1Plato rem publicam alteram dixit pacatam eſſe: et ocii quietiſque
cupidam: Alteram ardentem et bellatricem: prout eorum eſſent
animi / qui rebus præ eſſent. Exque animi partibus omnem ciuium
multitudinem partitus eſt: Vnam eorum / qui ratione conſilioque
cuncta ' moderantur: Alteram eorum qui armis iniurias proſequan
tur: Tertiam eorum qui alimenta / quibus patres et milites ſub
ſtententur / præbeant et ſubminiſtrent. Hæc de multis ueterum
commentariis excerpta breuiſſime perſtrinxi: Ex quibus illud admo
neri uideor: ut quas collegerim / omnes eſſe rerum publicarum par
tes ſtatuam: ſinguliſque ſingula deberi ædificiorum genera diiudi
cem. Sed nos quo ex inſtituto rem totam diſtinctius tranſigamus
iuuet ſic diſſeruiſſe. Mortalium numerum ſiquis in partes diui
ſurus ſit / quidnam huic aliud principio ueniet in mentem: quam ut
ſentiat non eoſdem cenſendos eſſe: ſi una loci alicuius incolas uni
uerſos conſideres: atque ſi partibus ſeparatos diſtinctoſque recenſeas.
Proxime naturam ipſam contemplatus num ſentiet illos quidem
in qua potiſſimum re alter ab altero differat: ex ea ſibi re notas ca
ptandas eſſe: quibus alteros ab alteris ſecernat. Atqui nihil eſt /
quo magis homo quiſpiam differat ab homine / quam una illa in re:
qua ab genere beluarum longiſſime abeſt / ratione et artium opti
marum cognitione: adde ſi uelis fortunæ proſperitatem: Quibus
in dotibus omnibus pauci una inter mortales præſtant atque excel
lunt. Hinc igitur prima nobis patebit diuiſio: ut paucos ex om
ni multitudine ſeligamus: quorum alii ſapientia conſilio ingenioque
illuſtres: alii uſu rerum et peritia probati: alii opum copia et for
tunarum affluentia exiſtant celebres. His primarias rei publicæ
partes committendas quis neget? Ergo egregiis uiris qui conſilio
polleant / prima et cura et moderatio rerum commendabitur. Hi
rem diuinam religione ſtatuent: iuſti æquique modum lege conſti
tuent: bene beateque uiuendi uiam monſtrabunt: pro auctoritate
dignitateque ſuorum ciuium tuenda in dieſque augenda aduigilabunt:
Atque ubi quid commodum/ utile / neceſſarium fore præſenſerint:
cum ipſi ætate forte feſſi contemplandis rebus occupari maluerint
quam exequendis: demandabunt peritis uſu rerum atque ad agendum
cupidam: Alteram ardentem et bellatricem: prout eorum eſſent
animi / qui rebus præ eſſent. Exque animi partibus omnem ciuium
multitudinem partitus eſt: Vnam eorum / qui ratione conſilioque
cuncta ' moderantur: Alteram eorum qui armis iniurias proſequan
tur: Tertiam eorum qui alimenta / quibus patres et milites ſub
ſtententur / præbeant et ſubminiſtrent. Hæc de multis ueterum
commentariis excerpta breuiſſime perſtrinxi: Ex quibus illud admo
neri uideor: ut quas collegerim / omnes eſſe rerum publicarum par
tes ſtatuam: ſinguliſque ſingula deberi ædificiorum genera diiudi
cem. Sed nos quo ex inſtituto rem totam diſtinctius tranſigamus
iuuet ſic diſſeruiſſe. Mortalium numerum ſiquis in partes diui
ſurus ſit / quidnam huic aliud principio ueniet in mentem: quam ut
ſentiat non eoſdem cenſendos eſſe: ſi una loci alicuius incolas uni
uerſos conſideres: atque ſi partibus ſeparatos diſtinctoſque recenſeas.
Proxime naturam ipſam contemplatus num ſentiet illos quidem
in qua potiſſimum re alter ab altero differat: ex ea ſibi re notas ca
ptandas eſſe: quibus alteros ab alteris ſecernat. Atqui nihil eſt /
quo magis homo quiſpiam differat ab homine / quam una illa in re:
qua ab genere beluarum longiſſime abeſt / ratione et artium opti
marum cognitione: adde ſi uelis fortunæ proſperitatem: Quibus
in dotibus omnibus pauci una inter mortales præſtant atque excel
lunt. Hinc igitur prima nobis patebit diuiſio: ut paucos ex om
ni multitudine ſeligamus: quorum alii ſapientia conſilio ingenioque
illuſtres: alii uſu rerum et peritia probati: alii opum copia et for
tunarum affluentia exiſtant celebres. His primarias rei publicæ
partes committendas quis neget? Ergo egregiis uiris qui conſilio
polleant / prima et cura et moderatio rerum commendabitur. Hi
rem diuinam religione ſtatuent: iuſti æquique modum lege conſti
tuent: bene beateque uiuendi uiam monſtrabunt: pro auctoritate
dignitateque ſuorum ciuium tuenda in dieſque augenda aduigilabunt:
Atque ubi quid commodum/ utile / neceſſarium fore præſenſerint:
cum ipſi ætate forte feſſi contemplandis rebus occupari maluerint
quam exequendis: demandabunt peritis uſu rerum atque ad agendum