Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

List of thumbnails

< >
71
71 (19)
72
72 (20)
73
73 (21)
74
74 (22)
75
75 (23)
76
76 (24)
77
77 (25)
78
78 (26)
79
79 (27)
80
80 (28)
< >
page |< < (19) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="19" file="0071" n="71" rhead="PARS PRIMA."/>
            co, quod habeatur in majoribus maſſis, non debemus inferre,
              <lb/>
            eam haberi in particulis minoribus, ut eſt hoc ipſum, eſſe
              <lb/>
            ſenſibile, ut eſt, eſſe coloratas, quod ipſis majoribus maſſis
              <lb/>
            competit, minoribus non competit; </s>
            <s xml:space="preserve">cum ejuſmodi magnitu-
              <lb/>
            dinis diſcrimen, accidentale reſpectu materiæ, non ſit acciden-
              <lb/>
            tale reſpectu ejus denominationis ſenſibile, coloratum. </s>
            <s xml:space="preserve">Sic
              <lb/>
            etiam ſiqua proprietas ita pendet a ratione aggregati, vel to-
              <lb/>
            tius, ut ab ea ſeparari non poſſit; </s>
            <s xml:space="preserve">nec ea, ob rationem nimi-
              <lb/>
            rum eandem, a toto, vel aggregato debet transferri ad partes.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Eſt de ratione totius, ut partes habeat, nec totum ſine parti-
              <lb/>
            bus haberi poteſt. </s>
            <s xml:space="preserve">Eſt de ratione figurabilis, & </s>
            <s xml:space="preserve">extenſi, ut
              <lb/>
            habeat aliquid, quod ab alio diſtet, adeoque, ut habeat par-
              <lb/>
            tes; </s>
            <s xml:space="preserve">hinc eæ proprietates, licet in quovis aggregato particu-
              <lb/>
            larum materiæ, ſive in quavis ſenſibili maſſa, inveniantur,
              <lb/>
            non debent inductionis vi transferri ad particulas quaſcun-
              <lb/>
            que.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">41. </s>
            <s xml:space="preserve">Ex his patet, & </s>
            <s xml:space="preserve">impenetrabilitatem, & </s>
            <s xml:space="preserve">continuitatis le-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0071-01" xlink:href="note-0071-01a" xml:space="preserve">Et Impenetra-
                <lb/>
              bilitatem, &
                <lb/>
              continuitatem
                <lb/>
              evinci per in-
                <lb/>
              ductionem: ad
                <lb/>
              ipſam quid
                <lb/>
              requiratur.</note>
            gem per ejuſmodi inductionis genus abunde probari, atque evin-
              <lb/>
            ci, & </s>
            <s xml:space="preserve">illam quidem ad quaſcunque utcunque exiguas particulas
              <lb/>
            corporum, hanc ad gradus utcunque exiguos momento temporis
              <lb/>
            adjectos debere extendi. </s>
            <s xml:space="preserve">Requiritur autem ad hujuſmodi indu-
              <lb/>
            ctionem primo, ut illa proprietas, ad quam probandam ea adhibe-
              <lb/>
            tur, in plurimis caſibus obſervetur, aliter enim probabilitas eſſet
              <lb/>
            exigua; </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">ut nullus ſit caſus obſervatus, in quo evinci poſſit, eam
              <lb/>
            violari. </s>
            <s xml:space="preserve">Non eſt neceſſarium illud, ut in iis caſibus, in quibus
              <lb/>
            primo aſpectu timeri poſſit defectus proprietatis ipſius, poſiti-
              <lb/>
            ve demonſtretur, eam non deficere; </s>
            <s xml:space="preserve">ſatis eſt, ſi pro iis caſibus
              <lb/>
            haberi poſſit ratio aliqua conciliandi obſervationem cum ipſa
              <lb/>
            proprietate, & </s>
            <s xml:space="preserve">id multo magis, ſi in aliis caſibus habeatur e-
              <lb/>
            jus conciliationis exemplum, & </s>
            <s xml:space="preserve">poſitive oſtendi poſſit, eo ipſo
              <lb/>
            modo fieri aliquando conciliationem.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">42. </s>
            <s xml:space="preserve">Id ipſum fit, ubi per inductionem impenetrabilitas cor-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0071-02" xlink:href="note-0071-02a" xml:space="preserve">Ejus applicatio
                <lb/>
              ad impenetra-
                <lb/>
              bilitatem.</note>
            porum accipitur pro generali lege Naturæ. </s>
            <s xml:space="preserve">Nam impenetra-
              <lb/>
            bilitatem ipſam magnorum corporum obſervamus in exemplis
              <lb/>
            ſane innumeris tot corporum, quæ pertractamus. </s>
            <s xml:space="preserve">Habentur
              <lb/>
            quidem & </s>
            <s xml:space="preserve">caſus, in quibus eam violari quis crederet, ut ubi
              <lb/>
            oleum per ligna, & </s>
            <s xml:space="preserve">marmora penetrat, atque inſinuatur, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            ubi lux per vitra, & </s>
            <s xml:space="preserve">gemmas traducitur. </s>
            <s xml:space="preserve">At præſto eſt conci-
              <lb/>
            liatio phænomeni cum impenetrabilitate, petita ab eo, quod
              <lb/>
            illa corpora, in quæ ſe ejuſmodi ſubſtantiæ inſinuant, poros
              <lb/>
            habeant, quos eæ permeent. </s>
            <s xml:space="preserve">Et quidem hæc conciliatio
              <lb/>
            exemplum habet manifeſtiſſimum in ſpongia, quæ per po-
              <lb/>
            ros ingentes aqua immiſſa imbuitur. </s>
            <s xml:space="preserve">Poros marmorum il-
              <lb/>
            lorum, & </s>
            <s xml:space="preserve">multo magis vitrorum, non videmus, ac multo
              <lb/>
            minus videre poſſumus illud, non inſinuari eas ſubſtantias niſi
              <lb/>
            per poros. </s>
            <s xml:space="preserve">Hoc ſatis eſt reliquæ inductionis vi, ut dicere
              <lb/>
            debeamus, eo potiſſimum pacto ſe rem habere, & </s>
            <s xml:space="preserve">ne ibi qui-
              <lb/>
            dem violari generalem utique impenetrabilitatis legem.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>