Alvarus, Thomas, Liber de triplici motu, 1509

Page concordance

< >
Scan Original
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
< >
page |< < of 290 > >|
    <echo version="1.0">
      <text xml:lang="la">
        <div xml:id="N10132" level="1" n="1" type="body">
          <div xml:id="N15C17" level="2" n="3" type="other" type-free="pars">
            <div xml:id="N15C22" level="3" n="1" type="other" type-free="tractatus">
              <div xml:id="N15C2F" level="4" n="1" type="chapter" type-free="capitulum">
                <p xml:id="N15D8B">
                  <s xml:id="N15DB3" xml:space="preserve">
                    <pb chead="Primi partis" file="0060" n="60"/>
                  aliquod mobile / hoc eſt aliquam reſiſentiam ali-
                    <lb/>
                  quãta velocitate ſubdupla virtus mouet ſubdu-
                    <lb/>
                  plam reſiſtentiam equali velocitate: hoc eſt. </s>
                  <s xml:id="N15DBF" xml:space="preserve">Si a-
                    <lb/>
                  liqua proportio maioris inequalitatis moueat
                    <lb/>
                  aliquam proportionē minoris inequalitatis ali-
                    <lb/>
                  qua velocitate: proportio equalis illi in minori-
                    <lb/>
                  bus terminis mouebit equali velocitate: quod la-
                    <lb/>
                  tius poſtea declarabitur.</s>
                </p>
              </div>
              <div xml:id="N15DCC" level="4" n="2" type="chapter" type-free="capitulum">
                <head xml:id="N15DD1" xml:space="preserve">Capitulum ſecundū / in quo recitantur
                  <lb/>
                et improbantur ſecunda et tertia opinio-
                  <lb/>
                nes. de cauſa velocitatis motuum.</head>
                <p xml:id="N15DD8">
                  <s xml:id="N15DD9" xml:space="preserve">SEcunda opinio ponit velocita­
                    <lb/>
                  tem motus ſequi proportionem exceſſus
                    <lb/>
                  potentie motoris ad potentiã rei mote.
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N15DE1" xml:space="preserve">Et vult dicere hec opinio /  velocitas in motibus
                    <lb/>
                  ſequitur proportionem exceſſus actiuitatis moto­
                    <lb/>
                  ris ad actiuitatem rei mote. </s>
                  <s xml:id="N15DE8" xml:space="preserve">Ita  ſi vnus motor
                    <lb/>
                  ita ſe habeat reſpectu ſui mobilis /  actiuitas eiꝰ
                    <lb/>
                  excedaṫ actiuitateꝫ mobilis per quatuor gradus /
                    <lb/>
                  et actiuitas alterius motoris excedat actiuitatem
                    <lb/>
                  ſui modilis per duos gradus:  tunc primus mo-
                    <lb/>
                  tor mouebit in duplo velocius ſecūdo. </s>
                  <s xml:id="N15DF5" xml:space="preserve">Et iſta opi-
                    <lb/>
                  nio videtur coincidere cum prima dempto /  vna
                    <lb/>
                  comparat actiuitatem ad reſiſtentiã: et altera acti-
                    <lb/>
                  uitatem ad actiuitatem.</s>
                </p>
                <note position="left" xml:id="N15DFE" xml:space="preserve">Obiicit̄̄
                  <lb/>
                ſecunde
                  <lb/>
                opinioni</note>
                <p xml:id="N15E06">
                  <s xml:id="N15E07" xml:space="preserve">Sed contra hanc opinionem arguit̄̄
                    <lb/>
                  ſic / quia ſi illa eſſet vera / ſequeretur /  aliquod mo-
                    <lb/>
                  uens ſucceſſiue moueret ſine reſiſtētia: īmo ita cito
                    <lb/>
                  cum reſiſtentia ſicut ſine reſiſtentia / ſed conſequēs
                    <lb/>
                  eſt falſum igitur, illud ex quo ſequitur: ſequela ꝓ-
                    <lb/>
                  batur et pono caſum /  ſit virtus: vt .8. agentis: et
                    <lb/>
                  virtus vt quatuor patientis in quo ſit reſiſtentia:
                    <lb/>
                  vt .2. / et ſit aliquod aliud paſſum in quo nulla ſit re­
                    <lb/>
                  ſiſtentia ſed dumtaxat actiuitas vt quatuor: quo
                    <lb/>
                  poſito arguitur ſic. </s>
                  <s xml:id="N15E1C" xml:space="preserve">Agens vt .8. eque velociter a-
                    <lb/>
                  git in vtrū iſtorum paſſorum: cum proportiones
                    <lb/>
                  actiuitatum ſint equales: et tamen in vno paſſo a-
                    <lb/>
                  git cum reſiſtentia: et in alio ſine reſiſtentia igitur
                    <lb/>
                  propoſitum.</s>
                </p>
                <p xml:id="N15E27">
                  <s xml:id="N15E28" xml:space="preserve">Tertia opinio eſt /  ponit velocitatē
                    <lb/>
                  in motu ſequi proportionem reſiſtentiarum inter
                    <lb/>
                  ſe: ita  ſi ſint duo agentia equalia: et moueãt du-
                    <lb/>
                  as reſiſtentias inequales: in quacun ꝓportione
                    <lb/>
                  vna reſiſtentia eſt minor alia in eadē proportione
                    <lb/>
                  velocius mouetur: vt ſi virtus vt octo moueat re-
                    <lb/>
                  ſiſtentiam: vt .4: et reſiſtentiam: vt .3. quia reſiſten-
                    <lb/>
                  tia: vt .3. eſt in ſexquitertio minor reſiſtentia: vt .4.
                    <lb/>
                  ideo virtus vt .8. in ſexquitertio velocius mouebit
                    <lb/>
                  reſiſtentiam vt .3. ꝙ̄ reſiſtentiam vt .4.</s>
                </p>
                <p xml:id="N15E3D">
                  <s xml:id="N15E3E" xml:space="preserve">Sed contra iſtaꝫ opinionē arguitur
                    <lb/>
                  ſic. </s>
                  <s xml:id="N15E43" xml:space="preserve">Supponendo /  ſi aliqua virtus puta vt .8. / ſuf­
                    <lb/>
                  ficiat mouere aliquod mobile aliquanta velocita­
                    <lb/>
                  te /  eadē virtus ſufficit mouere aliquod aliud mo­
                    <lb/>
                  bile in duplo tardius, et aliquod in triplo, et aliqḋ
                    <lb/>
                  in quadruplo, et ſic in infinitum. </s>
                  <s xml:id="N15E4E" xml:space="preserve">Ita  ſi virtus vt
                    <lb/>
                  8. ſufficit mouere aliquod mobile in hora ꝑ leucã:
                    <lb/>
                  eadem virtus ſufficit mouere aliquod maius mo-
                    <lb/>
                  bile in hora per mediam leucam: et illamet virtus
                    <lb/>
                  ſufficit mouere aliquod maius in hora per tertiã
                    <lb/>
                  partem leuce: et aliquod aliud per quartaꝫ: et ſic in
                    <lb/>
                  infinitū. </s>
                  <s xml:id="N15E5D" xml:space="preserve">quo poſito ſic arguitur / ſi opinio eſſet ve-
                    <lb/>
                  ra ſequeretur /  mouens vt .8. poſſet mouere quã-
                    <lb/>
                  tumcun mobile: ſed conſequens eſt falſum: quia
                    <lb/>
                  tunc eſſet infinite actiuitatis: igitur illud ex quo
                    <lb/>
                  ſequitur. </s>
                  <s xml:id="N15E68" xml:space="preserve">Sequela probatur: et pono /  mouens vt
                    <cb chead="Capitulū ſcḋm  tertiū."/>
                  8. moueat reſiſtentiam vt .4. per leucã in hora ade­
                    <lb/>
                  quate: quo poſito tale mouens poteſt mouere ali-
                    <lb/>
                  quod mobile in duplo tardius puta in hora per
                    <lb/>
                  mediam leucam, vt patet ex ſuppoſitione: et nõ ni­
                    <lb/>
                  ſi mobile vt .8. / vt patet ex opinione: quoniã ꝓpor-
                    <lb/>
                  tio velocitatem ſequitur ꝓportionem reſiſtentiaꝝ
                    <lb/>
                  ſed velocitas eſt ſubdupla: ergo reſiſtentia dupla
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N15E7B" xml:space="preserve">Itē aliquod mobile poteſt mouere illa virtus ſub-
                    <lb/>
                  tripla velocitate: vt patet ex ſuppoſitione: et non
                    <lb/>
                  niſi triple reſiſtentie / vt patet ex opinione: et ſic in
                    <lb/>
                  infinitum: igitur propoſitū. </s>
                  <s xml:id="N15E84" xml:space="preserve">Et hec ſola ratio ſuffi­
                    <lb/>
                  cienter hanc opinionem deſtruit et elidit.</s>
                </p>
              </div>
              <div xml:id="N15E89" level="4" n="3" type="chapter" type-free="capitulum">
                <head xml:id="N15E8E" xml:space="preserve">Capitulum tertium / in quo ponitur
                  <lb/>
                alia opinio et vera.</head>
                <p xml:id="N15E93">
                  <s xml:id="N15E94" xml:space="preserve">QUarta opinio et vera eſt que
                    <lb/>
                  nūc cõmuniter tenetur: et ponit velocita-
                    <lb/>
                  tem motus ſequi ꝓportionē ꝓportionū
                    <lb/>
                  hoc eſt proportionē geometricã: vt ſi aliqua virtꝰ
                    <lb/>
                  moueat aliquã reſiſtentiã a proportione dupla: et
                    <lb/>
                  vna alia moueat eandē reſiſtentiam vel vnã aliaꝫ
                    <lb/>
                  (in idem reddit) a proportione quadrupla: talis
                    <lb/>
                  virtus mouēs a proportione quadrupla in eadeꝫ
                    <lb/>
                  proportione velocius mouet in qua proportione
                    <lb/>
                  quadrupla proportio duplam excedit: et quia ex-
                    <lb/>
                  cedit quadrupla duplam in proportione dupla,
                    <lb/>
                  vt ptꝫ ex ſexto capite ſecunde partis: ideo quadru­
