Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of figures

< >
< >
page |< < (dcccxxiiii) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1117" type="section" level="1" n="117">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s26156" xml:space="preserve">
              <pb o="dcccxxiiii" file="0880" n="880" rhead="Außzug von allen"/>
            wölliche in andere lauffend/ trücknend nitt allein andere flüß/ ſonder auch
              <lb/>
            die meer auff/ in die ſie lauffend. </s>
            <s xml:id="echoid-s26157" xml:space="preserve">Es ſagt auch Herodotus/ daß Achelous
              <lb/>
            wöllicher in das meer geloffen/ ſo vyl ſand mitt ihm gefüret (alſo werdend
              <lb/>
            die meer außgetrücknet) daß er die Inßlen Echinaden faſt zů der erden ge-
              <lb/>
            füget. </s>
            <s xml:id="echoid-s26158" xml:space="preserve">Polybius zeiget an daß die Tanais vnd andere fluß/ das Euxiniſch
              <lb/>
            meer vnnd Meotiſche pfützen/ zů ſeiner zeyt/ alſo erfüllet/ daß es nit mehr
              <lb/>
            dann ſieben ellen tieff waſſer gehabt/ vnnd von dem ſaltz ſüß worden iſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s26159" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s26160" xml:space="preserve">Strabo zeiget in dem zehenden bůch an/ daß auß den Echinadiſchẽ Inß
              <lb/>
            len etliche ſchon zů der erden gethon/ vnnd die überige von tag zů tag auch
              <lb/>
            zůgefüget werden/ alſo daß die auſſerſte allein noch fünffzehen ſtadien von
              <lb/>
            dem fluß Achiloo ligen.</s>
            <s xml:id="echoid-s26161" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s26162" xml:space="preserve">Dieweil wir aber von waſſerflüſſen angefangen meldung zethůnd/ ſthet
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0880-01" xlink:href="note-0880-01a" xml:space="preserve">warumb kein
                <lb/>
              lufft bey dem
                <lb/>
              Nilo.</note>
            vns auch zů zebedencken/ warumb allein der Nilus kein ſanfften lufft vmb
              <lb/>
            ſich gehabt. </s>
            <s xml:id="echoid-s26163" xml:space="preserve">dann diſes zeiget Herodotus eigentlichen an. </s>
            <s xml:id="echoid-s26164" xml:space="preserve">Dann es ſoll vn-
              <lb/>
            ſer einige ſorg ſein/ aller dingen vrſach zů erfaren/ damitt wann ſich etwan
              <lb/>
            mit der zeyt in etlichen ſachen/ etwas zůtragen/ daß in anderen auffgehört/
              <lb/>
            wir nit zweyffelhafftig ſein dürffen.</s>
            <s xml:id="echoid-s26165" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s26166" xml:space="preserve">Deßhalben entſthet der ſanfft lufft wann das waſſer ein werme von der
              <lb/>
            Sonnen entpfanget. </s>
            <s xml:id="echoid-s26167" xml:space="preserve">Solliches anzeigung iſt daß diſer in dem ſommer zů
              <lb/>
            morgend vnd abend/ vnd nit zů mittag/ bey den flüſſen entſthet. </s>
            <s xml:id="echoid-s26168" xml:space="preserve">dann wañ
              <lb/>
            die Sonn allein erhebt/ vnnd nitt in die höche zeücht/ wirt der lufft durch
              <lb/>
            deß waſſers bewegung getribenn. </s>
            <s xml:id="echoid-s26169" xml:space="preserve">wann nun diſer von dem waſſer erkület/
              <lb/>
            machet er ein ſanfften lufft/ wölliches wir zů auffgang vnnd nidergang der
              <lb/>
            Sonnen/ in dem ſommer bey den flüſſen entpfinden. </s>
            <s xml:id="echoid-s26170" xml:space="preserve">Weil aber deß Nili
              <lb/>
            anfang on allen zweyffel yenſydt dem Capricorniſchen winter circkel iſt/ vñ
              <lb/>
            er gantz in der heiſſen zona dahar faret/ mag er den ſanfftẽ lufft gar nit ent
              <lb/>
            pfahen. </s>
            <s xml:id="echoid-s26171" xml:space="preserve">dann ob wol etwan einer entſthet/ wirt er doch von ſtundan durch
              <lb/>
            die große werme der Sonnen verzeeret.</s>
            <s xml:id="echoid-s26172" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s26173" xml:space="preserve">Wie auch der fluß den lufft erkület/ alſo wirt er in geleichem lauff von al
              <lb/>
            lem jrrdiſchen wůſt gereiniget. </s>
            <s xml:id="echoid-s26174" xml:space="preserve">darumb iſt keiner geſaltzen. </s>
            <s xml:id="echoid-s26175" xml:space="preserve">doch möcht di-
              <lb/>
            ſes wol ſein/ wann etwan von dem nechſtgelegnen orth ein geſaltzene mate-
              <lb/>
            ry darein füre. </s>
            <s xml:id="echoid-s26176" xml:space="preserve">ob aber wol diſes auß gemeldeter vrſach ſein möchte/ findet
              <lb/>
            man doch diſes kein exempel. </s>
            <s xml:id="echoid-s26177" xml:space="preserve">Alſo weil Nilus von dẽ aller weytgelegneſten
              <lb/>
            landen dahar lauffet/ vnd durch der Sonnen werme wol außgetrücknet/
              <lb/>
            füret das aller geſündeſt waſſer mit jm. </s>
            <s xml:id="echoid-s26178" xml:space="preserve">Es ſeind aber alle meer geſaltzen vñ
              <lb/>
            bitter/ wie harnoch eroffnet wirt. </s>
            <s xml:id="echoid-s26179" xml:space="preserve">Daß nun die flüß durch das regenwaſſer
              <lb/>
            gemehret werden/ ſehend wir offt bey vns/ dieweil die gar abgenommenen
              <lb/>
            flüß noch dem regen alſo groß werdend/ daß ſie auch über die felder lauffen.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s26180" xml:space="preserve">Es werdend auch etliche bech an wöllicher boden nicht mehr dann ſtein vor
              <lb/>
            handen/ vyl tag ſo groß vnnd waſſerreich/ allein von dem regen vnnd zer-
              <lb/>
            ſchmoltzen ſchnee/ daß man vermeinet es ſeyend groß waſſerflüß. </s>
            <s xml:id="echoid-s26181" xml:space="preserve">dar zů hat
              <lb/>
            ein bach kein vnderſcheid von dẽ fluß/ dann daß er nit allwegen der geſtalt
              <lb/>
            beleibt/ dieweil ſein vrſach alſo iſt/ wie vorgemeldet worden. </s>
            <s xml:id="echoid-s26182" xml:space="preserve">Deßhalbẽ wañ
              <lb/>
            du die berg zů morgen beſichtigen wurſt/ ſeind ſie naß. </s>
            <s xml:id="echoid-s26183" xml:space="preserve">vnd lauffet alſo das
              <lb/>
            waſſer von auſſen vnnd innenhar zůſammen/ vnnd werdend anß vyl be-
              <lb/>
            chen ein fluß. </s>
            <s xml:id="echoid-s26184" xml:space="preserve">wann nun diſer durch den rägen vnd zergangenen ſchnee nit
              <lb/>
            gefürdert/ wurde er bald abghen. </s>
            <s xml:id="echoid-s26185" xml:space="preserve">Man hatt auch zů der ſelbigen zeyt an we
              <lb/>
            nig waſſer genůg/ nit allein weil der runß wenig waſſer halten mag/ ſonder
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>