Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of handwritten notes

< >
< >
page |< < (xcv) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div135" type="section" level="1" n="22">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3368" xml:space="preserve">
              <pb o="xcv" file="0151" n="151" rhead="ſachen/ Das dritt bůch."/>
            vnnd trückne an/ mitt ſubteilen theilen/ wölche doch mitt wenig grobe ver
              <lb/>
            miſchett ſeind. </s>
            <s xml:id="echoid-s3369" xml:space="preserve">Wir wöllend aber baß hinden anzeigen/ daß die natur auch
              <lb/>
            an diſem orth dem menſchlichen geſchlecht nicht abgebrochen/ ſonder es ſe-
              <lb/>
            yend etliche menſchen geweſen/ ſo in dem ſiñ des geruchs die hünd weyt ü-
              <lb/>
            bertroffen habend. </s>
            <s xml:id="echoid-s3370" xml:space="preserve">Vnd zwar wir entpfinden faſt auch nitt alwegen des
              <lb/>
            geruchs/ dañ der geruch vnnd das getöß grůnend allwegen/ auch die wer-
              <lb/>
            me vnnd kälte/ ſo veer yemand ein krefftige entpfindtlichkeytt hatt. </s>
            <s xml:id="echoid-s3371" xml:space="preserve">Ich er
              <lb/>
            keñ auch die hünd von anderen dingen allein durch den geruch/ ettliche ent
              <lb/>
            pfinden auch der katzen/ wölche verborgen ſeind. </s>
            <s xml:id="echoid-s3372" xml:space="preserve">So vyl ſeye von den geru
              <lb/>
            chen geſagt.</s>
            <s xml:id="echoid-s3373" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3374" xml:space="preserve">Nun wöllend wir zů den farben kom̃en/ wölcher vrſach in der warheytt
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0151-01" xlink:href="note-0151-01a" xml:space="preserve">Farben vn-
                <lb/>
              derſcheid.</note>
            etwas ſchwärer/ ob man wol vermeinet/ ſie ſeyend den ſiñen etwas bekantli
              <lb/>
            cher. </s>
            <s xml:id="echoid-s3375" xml:space="preserve">dañ die weyſſe iſt in der milch/ in dem arſenico/ vñ in dem ſchnee/ auch
              <lb/>
            widerum̃ in dem agarico/ oder dañen ſchwam̃/ kalch/ bleiweiß/ wölche alle
              <lb/>
            an jrem geſchmack/ geruch/ vnd natur alſo wider einanderen ſeind/ daß der
              <lb/>
            mehrentheil nitt haben wöllen (vnder wölchem auch Galenus einer) das
              <lb/>
            man von der farb möcht ein můtmaſſung des tẽperamentz nem̃en. </s>
            <s xml:id="echoid-s3376" xml:space="preserve">Wan wir
              <lb/>
            aber diſes zů einem fundament ſetzen/ es ſeye die eigentliche vrſach des weyſ
              <lb/>
            ſen/ @ ein mechtiger eingeſchloſſener lufft/ můß man fragen/ wie der tref-
              <lb/>
            fenlich lufft eingeſchloſſen werde? </s>
            <s xml:id="echoid-s3377" xml:space="preserve">ſo beduncket mich es beſchech von wegen
              <lb/>
            der verzeerten feüchtigkeytt/ als wir ſehen in den beinen vnnd ſteinen/
              <lb/>
            wölche zůletzſt/ wañ ſie lang in dem feüwr ligen/ weyß werden. </s>
            <s xml:id="echoid-s3378" xml:space="preserve">Du ſprichſt
              <lb/>
            aber/ die bein ſeind auch vor weyß ehe man ſie in das feüwr legt/ alſo auch
              <lb/>
            die hirn vnnd ſpannaderen/ vnnd ſeind doch voll feüchtigheyt/ vñ deßhal
              <lb/>
            bẽ kein lufft in inẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s3379" xml:space="preserve">Darzů wañ mã dẽ lufft nitt zůſam̃en zwinget/ machet er
