Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

List of thumbnails

< >
91
91 (39)
92
92 (40)
93
93 (41)
94
94 (42)
95
95 (43)
96
96 (44)
97
97 (45)
98
98 (46)
99
99 (47)
100
100 (48)
< >
page |< < (46) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="46" file="0098" n="98" rhead="THEORIÆ"/>
            Videndum jam ſupereſt, quam uberes inde fructus per univer-
              <lb/>
            ſam late Phyſicam colligantur, explicatis per eam unam præ-
              <lb/>
            cipuis corporum proprietatibus, & </s>
            <s xml:space="preserve">Naturæ phænomenis. </s>
            <s xml:space="preserve">Sed
              <lb/>
            antequam id aggredior, præcipuas quaſdam e difficultatibus,
              <lb/>
            quæ contra Theoriam ipſam vel objectæ jam ſunt, vel in o-
              <lb/>
            culos etiam ſponte incurrunt, diſſolvam, uti promiſi.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">101. </s>
            <s xml:space="preserve">Contra vires mutuas illud ſolent objicere, illas eſſe oc-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0098-01" xlink:href="note-0098-01a" xml:space="preserve">Legem virium
                <lb/>
              non indacere
                <lb/>
              actionem in di-
                <lb/>
              ſtans, nec eſſe
                <lb/>
              occultam qua-
                <lb/>
              litatem.</note>
            cultas quaſdam qualitates, vel etiam actionem in diſtans in-
              <lb/>
            ducere. </s>
            <s xml:space="preserve">His ſatisſit notione virium exhibita numero 8, & </s>
            <s xml:space="preserve">9.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Illud unum præterea hic addo, admodum manifeſtas eas eſſe,
              <lb/>
            quarum idea admodum facile efformatur, quarum exiſtentia
              <lb/>
            poſitivo argumento evincitur, quarum effectus multiplices con-
              <lb/>
            tinuo oculis obverſantur. </s>
            <s xml:space="preserve">Sunt autem ejuſmodi hæ vires. </s>
            <s xml:space="preserve">De-
              <lb/>
            terminationis ad acceſſum, vel receſſum idea efformatur admo-
              <lb/>
            dum facile. </s>
            <s xml:space="preserve">Conſtat omnibus, quid ſit accedere, quid rece-
              <lb/>
            dere; </s>
            <s xml:space="preserve">conſtat, quid ſit eſſe indifferens, quid determinatum; </s>
            <s xml:space="preserve">adeo-
              <lb/>
            que & </s>
            <s xml:space="preserve">determinationis ad acceſſum, vel receſſum habetur idea
              <lb/>
            admodum ſane diſtincta. </s>
            <s xml:space="preserve">Argumenta itidem poſitiva, quæ
              <lb/>
            ipſius ejuſmodi determinationis exiſtentiam probant, ſuperius
              <lb/>
            prolata ſunt. </s>
            <s xml:space="preserve">Demum etiam motus varii, qui ab ejuſmodi viri-
              <lb/>
            bus oriuntur, ut ubi corpus quoddam incurrit in aliud corpus,
              <lb/>
            ubi partem ſolidi arreptam pars alia ſequitur, ubi vaporum,
              <lb/>
            vel elaſtrorum particulæ ſeinvicem repellunt, ubi gravia deſcen-
              <lb/>
            dunt, hi motus, inquam, quotidie incurrunt in oculos. </s>
            <s xml:space="preserve">Pa-
              <lb/>
            tet itidem ſaltem in genere forma curvæ ejuſmodi vires expri-
              <lb/>
            mentis. </s>
            <s xml:space="preserve">Hæc omnia non occultam, ſed patentem reddunt
              <lb/>
            ejuſmodi virium legem.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">102. </s>
            <s xml:space="preserve">Sunt quidem adhuc quædam, quæ ad eam pertinent,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0098-02" xlink:href="note-0098-02a" xml:space="preserve">Quid adhuc
                <lb/>
              lateat: admit-
                <lb/>
              tendam omni-
                <lb/>
              no: quo pacto
                <lb/>
              evitetur hic a-
                <lb/>
              ctio in diſtans.</note>
            prorſus incognita, uti eſt numerus, & </s>
            <s xml:space="preserve">diſtantia interſectionum
              <lb/>
            curvæ cum axe, forma arcuum intermediorum, atque alia e-
              <lb/>
            juſmodi, quæ quidem longe ſuperant humanum captum, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            quæ ille ſolus habuit omnia ſimul præ oculis, qui Mundum
              <lb/>
            condidit; </s>
            <s xml:space="preserve">ſed id omnino nil officit. </s>
            <s xml:space="preserve">Nec ſane id ipſum in
              <lb/>
            cauſa eſſe debet, ut non admittatur illud, cujus exiſtentiam
              <lb/>
            novimus, & </s>
            <s xml:space="preserve">cujus proprietates plures, & </s>
            <s xml:space="preserve">effectus deprehendi-
              <lb/>
            mus; </s>
            <s xml:space="preserve">licet alia multa nobis incognita eodem pertinentia ſuper-
              <lb/>
            ſint. </s>
            <s xml:space="preserve">Sic aurum incognitam, occultamque ſubſtantiam nemo
              <lb/>
            appellarit, & </s>
            <s xml:space="preserve">multo minus ejuſdem exiſtentiam negabit idcir-
              <lb/>
            co, quod admodum probabile ſit, plures alias latere ipſius
              <lb/>
            proprietates, olim forte detegendas, uti aliæ tam multæ ſub-
              <lb/>
            inde detectæ ſunt, & </s>
            <s xml:space="preserve">quia non patet oculis, qui ſit particula-
              <lb/>
            rum ipſum componentium textus, quid, & </s>
            <s xml:space="preserve">qua ratione Na-
              <lb/>
            tura ad ejus compoſitionem adhibeat. </s>
            <s xml:space="preserve">Quod autem pertinet
              <lb/>
            ad actionem in diſtans, id abunde ibidem prævenimus, cum
              <lb/>
            inde pateat fieri poſſe, ut punctum quodvis in ſe ipſum agat,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">ad actionis directionem, ac energiam determinetur ab alte-
              <lb/>
            ro puncto, vel ut Deus juxta liberam ſibi legem a ſe in Na-
              <lb/>
            tura condenda ſtabilitam motum progignat in utroque </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>