Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of figures

< >
[Figure 101]
[Figure 102]
[103] c d b a
[104] a c b d g l e l f
[105] a b c d e f k g h o
[106] d e a b c
[107] b a e d c
[108] Tetra cedron.
[109] Exace dron.
[110] Octo cedron
[111] Icoſa he dron.
[Figure 112]
[Figure 113]
[114] Gn@m@.
[115] a g h b e m n f c k l d 1
[116] g h b e m n f c k l d 2
[117] a k l m b e q r g f ſ t h c n o p d 3
[118] a g h b e m n f c k l d 4
[119] a k b e m g f n h c l d 5
[120] a b c d 1
[121] a b c e d 2
[122] a b c e d 3
[123] b d a e c
[124] a b 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48
[125] h c d a b g f e
[Figure 126]
[127] G E C D F B A
[128] G E D C B F A H
[129] A B E F C D G H
[130] a b c d
< >
page |< < (xlvi) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div89" type="section" level="1" n="14">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1815" xml:space="preserve">
              <pb o="xlvi" file="0102" n="102" rhead="Von mancherley wunderbaren"/>
            trib gegen dẽ ſelbigẽ orth. </s>
            <s xml:id="echoid-s1816" xml:space="preserve">dañ alſo ſpringet es wider hinderſich wie ein ſtein/
              <lb/>
            doch nit ſo kräfftig/ o{der} wañ dz waſſer über dz port ghet/ dañ lauffet dz auß/
              <lb/>
            ſo fürghet. </s>
            <s xml:id="echoid-s1817" xml:space="preserve">Das waſſer auch ſo durch dz kaat vñ wůſt fleüffet/ lauffet lãgſa
              <lb/>
            mer von wegen {der} vngeleiche/ vnd der vermiſchũg. </s>
            <s xml:id="echoid-s1818" xml:space="preserve">alſo lauffet dz ſchneller
              <lb/>
            ſo durch das ſand kom̃et/ dann die ſtein. </s>
            <s xml:id="echoid-s1819" xml:space="preserve">aber am aller ſchnelleſten/ ſo durch
              <lb/>
            das getäfflet vnnd beſetzet lauffet. </s>
            <s xml:id="echoid-s1820" xml:space="preserve">deßhalben breittend ettliche diſes alſo/
              <lb/>
            welche des gemeinen gůts baß genieſſen wöllend. </s>
            <s xml:id="echoid-s1821" xml:space="preserve">Es iſt auch gewüß dz ein
              <lb/>
            kurtze rören ſo nider ſich ghet/ am aller mehrſten waſſer an ſich zeücht. </s>
            <s xml:id="echoid-s1822" xml:space="preserve">dann
              <lb/>
            wañ das waſſer außgelaſſen/ ob es wollangſam̃er lauffet/ iſt es deſſen ſo dz
              <lb/>
            feld beſitzet. </s>
            <s xml:id="echoid-s1823" xml:space="preserve">dañ diſer faal iſt ſchnell/ vnnd nim̃et mehr waſſer an ſich ſo frey
              <lb/>
            dohar fared/ diſes verhinderet auch das nitt ſo harnoch kom̃et.</s>
            <s xml:id="echoid-s1824" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1825" xml:space="preserve">Deßhalben ſeind allein noch zwey furnempſte ſtuck vorhanden/ nam̃lich
              <lb/>
            wie ein hoher fal/ den lauff des nachkommenden waſſers möchte fürderen.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s1826" xml:space="preserve">dañ wo es diſes nitt fürderet/ nützet es auch nicht mehr waſſer zů ſchöpffen. </s>
            <s xml:id="echoid-s1827" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Vnnd das wir auch lernend/ ob das waſſer zů allen theilen in geleichem be-
              <lb/>
            wegt werde/ nam̃lich dz ſo zů obereſt vñ zů niderſt lauffet. </s>
            <s xml:id="echoid-s1828" xml:space="preserve">(Dañ wie Fronti
              <lb/>
            nus ſagr/ achtich on zeyffel waar ſein/ daß dz waſſer/ ſo auß hohen vñ ſchnel
              <lb/>
            len waſſeren abgefüeret wirt/ lauffe mitt gröſſerer krafft.) </s>
            <s xml:id="echoid-s1829" xml:space="preserve">Zů dem erſten ſe
              <lb/>
            tzend wir/ es habe das ſtill waſſer zů obereſt noch der höhe ein runde/ als es
              <lb/>
            ſich in dẽ eymerẽ erzeigt/ vñ nit in dem vmkreyß der erden/ weil man diſes
              <lb/>
            auch kümerlichen in gantzen landẽ ſpüret/ aber noch der höhe des geſchirs/
              <lb/>
            wañ aber das geſchirr nitt voll iſt/ ſo iſt es zů oberſt geleich. </s>
            <s xml:id="echoid-s1830" xml:space="preserve">deßhalbẽ erhal-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0102-01" xlink:href="note-0102-01a" xml:space="preserve">warum das
