Alvarus, Thomas, Liber de triplici motu, 1509

Table of figures

< >
< >
page |< < of 290 > >|
    <echo version="1.0">
      <text xml:lang="la">
        <div xml:id="N10132" level="1" n="1" type="body">
          <div xml:id="N15C17" level="2" n="3" type="other" type-free="pars">
            <div xml:id="N15C22" level="3" n="1" type="other" type-free="tractatus">
              <div xml:id="N1BD9F" level="4" n="15" type="chapter" type-free="capitulum">
                <p xml:id="N1C730">
                  <s xml:id="N1C796" xml:space="preserve">
                    <pb chead="Finis de motu locali quo ad cauſã." file="0129" n="129"/>
                  falſū: igr̄ illud ex quo ſeq̇tur. </s>
                  <s xml:id="N1C7A8" xml:space="preserve">Falſitas ↄ̨ñtis ꝓbat̄̄:
                    <lb/>
                  qm̄ īmediate poſt inſtãs qḋ eſt p̄ſens cõtinuo infini­
                    <lb/>
                  ta puncta intrīſeca velociꝰ mouebūtur ipſa poten-
                    <lb/>
                  tia a. / igr̄ nõ īmediate poſt inſtãs / qḋ eſt p̄ſens moue­
                    <lb/>
                  bitur velociꝰ quolibet pūcto intrīſeco / qḋ eſt oppo-
                    <lb/>
                  ſitū cõſequētis illati. </s>
                  <s xml:id="N1C7B5" xml:space="preserve">Cõſequētia ptꝫ, et ꝓbat̄̄ añs,
                    <lb/>
                  qm̄ īmediate poſt inſtãs / qḋ eſt p̄ſens īfinita pūcta
                    <lb/>
                  p̄cedēt ipſã potentiã / vt ptꝫ, q2 illa potentia erit in
                    <lb/>
                  aliquo pūcto intrīſeco cū intēdat ꝑ te ↄ̨tinuo motū
                    <lb/>
                  ſuū: ergo īmediate poſt hoc cõtinuo īfinita puncta
                    <lb/>
                  velociꝰ mouebūtur ipſa a: poña / qḋ fuit ꝓbandum.</s>
                </p>
                <p xml:id="N1C7D8">
                  <s xml:id="N1C7D9" xml:space="preserve">Reſpõdeo cõcedēdo / qḋ infert̄̄  negã-
                    <lb/>
                  do falſitatē ↄ̨ſequētis, et ad ꝓbationē falſitatis cõ­
                    <lb/>
                  ſequētis, cõcedo ↄ̨ſequētiã, et negãdo añs: nec illud
                    <lb/>
                  añs eſt ꝓpoſitio q̄ infert̄̄ in argumēto: ſꝫ ꝓpoſitio
                    <lb/>
                  q̄ infert̄̄ eſt iſta quolibet g̈du intrīſeco illiꝰ reſiſtētie
                    <lb/>
                  dato incipit a. poña velociꝰ moueri: et velociꝰ inten­
                    <lb/>
                  dere motū ſuū q̄ vera et ꝓbata eſt ſufficienter.
                    <note position="left" xlink:href="note-0129-01a" xlink:label="note-0129-01" xml:id="N1C891" xml:space="preserve">1. correĺ.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N1C7ED" xml:space="preserve">¶ Ex
                    <lb/>
                  quo ſeq̇tur /  quolibet gradu ſiue pūcto ītrīſeco il-
                    <lb/>
                  lius reſiſtentie īcipit a. potētia velociꝰ moueri: et tñ
                    <lb/>
                  nõ īcipit moueri quolibet gradu ſiue pūcto intrīſe-
                    <lb/>
                  co illiꝰ reſiſtentie velociꝰ. </s>
                  <s xml:id="N1C7F8" xml:space="preserve">Patet correlariū ex lo-
                    <lb/>
                  gica et caſu. </s>
                  <s xml:id="N1C7FD" xml:space="preserve">Unã illaꝝ ꝓpoſitionū eſt īmediate ex-
                    <lb/>
                  ponibilis: et alia nõ.
