Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

List of thumbnails

< >
11
11
12
12
13
13
14
14
15
15 (III)
16
16 (IV)
17
17 (V)
18
18 (VI)
19
19 (VII)
20
20 (VIII)
< >
page |< < of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p style="it">
            <s xml:space="preserve">
              <pb file="0012" n="12"/>
            vitatis diviſum per radium circuli. </s>
            <s xml:space="preserve">Circulas deſcribi poteſt, quæcunque ſi
              <gap/>
              <lb/>
            lex gravitatis, modo ſit æqualis in æqualibus a centro diſtantiis.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:space="preserve">XXXIII. </s>
            <s xml:space="preserve">Quod ſi gravitas ſequatur rationem inverſam quadrati di-
              <lb/>
            ſtantiarum, mobilia circulos concentricos deſcribentia, velocitates babebunt in
              <lb/>
            ratione inverſa ſubduplicata diſtantiarum, & </s>
            <s xml:space="preserve">tempora periodica erunt directe,
              <lb/>
            ut radices cuborum earumdem diſtantiarum.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:space="preserve">XXXIV. </s>
            <s xml:space="preserve">Si mobile viribus centralibus circa focum ellipſis volvatur,
              <lb/>
            vis gravitatis eſt in ratione reciproca duplicata diſtantiarum.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:space="preserve">XXXV. </s>
            <s xml:space="preserve">Hujusmodi gravitas cum ad planetas tam primarios, quam
              <lb/>
            ſecundarios pertineat, motus eorum (quibus explicandis vortices Carteſii mi-
              <lb/>
            nime ſufficiunt) per ipſam eorum gravitatem ac vim projectilem recte exponi
              <lb/>
            poſſunt.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:space="preserve">XXXVI. </s>
            <s xml:space="preserve">Ex iisdem principiis lunaris quoque motus inæqualitates, ac
              <lb/>
            anomaliæ explicari poſſunt. </s>
            <s xml:space="preserve">Actio enim ſolis, lunæ in terram gravitatem
              <lb/>
            minuit in Syzygiis, auget in quadraturis. </s>
            <s xml:space="preserve">Celeritas revolutionis & </s>
            <s xml:space="preserve">in Sy-
              <lb/>
            zygiis, & </s>
            <s xml:space="preserve">in quadraturis nullo modo perturbatur: </s>
            <s xml:space="preserve">Extra bæc orbitæ pun-
              <lb/>
            cta acceleratur lunæ velocitas, dum a quadraturis ad ſyzygias accedit, re-
              <lb/>
            tardatur vero, dum a ſyzygiis ad quadraturas progreditur. </s>
            <s xml:space="preserve">Hinc etiam fit,
              <lb/>
            ut orbita lunæ byeme, & </s>
            <s xml:space="preserve">dum terra in peribelio eſt, magis expandatur, con-
              <lb/>
            trabatur vero æſtate, terra verſante in apbelio, ex quo inæqualitas in tem-
              <lb/>
            pore periodico revolutionis conſequitur.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:space="preserve">XXXVII. </s>
            <s xml:space="preserve">Apogæum lunæ debet progredi ſecundum ordinem ſignorum,
              <lb/>
            quando luna eſt in ſyzygiis, retrogredi, quando luna eſt in quadraturis.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Retrogradationem progreſſio ſuperat; </s>
            <s xml:space="preserve">binc ſola nobis ſenſibilis efficitur. </s>
            <s xml:space="preserve">Ex
              <lb/>
            boc motu variatio excentricitatis orbitæ lunaris conſequitur; </s>
            <s xml:space="preserve">Inclinatio or-
              <lb/>
            bitæ lunaris ad planum ecclipticæ, quæ varia eſt, motum in nodis lunæ efficit.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:space="preserve">XXXVIII. </s>
            <s xml:space="preserve">Pbaſes lunæ & </s>
            <s xml:space="preserve">aliorum planetarum a varia illorum reſpe-
              <lb/>
            ctu ſolis & </s>
            <s xml:space="preserve">lunæ poſitione dependent. </s>
            <s xml:space="preserve">Ecclipſis lunæ contingit non niſi in
              <lb/>
            oppoſitione, & </s>
            <s xml:space="preserve">cum prope nodos luna verſatur: </s>
            <s xml:space="preserve">cum vero nodus lunæ vel in
              <lb/>
            ipſo conjunctionis loco, vel prope eum eſt, ecclipſis terræ, quam vulgo eccli-
              <lb/>
            pſim ſ lis dicunt, babetur.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:space="preserve">XXXIX. </s>
            <s xml:space="preserve">Sol motu vertiginis circa axem convertitur, ejus maculæ
              <lb/>
            ſunt fuligo denſior in majorem molem concreſcens; </s>
            <s xml:space="preserve">Solis & </s>
            <s xml:space="preserve">lunæ actiones con-
              <lb/>
            junctæ in tellure noſtra, cum obverſam ſibi terræ partem magis, averſam
              <lb/>
            minus, quam illius centrum attrabunt, æſtum marinum efficiunt.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:space="preserve">XL. </s>
            <s xml:space="preserve">Cometas planetis accenſendos eſſe probant eorumdem orbitæ regu-
              <lb/>
            lares; </s>
            <s xml:space="preserve">borum ſeu caudæ, ſeu barbæ, ſeu crines non aliud eſſe videntur, quam
              <lb/>
            exbalationes actione ſolis maxima copia excitatæ, & </s>
            <s xml:space="preserve">in averſam a ſole par-
              <lb/>
            tem propulſæ.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:space="preserve">XLI. </s>
            <s xml:space="preserve">Motus diurnus Aſtrorum per motum vertiginis terræ, variæ
              <lb/>
            anni tempeſtates, dierum noctiumque viciſſitudines, varia longitudo per ter-
              <lb/>
            reſtris axis parallelismum, & </s>
            <s xml:space="preserve">inclinationem ad ecclipticam recte exponitur.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>