                <lb/>
              waſſer imm
                <lb/>
              geſchir rũd.</note>
            tet dz zů auſſereſt/ diſes ſo in mitten iſt/ domitt es nitt über das port auß gã
              <lb/>
            tze. </s>
            <s xml:id="echoid-s1831" xml:space="preserve">wölches ſo lang nitt überlauffet/ biß die höhe geſtellet/ vñ die maaß der
              <lb/>
            rotunde nitt übertriffet. </s>
            <s xml:id="echoid-s1832" xml:space="preserve">Wañ aber diſes bewegt wirt/ behaltet es allein ſo
              <lb/>
            vyl runde/ ſo vyl es ſich an der breitte vñ lenge {der} gantzen erden vergleichen
              <lb/>
            mag. </s>
            <s xml:id="echoid-s1833" xml:space="preserve">Wañ es aber ſtill lauffet/ haltet es ſich mittelmeſſig gegẽ dem das ſtill
              <lb/>
            iſt/ vñ ſchnell lauffet. </s>
            <s xml:id="echoid-s1834" xml:space="preserve">doch will ich allwegen die wind vndandere hindernuſ-
              <lb/>
            ſen vorbehalten haben. </s>
            <s xml:id="echoid-s1835" xml:space="preserve">Es iſt aber kein argument/ dieweil der ſtecken zů ni
              <lb/>
            derſt vermercket wirt/ ſchneller getriben vñ hingefüeret werdẽ als in dem
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0102-01" xlink:href="fig-0102-01a" number="7">
                <variables xml:id="echoid-variables5" xml:space="preserve">A B C</variables>
              </figure>
            C/ dañ im B/ dz darüm̃ ſolte ſchneller lauffen zů niderſt dañ
              <lb/>
            zů obereſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1836" xml:space="preserve">dañ das C iſt etwas weitters von dẽ mittel vñ hy-
              <lb/>
            pomochlio/ deßhalbẽ acht ich es lauffe geleich. </s>
            <s xml:id="echoid-s1837" xml:space="preserve">Das aber auch
              <lb/>
            der trib in einem freyen waſſer helffe das waſſer an ſich zůzie
              <lb/>
            hen das harnach kom̃et/ iſt diſes mein můtmaſſung. </s>
            <s xml:id="echoid-s1838" xml:space="preserve">zů dem
              <lb/>
            erſten/ das die waſſer ſo durch den känel lauffen/ in einer mit
              <lb/>
            tel linien flieſſend zwiſchen der rechten vnnd haldechtigen li-
              <lb/>
            nien. </s>
            <s xml:id="echoid-s1839" xml:space="preserve">Als das waſſer ſo durch dẽ känel A B geleittet wirt/ dz
              <lb/>
            das ſolt mitt gantzem gewalt für lauffen durch B C. </s>
            <s xml:id="echoid-s1840" xml:space="preserve">vnnd
              <lb/>
            wo es gar kein trib hett/ durch B D. </s>
            <s xml:id="echoid-s1841" xml:space="preserve">welches wir an dem waſſer ſehen/ ſo be
              <lb/>
            ſeytz auß dem känel fallet/ vnnd nitt zů fordereſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1842" xml:space="preserve">Deßhalben wirt es noch
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0102-02" xlink:href="fig-0102-02a" number="8">
                <variables xml:id="echoid-variables6" xml:space="preserve">a b c e d f</variables>
              </figure>
            der mittleſten rechnung zů dem erſten durch B E lauf-
              <lb/>
            fen/ dẽnach ye mehr ſich wenden võ A/ C wie auch A B/
              <lb/>
            vnnd alſo zů dem F. </s>
            <s xml:id="echoid-s1843" xml:space="preserve">vnder dem F aber geſtrackt durch
              <lb/>
            die linien/ ſo geleichweytt ſthet B D.</s>
            <s xml:id="echoid-s1844" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1845" xml:space="preserve">Ein anders. </s>
            <s xml:id="echoid-s1846" xml:space="preserve">dz waſſer ſo ſanfft dohar faret/ das iſt ge
              <lb/>
            leich/ ob es wol durch die ſtein lauffet. </s>
            <s xml:id="echoid-s1847" xml:space="preserve">welches aber mit
              <lb/>
            üngeſtüm̃e faret/ dz ſpringt vñ lauffet vngeleich. </s>
            <s xml:id="echoid-s1848" xml:space="preserve">wie auch Vergilius ſagt/</s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>