                    <note position="left" xlink:href="note-0129-02a" xlink:label="note-0129-02" xml:id="N1C897" xml:space="preserve">2. correĺ.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N1C807" xml:space="preserve">¶ Sequit̄̄ ſecūo /  in caſu ar-
                    <lb/>
                  gumenti quocū gradu ſiue pūcto intrīſeco illius
                    <lb/>
                  reſiſtētie īcipit a. velociꝰ moueri: et tñ ãte quodlibet
                    <lb/>
                  īſtãs futuꝝ poſt īſtãs / qḋ eſt p̄ſens velociꝰ īfiniti g̈dꝰ
                    <lb/>
                  ſiue pūcti intrinſeci mouebūtur. </s>
                  <s xml:id="N1C812" xml:space="preserve">Patet hoc corre-
                    <lb/>
                  lariū ex deductione argumēti.
                    <note position="left" xlink:href="note-0129-03a" xlink:label="note-0129-03" xml:id="N1C89D" xml:space="preserve">Duodeci­
                      <lb/>
                    ma ↄ̨cĺo
                      <lb/>
                    calcu.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N1C81C" xml:space="preserve">Et eſt duodecima cõ­
                    <lb/>
                  cluſio calculatoris in primo capite de medio nõ re­
                    <lb/>
                  ſiſtente.
                    <note position="left" xlink:href="note-0129-04a" xlink:label="note-0129-04" xml:id="N1C8A7" xml:space="preserve">3. correĺ.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N1C828" xml:space="preserve">¶ Seq̇tur tertio /  ſi poſt̄ latitudo illa re­
                    <lb/>
                  ſiſtentie mouet̄̄ cõtinuo vniformiter cū poña incipi­
                    <lb/>
                  ente moueri cū illa: quilibet pūctus eiꝰ intrinſecus
                    <lb/>
                  incipiat moueri velociꝰ vniformiter quã antea: mo­
                    <lb/>
                  tus illiꝰ potētie incipiet eſſe retrogradꝰ quo ad reſi­
                    <lb/>
                  ſtentiã. </s>
                  <s xml:id="N1C835" xml:space="preserve">Incipiet em̄ intēdere motū ſuū. </s>
                  <s xml:id="N1C838" xml:space="preserve">Et ſi poſtea
                    <lb/>
                  quilibet punctꝰ reſtitueret̄̄ priſtine velocitati vnifor­
                    <lb/>
                  miter: poña iteꝝ incipiet ꝑtrãſire eandē reſiſtentiã
                    <lb/>
                  remittendo motū ſuū. </s>
                  <s xml:id="N1C841" xml:space="preserve">Et poteſt hoc fieri infinities
                    <lb/>
                  ſi motus latitudinis īfinities variet̄̄. </s>
                  <s xml:id="N1C846" xml:space="preserve">Probat̄̄ cor-
                    <lb/>
                  relariū / et pono /  in latitudīe data a nõ gradu vſ
                    <lb/>
                  ad octauū moueat̄̄ pūctus vt .4. a ꝓportiõe dupla
                    <lb/>
                  vniformiṫ ꝑ aliqḋ tēpꝰ: et ꝑ idē tēpꝰ moueat̄̄ poña vt
                    <lb/>
                  octo cū illo pūcto vt .4. etiã a ꝓportiõe dupla: et de-
                    <lb/>
                  inde in īſtãti a. īcipiat ſubito ille pūctꝰ vt .4. moueri
                    <lb/>
                  a ꝓportiõe q̈drupla. </s>
                  <s xml:id="N1C855" xml:space="preserve">Quo poſito manifeſtū ē /  ille
                    <lb/>
                  pūctꝰ īcipiet p̄cedere poñaꝫ īcipiet intēdere
