62 magnes ſufficiat ſibi ſuppoſitum ferrum altera-
re / vbi multa de virtute motiua magnetis ſubtili-
ter et calculatorie inquirit. Non tamen pretereū
da cenſeo duo correlaria que thomas brauardi-
nus in hac materia perpulchre infert. 111. correl. ¶ Quorum
primum eſt / ſi ſortes habeat in manu magneteꝫ
que ſufficiat alterare ferrum vnius libre: et eleue-
tur illud ferrum ad magnetem et coniungatur ei:
ita tã magnes ꝙ̄ ferrū pendeat a manu ſortis:
non plus ponderat magnes ꝙ̄ magnes et ferrum
ſimul nec econtra. Huius ratio eſt quoniam ma-
gnes non attrahit ferrū ſed ferrū alteratū ſuapte
natura magnetem expedit. 222. correl. ¶ Secundum correla
riū / ſi in aliqua equilibra ſiue ſtatera ex vno la-
tere ponatur ſcutum: et ex alio ponatur pondꝰ ſcu
ti factum ex magnete: et ſimul cum pondere pona
tur aliquod ferrum quod magnes ille ſufficit alte
rare / non plus ponderabit ferrum et pondus ſcu-
ti ꝙ̄ pondus ſcuti preciſe. Cuius ratio eſt quoniaꝫ
ſtatera non ſuſtinet ferrū ſed magnes. Iſta tamen
correlaria vulgo afferunt admirationem.
re / vbi multa de virtute motiua magnetis ſubtili-
ter et calculatorie inquirit. Non tamen pretereū
da cenſeo duo correlaria que thomas brauardi-
nus in hac materia perpulchre infert. 111. correl. ¶ Quorum
primum eſt / ſi ſortes habeat in manu magneteꝫ
que ſufficiat alterare ferrum vnius libre: et eleue-
tur illud ferrum ad magnetem et coniungatur ei:
ita tã magnes ꝙ̄ ferrū pendeat a manu ſortis:
non plus ponderat magnes ꝙ̄ magnes et ferrum
ſimul nec econtra. Huius ratio eſt quoniam ma-
gnes non attrahit ferrū ſed ferrū alteratū ſuapte
natura magnetem expedit. 222. correl. ¶ Secundum correla
riū / ſi in aliqua equilibra ſiue ſtatera ex vno la-
tere ponatur ſcutum: et ex alio ponatur pondꝰ ſcu
ti factum ex magnete: et ſimul cum pondere pona
tur aliquod ferrum quod magnes ille ſufficit alte
rare / non plus ponderabit ferrum et pondus ſcu-
ti ꝙ̄ pondus ſcuti preciſe. Cuius ratio eſt quoniaꝫ
ſtatera non ſuſtinet ferrū ſed magnes. Iſta tamen
correlaria vulgo afferunt admirationem.
Quartum capitulum / in quo
ponunt̄̄ ſeptē regule de propor
tionalitate motus quas ponit
philoſophus ſeptimo phiſico-
rum quas etiam in preſenti ca-
pite examinandas duxi.
ponunt̄̄ ſeptē regule de propor
tionalitate motus quas ponit
philoſophus ſeptimo phiſico-
rum quas etiam in preſenti ca-
pite examinandas duxi.
QUoniam philoſophi regulas
de comparabilitate motuum facile dã-
nãt: ideo nõ inconcinue hoc in loco eas
examinare decreuimus
de comparabilitate motuum facile dã-
nãt: ideo nõ inconcinue hoc in loco eas
examinare decreuimus
Prima regula / ſi aliqua virtus ſiue
aliqua potentia moueat aliquod mobile per ali-
quod ſpacium in aliquo tempore: eadem potentia
mouebit medietatem illius mobilis per duplum
ſpacium in eodem tempore.
aliqua potentia moueat aliquod mobile per ali-
quod ſpacium in aliquo tempore: eadem potentia
mouebit medietatem illius mobilis per duplum
ſpacium in eodem tempore.
Secunda regula / ſi aliqua potentia
moueat aliquod mobile per aliquod ſpaciuꝫ ī ali
aliquo tempore eadem virtus mouebit medieta-
tem illius mobilis per idem ſpacium in ſubduplo
tempore. ¶ Ex quibus regulis infertur talis regu
la. Si aliqua potentia moueat aliquod mobile ꝑ
aliquod ſpacium in aliquo tempore: dupla virtꝰ
mouebit idem mobile per duplum ſpacium in eo
dem tempore.
moueat aliquod mobile per aliquod ſpaciuꝫ ī ali
aliquo tempore eadem virtus mouebit medieta-
tem illius mobilis per idem ſpacium in ſubduplo
tempore. ¶ Ex quibus regulis infertur talis regu
la. Si aliqua potentia moueat aliquod mobile ꝑ
aliquod ſpacium in aliquo tempore: dupla virtꝰ
mouebit idem mobile per duplum ſpacium in eo
dem tempore.
