lb/>
            ſchen Polo gegen mitnacht gelegen.</s>
            <s xml:id="echoid-s24983" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s24984" xml:space="preserve">Hie iſt aber ein frag/ ob vnſer feüwr ein ſubſtantz oder ein accidens oder
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0846-01" xlink:href="note-0846-01a" xml:space="preserve">Feüwr iſt kein
                <lb/>
              ſubſtãtz oder
                <lb/>
              weſẽlich ding.</note>
            zůfellig ding ſeye? </s>
            <s xml:id="echoid-s24985" xml:space="preserve">dann wañ es ein ſubſtantz were/ müßten in einem glüen-
              <lb/>
            den eyſen zwo ſubſtantzen ſein/ die durch einander tringend/ ein eyſene vnd
              <lb/>
            feüwrige. </s>
            <s xml:id="echoid-s24986" xml:space="preserve">alſo wann die ein zergangen/ als wann dz eyſen glüend wirt/ müß
              <lb/>
            te die ander gemachet werden/ wölches ſich gar nit reimet. </s>
            <s xml:id="echoid-s24987" xml:space="preserve">Wann du aber
              <lb/>
            ſagſt es brenne allein der verborgen lufft darinnenn/ wurde deß holtz ſub-
              <lb/>
            ſtantz nitt zů äſchen werden/ vnnd wurde das eyſen nitt geſchwecht. </s>
            <s xml:id="echoid-s24988" xml:space="preserve">darum̃
              <lb/>
            brennet die eigene feüchte am eyſen/ wann es glüend worden. </s>
            <s xml:id="echoid-s24989" xml:space="preserve">Deßhalben
              <lb/>
            iſt diſes feüwr kein ſubſtantz/ ſonder allein ein große hitz mitt einer trück-
              <lb/>
            ne/ ſo an den ſubſtantzen erfunden/ wie auch das eyß ein zůfellige kelte an
              <lb/>
            ſubſtantzen iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s24990" xml:space="preserve">darumb mag es auch kein element ſein/ wie vorhin anzeiget.</s>
            <s xml:id="echoid-s24991" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s24992" xml:space="preserve">Es iſt auch ein feüwr heiſſer dann das ander/ vnnd nit allein von wegen
              <lb/>
            der matery/ als mehr am eyſen dann am ſtrouw/ oder mehr am eichen heltz
              <lb/>
            dañ weiden holtz/ ſonder wie an dem eyß iſt etliches kaum gefroren/ das an-
              <lb/>
            der hert/ das dritt gantz hert/ alſo auch hie mag etliches kaum ein feüwr ge-
              <lb/>
            nennet werden/ als wann das feüwr angefangen in dem eyſen/ vnnd wann
              <lb/>
            es weiß worden/ vnd zů letſt gantz häliſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s24993" xml:space="preserve">dann weil es ein accidens vnd zů-
              <lb/>
            fellig ding iſt/ mag es gemehret vnd geminderet werden.</s>
            <s xml:id="echoid-s24994" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s24995" xml:space="preserve">Darumb wirt das feüwr auff ſechs weg geſtercket. </s>
            <s xml:id="echoid-s24996" xml:space="preserve">Von natur/ dann das
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0846-02" xlink:href="note-0846-02a" xml:space="preserve">Feüwr auff
                <lb/>
              ſechs weg ge-
                <lb/>
              ſtercket.</note>
            hitziger verzeeret ehe dañ das ander. </s>
            <s xml:id="echoid-s24997" xml:space="preserve">Auß der matery/ als das in dem eyſen/
              <lb/>
            iſt mehr dañ im ſtrouw. </s>
            <s xml:id="echoid-s24998" xml:space="preserve">3. </s>
            <s xml:id="echoid-s24999" xml:space="preserve">durch bewegung/ dañ es tringt mehr hindurch. </s>
            <s xml:id="echoid-s25000" xml:space="preserve">4.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s25001" xml:space="preserve">durch die größe/ es ſeye von jm ſelbs oder langwerender zeyt/ dann diſes iſt
              <lb/>