                    <lb/>
                  motū ſuū: intēdat igr̄ motū ſuū / quo ad vſ veniat
                    <lb/>
                  ad punctū a. vel b. (nõ eſt cura) et cū ꝑuenerit ad il-
                    <lb/>
                  lud punctū incipiat latitudo iteꝝ moueri eo modo
                    <lb/>
                  q̊ mouebat̄̄ ãtea vniformiṫ puta g̈dus vt .4. īcipiat
                    <lb/>
                  moueri a ꝓportiõe dupla: et g̈dꝰ vt .8. a q̈drupla vni­
                    <lb/>
                  formiṫ ↄ̨tinuo. </s>
                  <s xml:id="N1C866" xml:space="preserve">Quo poſito iã poña iteꝝ incipit re-
                    <lb/>
                  mittere motū ſuū q̊ ad vr ſit ī pūcto vt .4. qm̄ q̇lꝫ
                    <lb/>
                  pūctꝰ citra .4. / tunc tardiꝰ mouet̄̄ / tūc ꝙ̄ poña ſufficit
                    <lb/>
                  moueri cū illo, qm̄ cū pūcto vt .4. ſufficit moueri po­
                    <lb/>
                  tētia a ꝓportiõe dupla et ab eadē mouet̄̄ punctꝰ vt
                    <lb/>
                  4. et q̇lꝫ pūctꝰ remiſſiora minori, et ipſa poña cū q̇lꝫ
                    <lb/>
                  remiſſiori a maiori ꝙ̄ dupla ſufficit moueri: igr̄ qḋ­
                    <lb/>
                  lꝫ remiſſiꝰ cū q̊ eſt īcipit ꝑtrãſire et ꝑ ↄ̨ñs ãtea ꝙ̄ deue­
                    <lb/>
                  niet ad pūctū vt .4. ↄ̨tinuo remittet motū ſuū. </s>
                  <s xml:id="N1C879" xml:space="preserve">Et ſic
                    <lb/>
                  ptꝫ correlariū. </s>
                  <s xml:id="N1C87E" xml:space="preserve">¶ Hec igr̄ ꝓ īgenioli mei tenuitate
                    <lb/>
                  de velocitate motꝰ penes cauſã ī medio difformiter
                    <lb/>
                  difformi variato, et q̇eſcēte poña ſiĺr variata et q̇eſcē­
                    <lb/>
                  te, itidē ī medio vniformiter difformiter reſiſtēte et
                    <lb/>
                  īuariato, etiã in medio nõ reſiſtente in quo fit parti­
                    <lb/>
                  bilis acquiſitio reſiſtentie vniformiter et difformi-
                    <lb/>
                  ter difformis / dicta ſint tanta.</s>
                </p>
                <cb chead="Seq̇t̄̄ de motu locali quo ad effectū."/>
              </div>
            </div>
            <div xml:id="N1C8AF" level="3" n="2" type="other" type-free="tractatus">
              <p xml:id="N1C8B4">
                <s xml:id="N1C8B5" xml:space="preserve">¶ Seq̇tur tractatꝰ ſecūdꝰ huiꝰ tertie ꝑtis in q̊ de-
                  <lb/>
                termīat̄̄ de velocitate et tarditate motꝰ penes effe-
                  <lb/>
                ctū, exordiendo primo a motu locali tan̄ a priori</s>
              </p>
              <div xml:id="N1C8BC" level="4" n="1" type="chapter" type-free="capitulum">
                <head xml:id="N1C8C1" xml:space="preserve">Capitulū ṗmū / in quo ponūtur aliq̈ cõia elemēta
                  <lb/>
                ī hac materia definitiões vcꝫ diuiſionibꝰ adiunctis</head>
                <p xml:id="N1C8C6">
                  <s xml:id="N1C8C7" xml:space="preserve">PHiloſophorū prīcipis ariſtote­
                    <lb/>
                  lis pleriſ in locis ſue pḣie huic nr̄o inii-
                    <lb/>
                  tio a pṗme accõmoda extat ſententia.