Tertia regula / ſi aliqua potentia mo
ueat aliquod mobile per aliquod ſpacium in ali-
quo tempore: eadem potentia mouebit idem mo-
bile per medietatem illius ſpacii in ſubduplo tem
pore.
ueat aliquod mobile per aliquod ſpacium in ali-
quo tempore: eadem potentia mouebit idem mo-
bile per medietatem illius ſpacii in ſubduplo tem
pore.
Quarta regula / ſi aliqua potētia mo
ueat aliquod mobile per aliquod ſpacium in ali-
quo tempore: medietas talis potētie mouebit me
dtetatem mobilis per idem ſpacium in eodem tē-
pore.
ueat aliquod mobile per aliquod ſpacium in ali-
quo tempore: medietas talis potētie mouebit me
dtetatem mobilis per idem ſpacium in eodem tē-
pore.
Quinta regula / ſi aliqua potētia mo
ueat aliquod mobile per aliquod ſpacium in ali-
quo tempore: non eſt neceſſe eandem potentiã mo
uere duplum mobile per idem ſpacium in duplo
tempore.
ueat aliquod mobile per aliquod ſpacium in ali-
quo tempore: non eſt neceſſe eandem potentiã mo
uere duplum mobile per idem ſpacium in duplo
tempore.
Sexta regula / ſi aliqua potētia mo-
ueat aliquod mobile per aliquod ſpacium in ali-
quo tempore: non eſt neceſſe medietatem talis vir
tutis mouere idem mobile in duplo tempore.
ueat aliquod mobile per aliquod ſpacium in ali-
quo tempore: non eſt neceſſe medietatem talis vir
tutis mouere idem mobile in duplo tempore.
Septima regule / ſi aliqua potentie
moueant aliqua mobilia per aliquod ſpacium in
aliquo tempore diuiſim: et eedem potentie coniun
ctim mouebunt illa mobilia coniuncta per idem
ſpacium in aliquo eodem tempore. ¶ Sed ꝓ cla-
riori intelligentia harum regularum.
moueant aliqua mobilia per aliquod ſpacium in
aliquo tempore diuiſim: et eedem potentie coniun
ctim mouebunt illa mobilia coniuncta per idem
ſpacium in aliquo eodem tempore. ¶ Sed ꝓ cla-
riori intelligentia harum regularum.
Contra primã arguitur / ſi b. moueat
reſiſtentiam / vt quatuor medietas talis reſiſten-
tie non mouebitur a tali virtute per duplū ſpaciū
in eodem tempore: igitur. Añs probatur / quoniaꝫ
virtus vt ſex mouebit reſiſtentiam vt duo magis ̄
ī duplo velocius / igitur nõ mouebit in eodē tēpore
per duplū ſpaciū adequate. Probatur ãtecedēs /
qm̄ ꝓportio .6. ad duo que eſt tripla excedit ꝓpor
tionē ſexquialterã que eſt .6. ad .4. pluſ̄ in duplo /
igitur velocitas ab ea ꝓueniens eſt maior ꝙ̄ du-
pla reſpectu velocitatis ꝓuenientis a ꝓportione
ſexquialtera. Patet cõſequētia ex opinione quar
ta quã ſuſtentamus. Sed antecedens ꝓbatur / quia
ꝓportio tripla adequate ex proportione dupla / et
ꝓportione ſexquialtera cõponitur / vt ptꝫ ex quar-
to capite ſecūde partis / et ille due ſunt inequales /
vt ptꝫ ex eodē quarto capite / ergo ad minorē illaꝝ
que eſt ſexquialtera ipſa proportio tripla eſt ma-
ior ꝙ̄ dupla / patet hec conſequentia ex ſexta ſup-
poſitione quarti capitis ſecunde partis. 33Dicitur ¶ Dices
forte / argumentū nõ concludit contra regulam.
quoniã in regula non ponitur / preciſe illa potē-
tia mouebit medietatem in duplo velocius: ſed di
cit / mouebit in duplo velociꝰ. Sed hoc nichil eſt
dicere quoniam eodē modo dixiſſet in ſexquialte-
ro velocius vel in ſexquitertio. Et ideo non ſatiſ-
cit. Item nec ſic intellecta regula eſt vera quoniaꝫ
ſi virtus / vt .12. moueat reſiſtentiaꝫ / vt quatuor ali
qua velocitate eadeꝫ potentia non poterit medie
tatem reſiſtentie / que eſt vt duo dupla velocitate
immo mouebit minus ꝙ̄ dupla velocitate / igit̄̄ re-
gula ſic intellecta falſa. Probatur antecedens /
quoniã virtus / vt .12. mouet reſiſtentiam / vt quatu-
or a proportione tripla et reſiſtentiam / vt duo a ꝓ
pprtione ſextupla modo proportio ſextupla ē mi
nor ꝙ̄ dupla reſpectu triple / igitur non mouet ī du
plo velocius. Patet conſequentia ex opinione / et
arguitur antecedens quoniã ſextupla cõponitur
ex tripla et dupla adequate / vt patet ex quarto ca
pite preallegato / et tripla eſt maior dupla: vt pa-
tet ex eodem capite / igitur ipſa ſextupla eſt minor
̄ dupla reſpectu triple. patet conſequentia ex ſex
ta ſuppoſitione eiuſdem capitis
reſiſtentiam / vt quatuor medietas talis reſiſten-
tie non mouebitur a tali virtute per duplū ſpaciū
in eodem tempore: igitur. Añs probatur / quoniaꝫ
virtus vt ſex mouebit reſiſtentiam vt duo magis ̄
ī duplo velocius / igitur nõ mouebit in eodē tēpore
per duplū ſpaciū adequate. Probatur ãtecedēs /
qm̄ ꝓportio .6. ad duo que eſt tripla excedit ꝓpor
tionē ſexquialterã que eſt .6. ad .4. pluſ̄ in duplo /
igitur velocitas ab ea ꝓueniens eſt maior ꝙ̄ du-
pla reſpectu velocitatis ꝓuenientis a ꝓportione
ſexquialtera. Patet cõſequētia ex opinione quar
ta quã ſuſtentamus. Sed antecedens ꝓbatur / quia
ꝓportio tripla adequate ex proportione dupla / et
ꝓportione ſexquialtera cõponitur / vt ptꝫ ex quar-
to capite ſecūde partis / et ille due ſunt inequales /
vt ptꝫ ex eodē quarto capite / ergo ad minorē illaꝝ
que eſt ſexquialtera ipſa proportio tripla eſt ma-
ior ꝙ̄ dupla / patet hec conſequentia ex ſexta ſup-
poſitione quarti capitis ſecunde partis. 33Dicitur ¶ Dices
forte / argumentū nõ concludit contra regulam.