            mencklich bekanndt. </s>
            <s xml:id="echoid-s25002" xml:space="preserve">5. </s>
            <s xml:id="echoid-s25003" xml:space="preserve">demnoch wann es nit vyl lufft hat. </s>
            <s xml:id="echoid-s25004" xml:space="preserve">diſes wüſſend die
              <lb/>
            ſchiff leüt wol/ welche bey einer kleinen herdſtatt ein hafen auff den andern
              <lb/>
            ſetzẽ/ vnd machẽ ſie alle zů ſiedẽ/ damit {der} armůt radt beſchehe. </s>
            <s xml:id="echoid-s25005" xml:space="preserve">doch můß das
              <lb/>
            feuwr ein wenig lufft habẽ/ damit es nit durch ſein eignẽ rauch erſticke. </s>
            <s xml:id="echoid-s25006" xml:space="preserve">deß-
              <lb/>
            halben welche etwas koſten erſparẽ wellen/ machẽ kleine küpffere offen/ wie
              <lb/>
            ein hafen/ vnd zů nidereſt enge getter auß eyſen/ damit die äſchen hindurch
              <lb/>
            fallen möge. </s>
            <s xml:id="echoid-s25007" xml:space="preserve">Zům letſten wann das feüwr zůſammen getriben/ darũb mag
              <lb/>
            man den kalch mit waſſer anzünden. </s>
            <s xml:id="echoid-s25008" xml:space="preserve">dann die werme ſo er inn dem offen be-
              <lb/>
            kommẽ ligt verborgen/ vnd weil ſie einer feüwrigen art/ wirt ſie mit wenig
              <lb/>
            kaltẽ waſſer zůſamẽ getribẽ/ vñ entſthet durch die bewegũg ein fewr darauß.</s>
            <s xml:id="echoid-s25009" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s25010" xml:space="preserve">Darumb iſt diſes der beſt kalch welcher ein groß getöß machet/ wañ man
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0846-03" xlink:href="note-0846-03a" xml:space="preserve">G@@er kalch.</note>
            waſſer darauff ſchüttet/ auch ein feüwr anghet/ vnd das nechſt holtz darbey
              <lb/>
            begreiffet. </s>
            <s xml:id="echoid-s25011" xml:space="preserve">er iſt gemeinlich äſchenfarb. </s>
            <s xml:id="echoid-s25012" xml:space="preserve">dannin dem weiſſen iſt das feüwr zũ
              <lb/>
            theil verrochen/ vnd der lufft hinein kom̃en. </s>
            <s xml:id="echoid-s25013" xml:space="preserve">dann wann der lufft hinein ge
              <lb/>
            trungen/ můß er weiß werden. </s>
            <s xml:id="echoid-s25014" xml:space="preserve">man bereittet jn auch von gůten herten ſtei-
              <lb/>
            nen. </s>
            <s xml:id="echoid-s25015" xml:space="preserve">dañ je herter die ſtein/ je größere vnd langwerendere hitz ſie behaltend.</s>
            <s xml:id="echoid-s25016" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s25017" xml:space="preserve">Es machet aber die bewegung nit allein die durchtringung ſtercker/ ſon
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0846-04" xlink:href="note-0846-04a" xml:space="preserve">@traals natur</note>
            der zündet auch die werme an/ darumb iſt kein wunder daß ſo große krafft
              <lb/>
            bey dem ſtraal iſt/ daß auch deſſen feüwr weit von anderen vnderſcheiden/
              <lb/>
            vnnd faſt wunderwerck anrichtet. </s>
            <s xml:id="echoid-s25018" xml:space="preserve">dann von wegen der ſchnellen bewegung
              <lb/>
            tringet er nitt allein durch alle ding/ ſonder wirt auch vyl wermer/ dann al
              <lb/>
            les ander feüwr. </s>
            <s xml:id="echoid-s25019" xml:space="preserve">darumb ertödet er alle thier allein durch das anrüren/ vnd
              <lb/>
            mag der menſch ſelten daruon kommen. </s>
            <s xml:id="echoid-s25020" xml:space="preserve">wiewol Ioannes Maria Carda-
              <lb/>
            nus entrunnen/ vnnd darnoch gelebt hat/ wölliches man für ein wunder-
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>