                    <lb/>
                  pla proportio in duplo velocius mouet. </s>
                  <s xml:id="N15EAF" xml:space="preserve">Et ſi ali-
                    <lb/>
                  qua virtus moueat aliquam reſiſtentiã a propor-
                    <lb/>
                  tione ſexquialtera: et alia mouet eandem reſiſten-
                    <lb/>
                  tiam in proportione tripla: tunc virtus mouens a
                    <lb/>
                  proportione tripla velocius mouet virtute mouē-
                    <lb/>
                  proportione ſexquialtera in ea proportione qua
                    <lb/>
                  tripla ſexquialteram exuperat: et quia talis ꝓpor­
                    <lb/>
                  tio que eſt inter triplam et ſexquialteram eſt irra-
                    <lb/>
                  tionalis: vt ex ſexto et ſeptimo capitibꝰ ſecūde par­
                    <lb/>
                  tis facile monſtratur: ideo nec ſpaciū pertranſitū
                    <lb/>
                  a ꝓportione tripla excedit ſpaciū pertranſitum a
                    <lb/>
                  proportione ſexquialtera in proportione aliqua
                    <lb/>
                  multiplici, nec ſuperparticulari, nec ſupraparti-
                    <lb/>
                  ente, nec multiplici ſuperparticulari, nec multipli­
                    <lb/>
                  ci ſuprapartiente, quod poſtea magis elucidabit̄̄
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N15ECF" xml:space="preserve">Et pro fundamento et baſi huius opinionis pono
                    <lb/>
                  duas concluſiones.</s>
                </p>
                <p xml:id="N15ED4">
                  <s xml:id="N15ED5" xml:space="preserve">Prima concluſio / velocitas motꝰ nec
                    <lb/>
                  penes proportionem exceſſus potentiarū ad inui-
                    <lb/>
                  cem, nec penes proportionem actiuitatū ad inuicē /
                    <lb/>
                  nec reſiſtentiarum inter ſe attenditur. </s>
                  <s xml:id="N15EDE" xml:space="preserve">Probatur
                    <lb/>
                  hec concluſio ex hiis / que in ſuperioribus capitibꝰ
                    <lb/>
                  in impugnationibus triū opinionū dicta ſunt.</s>
                </p>
                <p xml:id="N15EE5">
                  <s xml:id="N15EE6" xml:space="preserve">Secunda concluſio. </s>
                  <s xml:id="N15EE9" xml:space="preserve">Uelocitas mo-
                    <lb/>
                  tuū ſequit̄̄ / et attendi hꝫ penes ꝓportionē propor-
                    <lb/>
                  tionū: ita  in quacū proportione vna ꝓportio
                    <lb/>
                  eſt maior aut mīor alia: ī eadē ꝓportiõe velocitas
                    <lb/>
                  maior aut minor euadet. </s>
                  <s xml:id="N15EF4" xml:space="preserve">Et ſi fuerat proportio ꝓ­
                    <lb/>
                  portionū rationalis: rationales velocitates erūt
                    <lb/>
                  et ſi irrationalis: cõmenſurari nõ poterunt veloci-
                    <lb/>
                  tates taliū motuū. </s>
                  <s xml:id="N15EFD" xml:space="preserve">Probatur hec concluſio ſic / de­
                    <lb/>
                  clarata per ſillogiſmum diuiſim eo ordine quo
                    <lb/>
                  eam paulus venetus inducit quoniã velocitas et
                    <lb/>
                  tarditas motus attendi habet penes ꝓportioneꝫ
                    <lb/>
                  exceſſiuū inter ſe, aut penes ꝓportionē actiuitatū
                    <lb/>
                  inter ſe, aut reſiſtentiarum, aut penes ꝓportiõe
                    <lb/>
                  ꝓportionū: ſed nõ penes .3. prima / vt ptꝫ ex ãterio-
                    <lb/>
                  ri cõcluſione. </s>
                  <s xml:id="N15F0E" xml:space="preserve">igitur penes quartum / quod fuit pro­
                    <lb/>
                  bandum. </s>
                  <s xml:id="N15F13" xml:space="preserve">Cõſequentia patet a ſufficienti diuiſiõe
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N15F17" xml:space="preserve">Nõ em̄ ymaginari valent aliqui alii modi ſaltem
                    <lb/>
                  um apparentia quibus attendi habet motuū ve-
                    <lb/>
                  ocitas et tarditas / igitur diuiſio ſufficiens.</s>
                </p>
              </div>
            </div>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>