Alvarus, Thomas, Liber de triplici motu, 1509

Page concordance

< >
Scan Original
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
< >
page |< < of 290 > >|
    <echo version="1.0">
      <text xml:lang="la">
        <div xml:id="N10132" level="1" n="1" type="body">
          <div xml:id="N15C17" level="2" n="3" type="other" type-free="pars">
            <div xml:id="N15C22" level="3" n="1" type="other" type-free="tractatus">
              <div xml:id="N16983" level="4" n="6" type="chapter" type-free="capitulum">
                <p xml:id="N16A64">
                  <s xml:id="N16A6D" xml:space="preserve">
                    <pb chead="Primi tractatus" file="0068" n="68"/>
                  duū. </s>
                  <s xml:id="N16A77" xml:space="preserve">igitur nõ vniformiter creſcūt. </s>
                  <s xml:id="N16A7A" xml:space="preserve">Antecedēs ptꝫ
                    <lb/>
                  ex caſu. </s>
                  <s xml:id="N16A7F" xml:space="preserve">Sed ſecūda pars ꝓbatur: qm̄ vtra illaꝝ
                    <lb/>
                  inequalibus tēporibus equales latitudines reſiſ­
                    <lb/>
                  ſtentie acquirūt: vt ptꝫ ex caſu. </s>
                  <s xml:id="N16A86" xml:space="preserve">Ex hac correlariuꝫ
                    <lb/>
                  eſt ſimile dialectico ſortes / et brunellꝰ nõ ſunt fra-
                    <lb/>
                  tres: et tamen vter illoꝝ eſt fratrer.
                    <note position="left" xlink:href="note-0068-01a" xlink:label="note-0068-01" xml:id="N16C18" xml:space="preserve">2. correĺ.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N16A92" xml:space="preserve">¶ Secunduꝫ
                    <lb/>
                  correlariū ſtat /  ſubduplū in ſubduplo tempore
                    <lb/>
                  adequate ad tēpus deꝑditionis dupli deꝑdatur:
                    <lb/>
                  et quãdo deperdat̄̄ ſubduplū etiã duplū deperdat̄̄
                    <lb/>
                  quãius nõ totaliter: et nichilominꝰ nõ eque velociṫ
                    <lb/>
                  deperdat̄̄ ſubduplū cum duplo. </s>
                  <s xml:id="N16A9F" xml:space="preserve">Probat̄̄ et pono
                    <lb/>
                  caſum /  ſint pedale a. et bipedale b. / et incipiat de-
                    <lb/>
                  perdi taliter:  īmedietate hore future deperdat̄̄
                    <lb/>
                  pedale a. adequate: et tūc ſit deperditū a. bipedali
                    <lb/>
                  b. p̄ciſe ſemipedale: et totū reſiduū deperdat ī me-
                    <lb/>
                  dietate ſeq̄nti adequate: quo poſito iam ptꝫ corre­
                    <lb/>
                  larium.
                    <note position="left" xlink:href="note-0068-02a" xlink:label="note-0068-02" xml:id="N16C1E" xml:space="preserve">3. correĺ.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N16AB3" xml:space="preserve">¶ Ex quo ſequitur tertiū correlariū:  hec
                    <lb/>
                  cõſequentia nichil valet. </s>
                  <s xml:id="N16AB8" xml:space="preserve">Si a. ſubduplū in ſubdu­
                    <lb/>
                  plo tēpore adequate deperdit̄̄ ad b. duplū: a. et b.
                    <lb/>
                  eque velociter deperdūtur. </s>
                  <s xml:id="N16ABF" xml:space="preserve">In caſu em̄ poſito an-
                    <lb/>
                  tecedens eſt verū et cõſequēs falſum. </s>
                  <s xml:id="N16AC4" xml:space="preserve">Nec puto cal­
                    <lb/>
                  culatorē voluiſſe illã cõcedere. </s>
                  <s xml:id="N16AC9" xml:space="preserve">Iſta tamen cõſequē­
                    <lb/>
                  tia eſt bona: ſi ſubduplū in ſubduplo tēpore ade-
                    <lb/>
                  quate deperdit̄̄ et vniformiter cū ſuo duplo: iam
                    <lb/>
                  eque velociter deperdit̄̄.
                    <note position="left" xlink:href="note-0068-03a" xlink:label="note-0068-03" xml:id="N16C24" xml:space="preserve">4. correĺ.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N16AD7" xml:space="preserve">¶ Quartū correlarium.