quoniã in regula non ponitur / preciſe illa potē-
tia mouebit medietatem in duplo velocius: ſed di
cit / mouebit in duplo velociꝰ. Sed hoc nichil eſt
dicere quoniam eodē modo dixiſſet in ſexquialte-
ro velocius vel in ſexquitertio. Et ideo non ſatiſ-
cit. Item nec ſic intellecta regula eſt vera quoniaꝫ
ſi virtus / vt .12. moueat reſiſtentiaꝫ / vt quatuor ali
qua velocitate eadeꝫ potentia non poterit medie
tatem reſiſtentie / que eſt vt duo dupla velocitate
immo mouebit minus ꝙ̄ dupla velocitate / igit̄̄ re-
gula ſic intellecta falſa. Probatur antecedens /
quoniã virtus / vt .12. mouet reſiſtentiam / vt quatu-
or a proportione tripla et reſiſtentiam / vt duo a ꝓ
pprtione ſextupla modo proportio ſextupla ē mi
nor ꝙ̄ dupla reſpectu triple / igitur non mouet ī du
plo velocius. Patet conſequentia ex opinione / et
arguitur antecedens quoniã ſextupla cõponitur
ex tripla et dupla adequate / vt patet ex quarto ca
pite preallegato / et tripla eſt maior dupla: vt pa-
tet ex eodem capite / igitur ipſa ſextupla eſt minor
̄ dupla reſpectu triple. patet conſequentia ex ſex
ta ſuppoſitione eiuſdem capitis
Sed contra illam regulam quam in
tuli ex duabus primis arguitur ſic. Aliqua poten
tia mouet aliquam reſiſtentiam aliquanta velo-
citate: et tamen ipſa duplicata non mouet in du-
plo velocius eandem reſiſtentiam: igit̄̄ regula fal
ſa. Probatur antedens et volo / aliqua poten-
tia moueat reſiſtentiam a proportione ſexquial-
tera qualis eſt .6. ad .4. aliquanta velocitate. quo
poſito ipſa potentia duplata / que erit vt .12. mo-
uebit reſiſtentiam vt .4. pluſ̄ in duplo velocius.
igitur aſſumptum verum. Probatur antecendens /
quoniã .12. ad .4. eſt proportio tripla modo tripla
maior ꝙ̄ dupla eſt ad ſexquialteram / vt probatuꝫ
eſt in primo argumento / igitur velocitas ab ea ꝓ-
ueniens maior ꝙ̄ dupla eſt ad proportionem ſex-
quialteram.
tuli ex duabus primis arguitur ſic. Aliqua poten
tia mouet aliquam reſiſtentiam aliquanta velo-
citate: et tamen ipſa duplicata non mouet in du-
plo velocius eandem reſiſtentiam: igit̄̄ regula fal
ſa. Probatur antedens et volo / aliqua poten-
tia moueat reſiſtentiam a proportione ſexquial-
tera qualis eſt .6. ad .4. aliquanta velocitate. quo
poſito ipſa potentia duplata / que erit vt .12. mo-
uebit reſiſtentiam vt .4. pluſ̄ in duplo velocius.
igitur aſſumptum verum. Probatur antecendens /
quoniã .12. ad .4. eſt proportio tripla modo tripla
maior ꝙ̄ dupla eſt ad ſexquialteram / vt probatuꝫ
eſt in primo argumento / igitur velocitas ab ea ꝓ-
ueniens maior ꝙ̄ dupla eſt ad proportionem ſex-
quialteram.
Tertio arguitur contra quintam re
gulam / quoniã ſi potentia vt octo moueat reſiſten
gulam / quoniã ſi potentia vt octo moueat reſiſten
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib