Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of handwritten notes

< >
< >
page |< < (dviij) of 997 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="de" type="free">
        <div xml:id="echoid-div718" type="section" level="1" n="68">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s16288" xml:space="preserve">
              <pb o="dviij" file="0564" n="564" rhead="Von mancherlei wunderbaren"/>
            grad. </s>
            <s xml:id="echoid-s16289" xml:space="preserve">deßgleichen nimm ich bey den Polen xxiij grad vnnd ein halben/ zů
              <lb/>
            beiden ſeytten/ da der tag im ſommer anfahet xiiij ſtund zů ſein/ vnnd im
              <lb/>
            winter die nacht auch ſo lang. </s>
            <s xml:id="echoid-s16290" xml:space="preserve">alſo iſt bekant daß K L vnnd M N xxxxvij
              <lb/>
            grad habe. </s>
            <s xml:id="echoid-s16291" xml:space="preserve">Weil dann C A neüntzig grad hatt/ als auß der dritten propoſi-
              <lb/>
            tion bekant/ wirt K E xxxxiij grad ſein/ vnnd L H/ vnnd G M/ vnnd F
              <lb/>
            N. </s>
            <s xml:id="echoid-s16292" xml:space="preserve">Alſo wirt die gantz welt in fünff landſchafft zertheilt/ vnder welchen die
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0564-01" xlink:href="note-0564-01a" xml:space="preserve">Fůnff zone.</note>
            zwo außerſte von der keltſte wegen faſt vnbewont ſeind/ auch von wegẽ der
              <lb/>
            bergen/ vnfruchtbarkeit/ vnd finſteren winter. </s>
            <s xml:id="echoid-s16293" xml:space="preserve">Die mitelſte iſt nit gůt ein
              <lb/>
            zů wonẽ/ wie wol man faſt darein haußet/ dañ ob wol die hitz die menſchen
              <lb/>
            treffenlich plaget/ ſeind doch tag vnnd nacht faſt allwegen geleich/ vnd iſt
              <lb/>
            die erden fruchtbar.</s>
            <s xml:id="echoid-s16294" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s16295" xml:space="preserve">Man ſagt aber darumb daß ſie nit wol mag eingewont werden/ nit daß
              <lb/>
            wenig leüt darinnen ſeind/ dann es iſt ein volckreich land/ ſonder daß vyl
              <lb/>
            vnkommligkeitten vorhanden. </s>
            <s xml:id="echoid-s16296" xml:space="preserve">Die zwo mittel landſchafft aber E K H L
              <lb/>
            vnnd G M F N haben in der weittte xxxxiij grad/ als geſagt iſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s16297" xml:space="preserve">diſe nen-
              <lb/>
            net man wonhaffte/ die weil vyl volck darinnen/ vñ durch kein treffenlich
              <lb/>
            hitz oder kelte geplaget werden. </s>
            <s xml:id="echoid-s16298" xml:space="preserve">Deßhalben iſt gůt daß man einer yeden grö
              <lb/>
            ße beſchreibe/ welches wir auß dem erſten bůch Archimedis/ von der Sphe
              <lb/>
            ra oder kugel vollbringen mögen. </s>
            <s xml:id="echoid-s16299" xml:space="preserve">Die kugel iſt zů ring vmb einem großen
              <lb/>
            circkel geleich/ welcher halb Diameter E D ſeye/ ſo ſetze man C D xiiij/ alſo
              <lb/>
            würt der gantzen kugel vmkreiß D C xvj grad ſein. </s>
            <s xml:id="echoid-s16300" xml:space="preserve">Deßhalben der theil K
              <lb/>
            A L xxv vnd ein treyßigeſten theil. </s>
            <s xml:id="echoid-s16301" xml:space="preserve">alſo werden beyd bewonlich zona oder
              <lb/>
            landſchafft fünffzig grad vnnd ein fünffzehenden theil haben/ vnnd alſo
              <lb/>
            ſeind faſt der gantzen/ drey ſiben vnd treyßigeſte theil. </s>
            <s xml:id="echoid-s16302" xml:space="preserve">Der theil aber E A
