Alvarus, Thomas, Liber de triplici motu, 1509

Page concordance

< >
Scan Original
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
< >
page |< < of 290 > >|
    <echo version="1.0">
      <text xml:lang="la">
        <div xml:id="N10132" level="1" n="1" type="body">
          <div xml:id="N10136" level="2" n="1" type="other" type-free="pars">
            <div xml:id="N1179C" level="3" n="8" type="chapter" type-free="capitulum">
              <p xml:id="N117E0">
                <s xml:id="N117E1" xml:space="preserve">
                  <pb chead="Prime partis" file="0019" n="19"/>
                poſitus ex vnitatibus indiuiſibilibus vt numerus
                  <lb/>
                5. punctorū .5. intelligentiarum et .10. animarū ra­
                  <lb/>
                tionalium. </s>
                <s xml:id="N117F5" xml:space="preserve">Hec ſuppoſitio ex ſe patet.</s>
              </p>
              <p xml:id="N117F8">
                <s xml:id="N117F9" xml:space="preserve">Secunda ſuppoſitio. </s>
                <s xml:id="N117FC" xml:space="preserve">Nõ oīs nume­
                  <lb/>
                rus habet ſubduplū. </s>
                <s xml:id="N11801" xml:space="preserve">nec oīs habet ſubtriplum: et
                  <lb/>
                ſic conſequenter. </s>
                <s xml:id="N11806" xml:space="preserve">Probatur / quoniã aliquis nume­
                  <lb/>
                rus puta rerum indiuiſibiliū cuiuſmodi: eſt nūerꝰ
                  <lb/>
                ternarius angelorū nõ poteſt diuidi in duo equa-
                  <lb/>
                lia: igitur nõ habet ſubduplū: nec in quatuor par­
                  <lb/>
                tes equales: et ſic non habet ſubquadruplum: et ſic
                  <lb/>
                probatur de aliis / igitur ſuppoſitio vera.</s>
              </p>
              <p xml:id="N11813">
                <s xml:id="N11814" xml:space="preserve">Tertia ſuppoſitio </s>
                <s xml:id="N11817" xml:space="preserve">Oīs numerus re­
                  <lb/>
                rum diuiſibiliū habet ſubduplū ſubtriplū: et vni-
                  <lb/>
                uerſaliter oēm proportioneꝫ minoris inequalita-
                  <lb/>
                tis: et etiaꝫ maioris aut habere poteſt. </s>
                <s xml:id="N11820" xml:space="preserve">Probatio
                  <lb/>
                huius ſuppoſitionis: quia talis numerus poteſt
                  <lb/>
                diuidi in duo equalia cū ſit numerus rerū diuiſi-
                  <lb/>
                bilium et tria equalia et in .4. et in 5. / et ſic in infini-
                  <lb/>
                tum </s>
                <s xml:id="N1182B" xml:space="preserve">Quare dabitur quilibet numerus habēs pro­
                  <lb/>
                portionē minoris inequalitatis ad ipſum: et etiaꝫ
                  <lb/>
                maioris. </s>
                <s xml:id="N11832" xml:space="preserve">Nam ad ſui medietatē habebit propor­
                  <lb/>
                tionem duplã: ad tertiam triplã: ad duas tertias
                  <lb/>
                ſexquialteram: et ſic in infinitum.</s>
              </p>
              <p xml:id="N11839">
                <s xml:id="N1183A" xml:space="preserve">Quarta ſuppoſitio </s>
                <s xml:id="N1183D" xml:space="preserve">Ad diuidendum
                  <lb/>
                numerū aliquem per alterum ſiue maiorē, ſiue mi­
                  <lb/>
                norem, ſiue equalem, ſiue oporteat vti fractione,
                  <lb/>
                ſiue nõ: diuidenda eſt quelibet vnitas numeri diui­
                  <lb/>
                dendi in tot partes aliquotas quotus eſt numerꝰ
                  <lb/>
                per quem fit diuiſio: et dande ſunt tot partes illa­
                  <lb/>
                rum cuilibet vnitati numeri ꝑ quē fit diuiſio quo-
                  <lb/>
                tus eſt numerus diuidendus: et ſic quelibet vnitas
                  <lb/>
                habebit equaliter. </s>
                <s xml:id="N11850" xml:space="preserve">Exemplū / vt ſi velis diuidere nu­
                  <lb/>
                merū quinariū per numeꝝ ternariū: vt puta quī
                  <lb/>
                gradus in tres partes equales: vel quin denari­
                  <lb/>
                os per tres homines: diuidas quãlibet vnitatem
                  <lb/>
                numeri quinarii ī tres partes aliquotas: puta in
                  <lb/>
                tres tertias quia numerus per quem fit diuiſio eſt
                  <lb/>
                ternarius: deinde da quin tertias culibet vnita­