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N16ADB" xml:space="preserve">Iſta cõſequentia nichil valet: pluſquã in duplo ci-
                    <lb/>
                  tius deperdit̄̄ ſubduplū quã duplū: igitur velociꝰ
                    <lb/>
                  perditur ſubduplū quã duplū. </s>
                  <s xml:id="N16AE2" xml:space="preserve">Patet hoc correla­
                    <lb/>
                  riū ex dictis in ſolutione argumentati.
                    <note position="left" xlink:href="note-0068-04a" xlink:label="note-0068-04" xml:id="N16C2A" xml:space="preserve">5. correĺ.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N16AEC" xml:space="preserve">¶ Quintum
                    <lb/>
                  correlariū. </s>
                  <s xml:id="N16AF1" xml:space="preserve">Stat duas ꝓportiones eque velociter
                    <lb/>
                  deperdi per crementū ſuaꝝ reſiſtentiarū: et tamen
                    <lb/>
                  reſiſtentias nõ eque velociter creſcere: īmo hoc ne­
                    <lb/>
                  ceſſariū eſt vbi reſiſtētie ſūt īeq̈les .etc̈. </s>
                  <s xml:id="N16AFA" xml:space="preserve">Probat̄̄ cor­
                    <lb/>
                  relariuū ſupponēdo  ad hoc /  aliquã ꝓportio eq̄
                    <lb/>
                  velociṫ ↄ̨tinuo et vniformiṫ cū deꝑdat̄̄: req̇rit̄̄ /  in­
                    <lb/>
                  eq̈libꝰ tēporibꝰ equales ꝓportiones partiales ille
                    <lb/>
                  due deperdant: vt ſi ꝓportio quadrupla eque ve-
                    <lb/>
                  lociter debeat deperdi cū ꝓportione dupla: requi-
                    <lb/>
                  ritur /  quando adequate quadrupla perdit ſex-
                    <lb/>
                  quitertiã. </s>
                  <s xml:id="N16B0B" xml:space="preserve">etiã dupla ſexquitertiã perdat adequa-
                    <lb/>
                  te: et ſic cõſequenter. </s>
                  <s xml:id="N16B10" xml:space="preserve">Sed ad hoc /  due reſiſtentie
                    <lb/>
                  eque velociter et vniformiter deperdãtur requirit̄̄ /
                    <lb/>
                   inequalibꝰ tēporibꝰ equales latitudines reſiſtē-
                    <lb/>
                  tiarū deperdant. </s>
                  <s xml:id="N16B19" xml:space="preserve">Hoc patet ex ſexta ſuppoſitione
                    <lb/>
                  p̄cedētis capitis. </s>
                  <s xml:id="N16B1E" xml:space="preserve">Ad hoc em̄  vniformiter remit-
                    <lb/>
                  tatur ꝓportio: requiritur /  inequalibꝰ tēporibꝰ
                    <lb/>
                  equales latitudines ꝓportionū deperdãtur: et ad
                    <lb/>
                  hoc /  vniformiter remittatur reſiſtentia: requirit̄̄ /
                    <lb/>
                   inequalibꝰ tēporibꝰ equales latitudines reſiſtē­
                    <lb/>
                  tiarū deperdãtur vt ptꝫ. </s>
                  <s xml:id="N16B2B" xml:space="preserve">Quo ſuppoſito ꝓbatur
                    <lb/>
                  correlariū in caſu argumentati. </s>
                  <s xml:id="N16B30" xml:space="preserve">ibi em̄ reſiſtentia c. /
                    <lb/>
                  vt .2. in duplo velocius creſcit quã reſiſtentia d. / vt
                    <lb/>
                  vnū et tamen quãdo ꝓportio a. potentie / vt .8. ad c.
                    <lb/>
                  reſiſtentiã / vt 2. perdit ꝓportionē duplã: etiã pro-
                    <lb/>
                  portio ipſiꝰ b. potētie / vt 4. ad d. reſiſtentiã / vt vnū
                    <lb/>
                  ꝑdit ꝓportionē duplã: et ſic ibi ſtat proportiões per
                    <lb/>
                  crementū reſiſtētiaꝝ eque vĺociter deꝑdi: et tamen
                    <lb/>
                  reſiſtētias nõ eque velociter creſcere. </s>
                  <s xml:id="N16B41" xml:space="preserve">Et  hoc ſit
                    <lb/>
                  neceſſariū vbi reſiſtētie ſiue mīores termini ꝓpor-
                    <lb/>
                  tionū fuerit inequales: ptꝫ / q2 īplicat duo inequa-
                    <lb/>
                  lia eque velociter creſcere et eque ꝓportiõabiliter /
                    <lb/>
                  vt ptꝫ ex octaua ſuppoſitione quarti capitis et ex
                    <lb/>
                  octauo capite ſecūde partis per totū. </s>
                  <s xml:id="N16B4E" xml:space="preserve">¶ In his q̄
                    <lb/>
                  quaſi demõſtratiue ꝓcedūt: deducas locoꝝ diuer-
                    <lb/>
                  ſitatē: cū ceterꝪ litigioſis captiūculis ſophiſtarū
                    <lb/>
                    <note position="left" xlink:href="note-0068-05a" xlink:label="note-0068-05" xml:id="N16C30" xml:space="preserve">Aduerte</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N16B5C" xml:space="preserve">¶ Aduerte tamen /  nõ in toto tꝑe ille ꝓportiões
                    <lb/>
                  puta dupla et quadrupla eque velociter deperdū­
                    <lb/>
                  tur: et loquor de ꝓportione b. potentie vt .4. ad re­
                    <lb/>
                  ſiſtentiã c. vt duo et ꝓportione b. potentie vt .4. ad
                    <cb chead="Capitulū ſextū."/>
                  d. reſiſtentiã vt vnū. </s>
                  <s xml:id="N16B68" xml:space="preserve">Sed quãdiu ſimul remittunt̄̄
                    <lb/>
                  eque velociter decreſcunt ſiue remittuntur.