              <lb/>
            vyl mehr durchlüchtig dañ weyß. </s>
            <s xml:id="echoid-s3380" xml:space="preserve">darũ iſt auch {der} ſchaũ in den fallẽdẽ waſſerẽ
              <lb/>
            weyß/ die groſſen waſſer blaaſen ſind nit weyß/ ſonder durchſichtig. </s>
            <s xml:id="echoid-s3381" xml:space="preserve">Alſo iſt
              <lb/>
            auch {der} zucker weyß/ wañ die feüchte võ {der} kälte zůſam̃en gefreürt/ vñd nitt
              <lb/>
            außgetrucket wirt. </s>
            <s xml:id="echoid-s3382" xml:space="preserve">Diſes iſt aber ein anzeigũg der ſach/ dañ wañ die theil zů
              <lb/>
            ſam̃en getribẽ/ werdẽ die überigẽ mitt dẽ lufft erfüllet. </s>
            <s xml:id="echoid-s3383" xml:space="preserve">Vnd darumb wirt er
              <lb/>
            weyß. </s>
            <s xml:id="echoid-s3384" xml:space="preserve">In dẽ beinẽ aber iſt die feüchte zůſam̃en getribẽ/ darũ ghet {der} lufft hi-
              <lb/>
            nein/ wañ die aber warm ſeind/ werdẽ ſie ſchwartz/ nitt allein weil die feüch
              <lb/>
            te zertheilet/ ſonder dz jr ſubteiler theil zů růß wirt/ {der} auch ſchwartz iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s3385" xml:space="preserve">vñ di
              <lb/>
            ſes iſt die vrſach in dẽ hirn vñ ſpañaderẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s3386" xml:space="preserve">Deßhalben auch diſes zůbedenckẽ
              <lb/>
            dz nit võ einẽ yedẽ lufft/ ſon{der} võ einẽ zůſam̃en gefrorenẽ die weyſſe entſthet.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s3387" xml:space="preserve">Er gefreüret aber leichtlichẽ zůſam̃en/ wañ er in die kleineſt theil abgeſün-
              <lb/>
            deret/ vñ das võ {der} kälte/ vyl bel{der} dañ dz waſſer. </s>
            <s xml:id="echoid-s3388" xml:space="preserve">deßhalbẽ dz ölvñ die feiſte/
              <lb/>
            ſo doch nitt weyß ſind/ wañ ſie gefrüerẽ/ fahet dz öl an weyß werdẽ/ die feiſte
              <lb/>
            aber wirt gar weyß. </s>
            <s xml:id="echoid-s3389" xml:space="preserve">Alſo werdẽ auch {der} zucker vñ dz ſaltz weyß/ wañ ſie erkaltẽ
              <lb/>
            dieweil {der} lufft inwẽdig võ wegen {der} kaltẽ materiẽ zůſammen gefreürt. </s>
            <s xml:id="echoid-s3390" xml:space="preserve">Es iſt
              <lb/>
            auch {der} lufft nitt an im ſelbs weyß/ ſon{der} dz liecht vñ {der} tag ſo võ dẽ lufft wi{der}
              <lb/>
            ſcheinet/ {der} gefrorẽ iſt/ als in einẽ ſpiegel. </s>
            <s xml:id="echoid-s3391" xml:space="preserve">Dañ alſo iſt {der} erleüchtet/ vñ entpfa
              <lb/>
            cht dz liecht/ vñ laſſet ſolliches nitt von im/ wie die wolckẽ lactea uia o{der} S. </s>
            <s xml:id="echoid-s3392" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Iacobs ſtraaß am him̃el/ vñ {der} feürflam̃. </s>
            <s xml:id="echoid-s3393" xml:space="preserve">Deßhablbẽ iſt ein yedes durch ſich-
              <lb/>
            tig ding wölches alſo dz liecht zůlaſſet vñ behaltet/ weyß. </s>
            <s xml:id="echoid-s3394" xml:space="preserve">Die ſpiegel entpfa
              <lb/>
            hẽ dz wol/ ſie nem̃ends aber nitt an. </s>
            <s xml:id="echoid-s3395" xml:space="preserve">Das waſſer vñ {der} lufft nem̃end an/ vnd
              <lb/>
            laſſend aber das gleich von ihnen/ darũ ſcheinẽd ſie nitt gar weyß. </s>
            <s xml:id="echoid-s3396" xml:space="preserve">Dieweil
              <lb/>
            wir nũ ſolliche pũcten geſtellet haben/ wöllend wir lůgẽ/ auff wie vyl weg
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>