Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Table of handwritten notes

< >
< >
page |< < (10) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="10" file="0062" n="62" rhead="THEORIÆ"/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">compreſſione partium fieri poſſe, ut in ipſis corporibus ve-
              <lb/>
            locitas immutetur per omnes intermedios gradus tranſitu facto,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">omnis argumenti vis eludatur.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">20. </s>
            <s xml:space="preserve">At inprimis ea reſponſione uti non poſſunt, quicunque
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0062-01" xlink:href="note-0062-01a" xml:space="preserve">Ea uti non poſ-
                <lb/>
              ſe, qui admit-
                <lb/>
              tunt el
                <unsure/>
              ementa
                <lb/>
              ſolida, & du-
                <lb/>
              ra.</note>
            cum Newtono, & </s>
            <s xml:space="preserve">vero etiam cum pleriſque veterum Philoſo-
              <lb/>
            phorum prima elementa materiæ omnino dura admittunt, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            ſolida, cum adhæſione infinita, & </s>
            <s xml:space="preserve">impoſſibilitate abſoluta mu-
              <lb/>
            tationis figuræ. </s>
            <s xml:space="preserve">Nam in primis elementis illis ſolidis, & </s>
            <s xml:space="preserve">du-
              <lb/>
            ris, quæ in anteriore adſunt ſequentis corporis parte, & </s>
            <s xml:space="preserve">in præ-
              <lb/>
            cedentis poſteriore, quæ nimirum ſe mutuo immediate con-
              <lb/>
            tingunt, redit omnis argumenti vis prorſus illæſa.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">21. </s>
            <s xml:space="preserve">Deinde vero illud omnino intelligi ſane non poteſt, quo
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0062-02" xlink:href="note-0062-02a" xml:space="preserve">Extenſionem
                <lb/>
              continuam re-
                <lb/>
              quirere primos
                <lb/>
              poros, & pa-
                <lb/>
              rietes ſolidos,
                <lb/>
              ac dures.</note>
            pacto corpora omnia partes aliquas poſtremas circa ſuperficiem
              <lb/>
            non habeant penitus ſolidas, quæ idcirco comprimi omnino non
              <lb/>
            poſſint. </s>
            <s xml:space="preserve">In materia quidem, ſi continua ſit, diviſibilitas in in-
              <lb/>
            finitum haberi poteſt, & </s>
            <s xml:space="preserve">vero etiam debet; </s>
            <s xml:space="preserve">at actualis diviſio
              <lb/>
            in infinitum difficultates ſecum trahit ſane inextricabiles; </s>
            <s xml:space="preserve">qua
              <lb/>
            tamen diviſione in infinitum ii indigent, qui nullam in cor-
              <lb/>
            poribus admittunt particulam utcunque exiguam compreſſionis
              <lb/>
            omnis expertem penitus, atque incapacem. </s>
            <s xml:space="preserve">Ii enim debent ad-
              <lb/>
            mittere, particulam quamcunque actu interpoſitis poris diſtin-
              <lb/>
            ctam, diviſamque in plures pororum ipſorum velut parietes,
              <lb/>
            poris tamen ipſis iterum diſtinctos. </s>
            <s xml:space="preserve">Illud ſane intelligi non
              <lb/>
            poteſt, qui fiat, ut, ubi e vacuo ſpatio tranſitur ad corpus,
              <lb/>
            non aliquis continuus haberi debeat alicujus in ſe determinatæ
              <lb/>
            craſſitudinis paries uſque ad primum porum, poris utique ca-
              <lb/>
            rens; </s>
            <s xml:space="preserve">vel quomodo, quod eodem recidit, nullus ſit extimus, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            ſuperficiei externæ omnium proximus porus, qui nimirum, ſi
              <lb/>
            ſit aliquis, parietem habeat utique poris expertem, & </s>
            <s xml:space="preserve">compreſ-
              <lb/>
            ſionis incapacem, in quo omnis argumenti ſuperioris vis redit
              <lb/>
            prorſus illæſa.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">22. </s>
            <s xml:space="preserve">At ea etiam, utcunque penitus inintelligibili, ſententia
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0062-03" xlink:href="note-0062-03a" xml:space="preserve">Læſio legis
                <lb/>
              Continuitatis
                <lb/>
              ſaltem in pri-
                <lb/>
              mis ſuperficie-
                <lb/>
              bus, vel pun-
                <lb/>
              ctis.</note>
            admiſſa, redit omnis eadem argumenti vis in ipſa prima, & </s>
            <s xml:space="preserve">ul-
              <lb/>
            tima corporum ſe immediate contingentium ſuperficie, vel ſi
              <lb/>
            nullæ continuæ ſuperficies congruant, in lineis, vel punctis.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Quidquid enim ſit id, in quo contactus fiat, debet utique eſſe
              <lb/>
            aliquid, quod nimirum impenetrabilitati occaſionem præſtet, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            cogat motum in ſequente corpore minui, in præcedente auge-
              <lb/>
            ri: </s>
            <s xml:space="preserve">id, quidquid eſt, in quo exeritur impenetrabilitatis vis, quo
              <lb/>
            fit immediatus contactus, id ſane velocitatem mutare debet per
              <lb/>
            ſaltum, ſine tranſitu per intermedia, & </s>
            <s xml:space="preserve">in eo continuitatis lex
              <lb/>
            abrumpi debet, atque labefactari, ſi ad ipſum immediatum con-
              <lb/>
            tactum cum illo velocitatum diſcrimine deveniatur. </s>
            <s xml:space="preserve">Id vero
              <lb/>
            eſt ſane aliquid in quacunque e ſententiis omnibus continuam
              <lb/>
            extenſionem tribuentibus materiæ. </s>
            <s xml:space="preserve">Eſt nimirum realis affectio
              <lb/>
            quædam corporis, videlicet ejus limes ultimus realis, ſuperficies,
              <lb/>
            realis ſuperficiei limes linea, realis lineæ limes punctum, quæ
              <lb/>
            affectiones utcunque in iis ſententiis ſint prorſus </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>