                    <note position="right" xlink:href="note-0068-06a" xlink:label="note-0068-06" xml:id="N16C36" xml:space="preserve">Aduerte
                      <lb/>
                    pḣs pri-
                      <lb/>
                    mo celi.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N16B72" xml:space="preserve">¶ Sed
                    <lb/>
                  q2 ex ſentētia philoſophi primo celi veritates in-
                    <lb/>
                  quiſitores arbitros eſſe decet et nõ inimicos: ideo
                    <lb/>
                  ſecūdo loco aduerte:
                    <note position="right" xlink:href="note-0068-07a" xlink:label="note-0068-07" xml:id="N16C40" xml:space="preserve">Eque ve-
                      <lb/>
                    lociter ca­
                      <lb/>
                    pitur du­
                      <lb/>
                    pliciter.</note>
                   in cõſequētia calculatoris
                    <lb/>
                  ly eque velociter poteſt capi dupliciter: videlicet
                    <lb/>
                  reſolutorie / vt eq̇ualeat huic aliqua equali veloci-
                    <lb/>
                  tate. </s>
                  <s xml:id="N16B86" xml:space="preserve">vt ſit ſenſus huiꝰ ꝓpropoſitionis ſubduplū eque­
                    <lb/>
                  velociter remittitur cū duplo: id eſt aliqua equali
                    <lb/>
                  velocitate ſubduplū equaliter remittitur cum du­
                    <lb/>
                  plo. </s>
                  <s xml:id="N16B8F" xml:space="preserve">Et iſto modo cõſequentia calculatoris eſt bo­
                    <lb/>
                  na cū his que ſupponit ex parte antecedētis. </s>
                  <s xml:id="N16B94" xml:space="preserve">Alio
                    <lb/>
                  modo ly eque velociter poteſt capi exponibiliter /
                    <lb/>
                  vt ſit ſenſus huiꝰ ꝓpoſitionis ſubduplū eque velo­
                    <lb/>
                  citer remittit̄̄ cū duplo: hoc eſt ita velociṫ remittit̄̄
                    <lb/>
                  ſubduplū ſicut duplū et ē cõtra. </s>
                  <s xml:id="N16B9F" xml:space="preserve">Et in iſto ſenſu hec
                    <lb/>
                  conſequentia nõ valet b. ſubduplū puta pedale in
                    <lb/>
                  ſubduplo tēpore adequate deꝑditur ad a. dupluꝫ
                    <lb/>
                  puta bipedale: ergo eque velociter ꝑditur b. ſub-
                    <lb/>
                  duplū ſicut a. duplū. </s>
                  <s xml:id="N16BAA" xml:space="preserve">Probatur: nam poſito  pe­
                    <lb/>
                  dale remittatur vniformiter in hora: et bipedale
                    <lb/>
                  in duabus horis adequate remittatur vſ ad nõ
                    <lb/>
                  quantū: ita tamen  in tēpore in quo remittit̄̄ pe-
                    <lb/>
                  dale remittatur aliquid de bipedali: in triplo tar­
                    <lb/>
                  dius tamen gratia exēpli: et in aliqua parte ſecū-
                    <lb/>
                  de hore remittatur etiã aliquid de bipedali ita ve­
                    <lb/>
                  lociter ſicut antea remittebat̄̄ pedale: et in aliqua
                    <lb/>
                  alia parte remittatur ipſum bipedale velociꝰ quã
                    <lb/>
                  vti̄ remittebatur pedale ſubduplum: quo poſito
                    <lb/>
                  antecedens eſt verum et conſequens falſum. </s>
                  <s xml:id="N16BC1" xml:space="preserve">Nam
                    <lb/>
                  tertia exponens conſequentis eſt falſa / videlicet
                    <lb/>
                  iſta in nullo tempore a. duplum velocius remitti-
                    <lb/>
                  tur quam b. ſubduplū / vt patet.