                  <lb/>
                ti ternarii: quia numerus diuidēdus eſt quinariꝰ
                  <lb/>
                </s>
                <s xml:id="N11862" xml:space="preserve">Item ſi velis diuidere tria per quin: q2 numerus
                  <lb/>
                per quē fit diuiſio eſt quinarius: diuidas quãlibet
                  <lb/>
                vnitatē numeri ternarii diuidēdi in quī partes
                  <lb/>
                equales. </s>
                <s xml:id="N1186B" xml:space="preserve">puta in quī quītas et q2 numerus diui-
                  <lb/>
                dendus eſt ternarius: da cuilibet tres quintas: et
                  <lb/>
                quilibet illorū quī habebit equaliter. </s>
                <s xml:id="N11872" xml:space="preserve">Probat̄̄
                  <lb/>
                hec ſuppoſitio / qm̄ ſic diuendo cuilibet equaliter
                  <lb/>
                datur / vt patet ex ſe et nichil manet: ergo illa diui­
                  <lb/>
                ſio eſt cõpleta: et modus diuidendi ſufficiens: et per
                  <lb/>
                cõſequens ſuppoſitio vera. </s>
                <s xml:id="N1187D" xml:space="preserve">Probatur minor / qm̄
                  <lb/>
                quando tria diuiditur per quin gratia exempli
                  <lb/>
                oportet iuxta tenorē ſuppoſitionis diuidere quã­
                  <lb/>
                libet vnitatē numeri ternarii in quī partes equa­
                  <lb/>
                les. </s>
                <s xml:id="N11888" xml:space="preserve">et ſic erunt partes ille, ter, quin: et per conſe­
                  <lb/>
                quēs quīquies tres partes adequate / vt patꝫ: erūt
                  <lb/>
                igitur ibi quī ternarii illarū partiū adequate et
                  <lb/>
                datur cuilibet vnitati quinarii numeri vnꝰ terna­
                  <lb/>
                rius: igitur nullus ternarius manet / qm̄ illi terna­
                  <lb/>
                rii et vnitates numeri quinarii ſunt numero equa­
                  <lb/>
                les: igitur tunc nichil manet diuidendū. </s>
                <s xml:id="N11897" xml:space="preserve">Et ſic pro­
                  <lb/>
                babis de quibuſcū aliis numeris quorum vnus
                  <lb/>
                per alterum diuiditur: ſequitur igitur ſuppoſitio</s>
              </p>
              <p xml:id="N1189E">
                <s xml:id="N1189F" xml:space="preserve">His ſuppoſitis pono talem regulam
                  <lb/>
                </s>
                <s xml:id="N118A3" xml:space="preserve">Ad diuidendum numerum ſe habentem in qua vo­
                  <cb chead="Capitulum octauū."/>
                lueris proportione minoris inequalitatis ad quē­
                  <lb/>
                cū numerum volueris capias in numeris duos
                  <lb/>
                numeros ſe habentes in tali proportione: et diui-
                  <lb/>
                das numerum reſpectu cuiꝰ queris numerū ſe ha-
                  <lb/>
                bentem in proportione minoris inequalitatis in
                  <lb/>
                tot partes equales quotus eſt numerus maior ta­
                  <lb/>
                lis proportionis: et ex his capias tot illarū par­
                  <lb/>
                tium quotus eſt numerus minor dicte proportio-
                  <lb/>
                nis. </s>
                <s xml:id="N118B9" xml:space="preserve">Et ſic inuenies propoſitum. </s>
                <s xml:id="N118BC" xml:space="preserve">Hoc facili mõſtra­
                  <lb/>
                tur exemplo: vt ſi vis inuenire numerū ſe habentē
                  <lb/>
                in proportione ſubſexquitertia reſpectu numeri
                  <lb/>
                quinarii in rebus diuiſibilibus (quoniã in indiui­
                  <lb/>
                ſibilibus nõ eſt poſſibile / vt patet ex primis duabꝰ
                  <lb/>
                ſuppoſitionibus) capias in nūeris .4. et .3. qui ſūt
                  <lb/>
                numeri ſe habentes in proporſitione ſexquitertia
                  <lb/>
                et numerus maior eſt quaternariꝰ: diuidas nume-
                  <lb/>
                rum quinariū reſpectu cuius queris ſubſexquiter­
                  <lb/>
                tium numerum in quattuor partes equales: et hãc
                  <lb/>
                diuiſionem facies per quarte ſuppoſionis docu­
                  <lb/>
                mentū: et q2 nūerus mīor eſt ternariꝰ capias tres
                  <lb/>