              <lb/>
            H hat C L xxxvj grad vnnd ein drittheil. </s>
            <s xml:id="echoid-s16303" xml:space="preserve">wann man nun xxv vnd ein trei
              <lb/>
            ßigeſten theil abzeücht/ bleiben noch C L xj grad vnnd ein zehenden theil/
              <lb/>
            alſo groß iſt die bewonte landſchafft C E H D. </s>
            <s xml:id="echoid-s16304" xml:space="preserve">wann diſe gedupliert vnnd
              <lb/>
            zwifach gemachet/ bringt es 322{3/5} grad/ diſes iſt {23/44} deß gantzen vmkreiß.</s>
            <s xml:id="echoid-s16305" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s16306" xml:space="preserve">Es iſt aber die geduplierte E A H 372 {2/3} grad. </s>
            <s xml:id="echoid-s16307" xml:space="preserve">alſo würt das überig/ biß
              <lb/>
            auff D C xvj/ recht 244{1/3} grad ſein. </s>
            <s xml:id="echoid-s16308" xml:space="preserve">vñ diſes iſt die größe der hitzigen zona/
              <lb/>
            vnd iſt faſt {2/5} deß gantzen vmkreiß. </s>
            <s xml:id="echoid-s16309" xml:space="preserve">Alſo ſein der bewonten das halb/ deren
              <lb/>
            ſo nit wol mag bewõt werdẽ zwẽ fünffte theil/ {der} vnbewõlichẽ {der} zwölfft theil.</s>
            <s xml:id="echoid-s16310" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s16311" xml:space="preserve">Weil nun diſes der geſtalt eroffnet/ verſtãd mã ein Meridiã circkel/ A C
              <lb/>
            B D {der} durch die Canariſchẽ Inßlẽ gange/ welche von Ptolomeo die glück ſe
              <lb/>
            ligen geneñet wordẽ/ alſo daß diſes {der} halb obertheil an der kugel ſeye/ ſo wer
              <lb/>
            den vier quadrantẽ der erden ſein. </s>
            <s xml:id="echoid-s16312" xml:space="preserve">ein theil C D A zů oberſt/ in welchem Eu
              <lb/>
            ropaligt/ vñ {der} größertheil Aſie vnd Affrice/ vñ eintheil zů niderſt in welchẽ
              <lb/>
            Mexicũ ligt/ vnd ein theil ſo Peru geneñet. </s>
            <s xml:id="echoid-s16313" xml:space="preserve">vnd {der} dritt viertheil C B D in
              <lb/>
            welchẽ iſt ein theil Aethiopie/ vñ dz Oriẽtaliſch Indiẽ/ vñ die größer Iaua
              <lb/>
            darzů {der} großer theil {der} Inßlẽ Taprobana. </s>
            <s xml:id="echoid-s16314" xml:space="preserve">Der viert viertheil iſt auch zů ni-
              <lb/>
            derſt/ dz das land Patalis/ die inſel Timor/ vnnd das groß meer/ in welch
              <lb/>
            em vnzalb arlich Inßlẽ ſeind/ ligẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s16315" xml:space="preserve">Deßhalbẽ findet mã in diſen ſo in ſelbigẽ
              <lb/>
            landẽ wonẽ ſechs großer vnderſcheid. </s>
            <s xml:id="echoid-s16316" xml:space="preserve">Ettliche ſeind Periſcij/ ſo vn{der} dẽ Ae-
              <lb/>
            quinoctial wonẽ/ võ wegẽ deß geradẽ ſchattẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s16317" xml:space="preserve">dẽnach Antiſcij die vn{der} dẽ Po
              <lb/>
            lẽ gelegẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s16318" xml:space="preserve">wie wol ſich diſe nam̃en weyter auß ſtreckẽ/ dieweil diſe ſo in {der} hitzi-
              <lb/>
            gẽ zona wonẽd Periſcij/ vñ die ſo biß an die wõhafftẽ gelegẽ/ Antiſcij genen
              <lb/>
            net werdẽ. </s>
            <s xml:id="echoid-s16319" xml:space="preserve">{der} überigẽ habẽ wir an anderẽ orthẽ in diſem bůch meldũg gethon.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s16320" xml:space="preserve">dañ die ein woner zů Narſingẽ/ ſeind eigẽtlich {der} Mexicanerẽ Antichthones.</s>
            <s xml:id="echoid-s16321" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>