                    <note position="right" xlink:href="note-0068-08a" xlink:label="note-0068-08" xml:id="N16C4C" xml:space="preserve">Expoſi-
                      <lb/>
                    tio ipſiꝰ
                      <lb/>
                    ita et ſi-
                      <lb/>
                    cut.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N16BCF" xml:space="preserve">Et ita debet dari
                    <lb/>
                  tertia exponens in talibus addendo ly tēpore / qm̄
                    <lb/>
                  alias oporteret vti circulatione in exponendo: ꝑ-
                    <lb/>
                  inde at alti concedunt quod michi non placet.
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N16BD9" xml:space="preserve">Hac diſtinctione vtendo pariter et expoſitione: fa­
                    <lb/>
                  cile hec dicta in predictis correlariis dictis calcu-
                    <lb/>
                  latoris conciliabis: eſto  calculator de facto nõ
                    <lb/>
                  aduerſetur dictis. </s>
                  <s xml:id="N16BE2" xml:space="preserve">¶ Hec ex ſcriniis dialectice non
                    <lb/>
                  abs re nec inconſulte huic argumento interſeren-
                    <lb/>
                  da decreui: quoniam defeſſam mathemathicis et
                    <lb/>
                  ſcientia demonſtratiua mentem dialectice at ſo­
                    <lb/>
                  phiſtice argumētiones plurimū oblectant. </s>
                  <s xml:id="N16BED" xml:space="preserve">
                    <note position="right" xlink:href="note-0068-09a" xlink:label="note-0068-09" xml:id="N16C58" xml:space="preserve">pḣs deci­
                      <lb/>
                    ma octa­
                      <lb/>
                    ua partꝪ
                      <lb/>
                    ꝓble.</note>
                  Nam
                    <lb/>
                  teſte philoſopho decima octaua particula pro-
                    <lb/>
                  blematum ſecundo problemate. </s>
                  <s xml:id="N16BF9" xml:space="preserve">Agoniſtice, ligi-
                    <lb/>
                  tioſe, at ſophiſtice argumentatioues, et pluri-
                    <lb/>
                  mum ſunt exercitatiue: et vltra alias diſputatio-
                    <lb/>
                  nes: lõge plus iuuant at delectant.
                    <note position="right" xlink:href="note-0068-10a" xlink:label="note-0068-10" xml:id="N16C64" xml:space="preserve">Citiꝰ ca-
                      <lb/>
                    pit̄̄ du-
                      <lb/>
                    pliciter</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N16C07" xml:space="preserve">His adde /
                    <lb/>
                   iſte terminus citius dupliciter poteſt capi: pri-
                    <lb/>
                  mo modo / vt dicit temporis propinquitatem: ſe-
                    <lb/>
                  cundo vero modo / vt dicit tēporis breuitatem: et
                    <lb/>
                  hoc poſteriori modo accommodatius propoſito
                    <lb/>
                  deſeruit.</s>
                </p>
                <p xml:id="N16C6E">
                  <s xml:id="N16C6F" xml:space="preserve">Secundo contra primam ſuppoſi-
                    <lb/>
                  tionem: et vniuerſaliter contra fundamentum to-
                    <lb/>
                  tius opinionis arguitur ſic: quia ſi illa ſuppoſi-
                    <lb/>
                  tio eſſet vera: ſequeretur /  aliqua potētia poſſet
                    <lb/>
                  pertranſire aliquam reſiſtentiam: et tamen non
                    <lb/>
                  poſſet illam pertranſire: hoc manifeſte implicat:
                    <lb/>
                  igitur illud ex quo ſequitur. </s>
                  <s xml:id="N16C7E" xml:space="preserve">Sequela probatur / et
                    <lb/>
                  pono caſum /  ſit vna reſiſtentia vniformiter dif-
                    <lb/>
                  formis a gradu / vt duo vſ̄ ad quartum et ſit vna
                    <lb/>
                  potentia vt .4. / que inuariata incipiat pertranſi-
                    <lb/>
                  re talem reſiſtentiam ſiue incipiat moueri in tali
                    <lb/>
                  reſiſtentia: ab extremo remiſſiori: quo poſito ar-
                    <lb/>
                  guitur ſic / illa potentia nun̄ perueniet ad finem
                    <lb/>
                  illius reſiſtentie: igitur non pertranſibit illam.</s>
                </p>
              </div>
            </div>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>