                quartas quinarii: et illarum trium quartarū ad
                  <lb/>
                illum numerum quinarium qui componitur ade-
                  <lb/>
                quate ex quattuor talibꝰ eſt proportio ſubſexqui­
                  <lb/>
                tertia. </s>
                <s xml:id="N118DD" xml:space="preserve">Et iſto modo in omībus aliis operaberis
                  <lb/>
                </s>
                <s xml:id="N118E1" xml:space="preserve">Patet hec regula quoniã / tunc talis numerus ſe
                  <lb/>
                habebit ad illas ſuas partes aliquotas ſicut ſe
                  <lb/>
                habent nūeri proportionis queſite / vt conſtat: igit̄̄
                  <lb/>
                illo modo oportet operari ad inueniēdū id quod
                  <lb/>
                docet regula: et per cõſequens regula vera.</s>
              </p>
              <p xml:id="N118EC">
                <s xml:id="N118ED" xml:space="preserve">Secunda regula. </s>
                <s xml:id="N118F0" xml:space="preserve">Ad inueniendum
                  <lb/>
                numerū ſe habentem in proportione maioris ine­
                  <lb/>
                qualitatis ad quem volueris numerū: et in quacū­
                  <lb/>
                 libuerit proportione: capias in numeris duos
                  <lb/>
                numeros ſe habentes in tali proportione: et diui­
                  <lb/>
                das numerū reſpectu cuius queris numerū ſe ha-
                  <lb/>
                bentē in illa proportione maioris inequalitatis
                  <lb/>
                in tot partes equales quotus eſt numerus minor
                  <lb/>
                talis proportionis: et tunc illi numero minori ſic
                  <lb/>
                diuiſio addas tot equales partes partibus diui­
                  <lb/>
                ſionis quot ſunt per quas numerus maior talis
                  <lb/>
                proportionis excedit minorē. </s>
                <s xml:id="N11909" xml:space="preserve">et tunc numerus re-
                  <lb/>
                ſultans ex nnmero minori et illa additione eſt nu­
                  <lb/>
                merus ſe habens ad numerū ſic diuiſuꝫ in prppor­
                  <lb/>
                tione data maioris inequalitatis. </s>
                <s xml:id="N11912" xml:space="preserve">Hoc facile de-
                  <lb/>
                clarabit exemplū </s>
                <s xml:id="N11917" xml:space="preserve">Si em̄ velis īuenire numeꝝ ſex­
                  <lb/>
                quialterū ad numerū quinariū in rebus diuiſibi-
                  <lb/>
                libus (in īdiuiſibilibus em̄ id nequit fieri / vt dictū
                  <lb/>
                eſt) capias in numeris duos numeros ſe habētes
                  <lb/>
                in proportione ſexquialtera: vt puta .2. et .3: et q2
                  <lb/>
                numerus minor eſt binarius diuidas numeꝝ qui­
                  <lb/>
                narium reſpectu cuius queris numerum ſexquial­
                  <lb/>
                terum in duas partes equales quod fiet ſecūdum
                  <lb/>
                documentum quarte ſuppoſitionis. </s>
                <s xml:id="N1192A" xml:space="preserve">Oportt em̄
                  <lb/>
                tunc diuidere .5. per .2. et quia ternarius numerus
                  <lb/>
                maior talis proportionis excedit numerum bina­
                  <lb/>
                rium minorem numerum talis proportionis per
                  <lb/>
                vnam vnitatem adequate: addas ſupra numeruꝫ
                  <lb/>
                quinariū vnam de illis partibus duabus in quas
                  <lb/>
                iam diuiſus eſt quinarius puta medietateꝫ ipſius
                  <lb/>
                quinarii: tūc aggregatum ex quinario et illa par­
                  <lb/>
                te ſe habet ad quinarium in proportione data pu­
                  <lb/>
                ta ſexquialtera. </s>
                <s xml:id="N1193F" xml:space="preserve">Patet hec regula ſicut ſuperior
                  <lb/>
                </s>
                <s xml:id="N11943" xml:space="preserve">Applica probationem. </s>
                <s xml:id="N11946" xml:space="preserve">Et hec breuiter de prima
                  <lb/>
                parte huius operis introductionis gratia dicta
                  <lb/>
                ſufficiant.</s>
              </p>
            </div>
          </div>
          <div xml:id="N1194D" level="2" n="2" type="other" type-free="pars"> </div>
        </div>
      </text>
    </echo>