                    <note position="right" xlink:href="note-0129-05a" xlink:label="note-0129-05" xml:id="N1C90C" xml:space="preserve">pḣs in ꝓ­
                      <lb/>
                    hemio
                      <lb/>
                    phiſicoꝝ</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N1C8D3" xml:space="preserve">Ait
                    <lb/>
                  em̄ ꝓhemio phiſicoꝝ, et ī prīcipio moralis pḣie īdu­
                    <lb/>
                  cēdo platõis teſtīoniū, duplicē reꝝ cognoſcēdi eſſe
                    <lb/>
                  viã a ṗori vcꝫ / et ꝑ cauſas vſ ad elemēta reſoluēdo
                    <lb/>
                  et ꝑ effectū q̊s duos cognoſcēdi tramites ṗmo poſte­
                    <lb/>
                  rioꝝ capite illo in quo demouſtrationē ipſã partit̄̄
                    <lb/>
                  q2 et ꝓpṫ quid appellat: ſuapte tñ natura ītellectui
                    <lb/>
                  nr̄o vt eidē pḣo placet p̄allegato ꝓhemio īnata at-
                    <lb/>
                   congenita eſt via ꝑ effectū rē dinoſcendi: tam et ſi
                    <lb/>
                  vtro tramite ipſaꝝ reꝝ cognitionē attīgere vale-
                    <lb/>
                  at. </s>
                  <s xml:id="N1C8EA" xml:space="preserve">Exacta igr̄ at tradita / vt potuimꝰ velocitatꝪ et
                    <lb/>
                  tarditatꝪ motꝰ noticia penes ṗmū modū ꝓpter q̇d
                    <lb/>
                  vcꝫ / et ꝑ cauſã q̄ cauſa ꝓportiõalitas geometrica eſt
                    <lb/>
                  iã nūc p̄ſens opus nos īducit at admonet ad tra-
                    <lb/>
                  dendã noticiã velocitatis et tarditatis motꝰ penes
                    <lb/>
                  m modū cognoſcēdi hoc ē peues effectū. </s>
                  <s xml:id="N1C8F7" xml:space="preserve">Proceda­
                    <lb/>
                  mus igr̄ / a motū locali ꝓpṫ ſui dignitatē at ṗori-
                    <lb/>
                  tatē exordiū ſumētes. </s>
                  <s xml:id="N1C8FE" xml:space="preserve">Suppoſita igr̄ definitiõe mo­
                    <lb/>
                  tus localis dico /  biꝑtitꝰ eſt motꝰ localis. </s>
                  <s xml:id="N1C903" xml:space="preserve">Nã q̇dã
                    <lb/>
                  eſt motꝰ localis vniformis, quidam vero difformis</s>
                </p>
                <note position="right" xml:id="N1C916" xml:space="preserve">Diuiſio
                  <lb/>
                motꝰ lo-
                  <lb/>
                calis.</note>
                <p xml:id="N1C91E">
                  <s xml:id="N1C91F" xml:space="preserve">Motꝰ localis vniformis ē / quo ī equa­
                    <lb/>
                  libꝰ tꝑis eq̈lia ſpacia ꝑtrãſeūtur rarefactiõe et cõ-
                    <lb/>
                  dēſatiõe deductis, deductis etiã aliis paruis q̇ſqui­
                    <lb/>
                  liis cuiuſmodi eſt ↄ̨tra mutatio ſpacii vĺ qḋ non ſit
                    <lb/>
                  aliqḋ ſpaciū: ſufficit em̄ veꝝ vĺ ymaginaꝝ ſpacium
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N1C92B" xml:space="preserve">Exēplū / vt ſi mobile ī hora adeq̈te ꝑtrãſeat leucã. </s>
                  <s xml:id="N1C92E" xml:space="preserve">Et
                    <lb/>
                  ī ṗma parte ꝓportiõali hore ṗmã ꝑtē ꝓportiõalē leu-
                    <lb/>
                  ce in ſcḋa ſcḋaꝫ / et ſic ↄ̨ñter. </s>
                  <s xml:id="N1C935" xml:space="preserve">¶ Motꝰ o difformis eſt
                    <lb/>
                  qñ ī eq̈libꝰ ꝑtibꝰ tꝑis nõ eq̈lia ſpacia ꝑtrãſeūtur ce-
                    <lb/>
                  teris paribꝰ, deductꝪ deducēdis: vt ſi mobile ꝑtrã-
                    <lb/>
                  ſeat in hora adeq̈te leucã, in ṗma medietate vnam
                    <lb/>
                  q̈rtã et in ſcḋa tres q̈rtas talis motus eſt difformis
                    <lb/>
                    <note position="right" xlink:href="note-0129-06a" xlink:label="note-0129-06" xml:id="N1C9BE" xml:space="preserve">Diuiſio
                      <lb/>
                    motꝰ dif­
                      <lb/>
                    formis.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N1C947" xml:space="preserve">¶ Motꝰ difformis diuidit̄̄ / q2 q̇dã eſt vniformiṫ dif-
                    <lb/>
                  formis, q̇dã o difformiṫ difformis. </s>
                  <s xml:id="N1C94C" xml:space="preserve">Motꝰ vnifor-
                    <lb/>
                  miter difformis (vt cõiter definit̄̄) eſt triplex q̇dã eſt
                    <lb/>
                  vniformiṫ difformis q̊ ad ſubiectū tm̄, q̇dã q̊ ad tē-
                    <lb/>
                  pꝰ tm̄, q̇dã o q̊ ad ſubiectū et tēpꝰ ſiĺ. </s>
                  <s xml:id="N1C955" xml:space="preserve">¶ Motꝰ vni-
                    <lb/>
                  formiṫ difformis q̊ ad ſubiectū vt cõiter definit̄̄ eſt
                    <lb/>
                  qñ cuiꝰcū ꝑtis ſubiecti dimidiū tm̄ excedit̄̄ ī velo-
                    <lb/>
                  citate ab extremo velociori illiꝰ ̄tū excedit extre-
                    <lb/>
                  mū tardiꝰ motū ī velocitate. </s>
                  <s xml:id="N1C960" xml:space="preserve">Exēplū / vt motꝰ rote fi­
                    <lb/>
                  guli: et ꝑ dimidiū ītelligas pūctū ī medio vĺ q̇ yma­
                    <lb/>
                  gīarie ē ibi ṫmīſãdo. </s>
                  <s xml:id="N1C967" xml:space="preserve">¶ Motꝰ o vniformiṫ diffor-
                    <lb/>
                  mis q̊ ad tēpꝰ ē qñ cuiꝰcū ꝑtꝪ / accepte m tēpꝰ .i. q̄
                    <lb/>
                  adeq̈te ē ī aliq̈ ꝑte tꝑis g̈dꝰ mediꝰ q̇ ē ī medio taĺ ꝑtꝪ
                    <lb/>
                  tãto excedit extremū remiſſiꝰ ̄to excedit̄̄ ab intēſio­
                    <lb/>
                  ri. </s>
                  <s xml:id="N1C972" xml:space="preserve">Exēplū / vt ſi aliqḋ mobile incipiat moueri a non
                    <lb/>
                  g̈du cõtinuo intendendo vniformiter motū ſuū per
                    <lb/>
                  aliqḋ tēpꝰ: tūc talis motꝰ eſt vniformiter difformis
                    <lb/>
                  q̊ ad tēpꝰ. </s>
                  <s xml:id="N1C97B" xml:space="preserve">¶ Motꝰ aūt vniformiter difformis quo
                    <lb/>
                  ad tēpꝰ, et quo ad ſubiectū: definit̄̄ ↄ̨iūgēdo definiti­
                    <lb/>
                  ones motꝰ vniformiṫ difformis quo ad tēpꝰ, et quo
                    <lb/>
                  ad ſubiectū.
                    <note position="right" xlink:href="note-0129-07a" xlink:label="note-0129-07" xml:id="N1C9C8" xml:space="preserve">Diuiſio
                      <lb/>
                    motꝰ lo-
                      <lb/>
                    calis dif­
                      <lb/>
                    formiter
                      <lb/>
                    diffor-
                      <lb/>
                    mis.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N1C989" xml:space="preserve">¶ Motꝰ aūt difformiṫ difformis cõſi-
                    <lb/>
                  militer diuidi poteſt: videlicet motuū difformiter
                    <lb/>
                  difformiū alius eſt difformiter difformis quo ad
                    <lb/>
                  tempus, alius quo ad ſubiectum, alius quo ad tem­
                    <lb/>
                  pus et ſubiectū ſimul. </s>
                  <s xml:id="N1C994" xml:space="preserve">Et ſimiliter poteſt diuidi mo­
                    <lb/>
                  tus vniformis, quãuis proprie ſecundum definiti-
                    <lb/>
                  onem datam ille motus ſit vniformis, quo in equa­
                    <lb/>
                  libus partibus temporis equalia ſpacia pertran-
                    <lb/>
                  ſeūtur: et in nullis equalibus inequalia, ſiue talis </s>
                </p>
              </div>
            </div>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>