Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
121
121
122
122
123
123
124
124
125
125
126
126
127
127
128
128
129
129
130
130
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="121"/>
                <arrow.to.target n="marg982"/>
                <lb/>
              vt ſuperſtite fiant. </s>
              <s>Ita quoque numerus producetur. </s>
              <s>nec principium igitur. </s>
              <s>Et quod illorum
                <lb/>
              ſententię caput eſt, numerorum vires
                <expan abbr="poteſtatemq́">poteſtatemque</expan>
              . </s>
              <s>maximam faciunt. </s>
              <s>Sed hæc aut non neceſſa­
                <lb/>
              ria ſunt, aut multò prius rerum numeratarum virtute tribuenda ſunt. </s>
              <s>Neque ſapientis iudicio
                <lb/>
              dignum. </s>
              <s>ſiqua perfectio conueniat numeris, quatenus numeri ſunt, eam ad res ipſas numeratas
                <lb/>
              continuò traducere. </s>
              <s>Magna quidem vis eſt ſenarij, quòd varijs modis reſoluitur &
                <expan abbr="cõfiguratur">configuratur</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>Num qui ſex filios habet idcirco præſtantior erit eo qui nullos habet? </s>
              <s>Hæc non iniuria maiores
                <lb/>
              noſtri deſpexerunt, quòd lubricis admodum fundamentis nil perſpicerent. </s>
              <s>Itaque ea miſſa fa­
                <lb/>
              ciamus & ex ijs quæ collegimus de placitis antiquorum fructum Ariſtotelico more metamus.
                <lb/>
              </s>
              <s>Omnes enim puerorum inſtar naturalis philoſophiæ principia balbutierunt, vnum & contraria
                <lb/>
              ponentes, quæ in eum ſenſum ſic accipienda eſſe ratio dictat, vt vnum ſit contrariorum
                <expan abbr="ſubiectũ">ſubiectum</expan>
                <lb/>
              in quaque mutatione permanens, & reliqua duo contraria quæ de illius ſubiecti poſſeſsione cer­
                <lb/>
              tent: horum vnum quod perfectius eſſet ens vocabant quod formæ reſpondebat, alterum quod
                <lb/>
              erat imperfectius non ens quod idem valebat, àc priuatio. </s>
              <s>Sed cùm ex ipſis aliqui ſenſilia magis
                <lb/>
              obſeruarent, nonnulli ratione priora perſequerentur; in eo diſcreparunt, quòd illi principia ma­
                <lb/>
              gis ſenſilia receperunt, vt calidum & frigidum, ſiccum & humidum. </s>
              <s>alij contrà minus ſenſilia, &
                <lb/>
              quæ rationi ſoli cognita forent, vt litem & amicitiam, par & impar. </s>
              <s>
                <expan abbr="aliaq́ue">aliaque</expan>
              contrariorum iuga
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg983"/>
                <lb/>
              quibus ipſi principij conditiones conuenire magis putarent, aut quæ magis eorum mentis acies,
                <lb/>
              eruditio, ſiue experientia conſecuta eſſent. </s>
              <s>Nam calidum & frigidum aliqui fecere principia quæ
                <lb/>
              magis entia credebant, quippe magis ſenſilia quàm humidum & ſiccum aut rarum aut denſum.
                <lb/>
              </s>
              <s>alij contrà litem & amicitiam quæ magis à ſenſu diſtarent,
                <expan abbr="ideoq́ue">ideoque</expan>
              priora ſecundum rationem,
                <lb/>
              quàm par & impar, plenum & vacuum, magnum & paruum. </s>
              <s>Itaque in eorum conſtitutione
                <lb/>
              quædam analogia ſpectabatur, & quanuis ſententiæ diſsimiles eſſent: neque ſimpliciter eadem
                <lb/>
              principia ponerentur; extabat tamen aliqua ſimilitudo,
                <expan abbr="cõuenientia">conuenientia</expan>
              , atque conſenſus à quo nec
                <lb/>
              tot ſapientum auctoritas, nec rerum natura patiebatur
                <expan abbr="philoſophũ">philoſophum</expan>
              aberrare, & generale
                <expan abbr="quoddã">quoddam</expan>
                <lb/>
              inuenire quod omnes, cùm perſpexiſſent, aut approbarent, aut tanquam non repugnans, neque
                <lb/>
              ipſi reiicerent. </s>
              <s>Subiectum ſcilicet quod poſſet vtraque contraria viciſsim capere, & contraria,
                <lb/>
              vnum ens & formam, atque alterum priuationem quæ omnia forent fons & origo motus natu­
                <lb/>
              ralis eo modo qui poſthàc deſcribetur à nobis. </s>
              <s>Libet hoc loco parumper digredi, & ex dictis iu­
                <lb/>
              dicare progreſſum methodi Ariſtotelicæ in rerum naturalium principiis euoluendis. </s>
              <s>Nam cùm
                <lb/>
              ab initio ſignificaſſet innatam eſſe nobis viam, vt à notis nobis ad ignota nobis quæ ſunt princi­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg984"/>
                <lb/>
              pia, tenderemus, vt ijs perſpectis illa per ſe noteſcerent quæ tametſi nobis nota, per ſe tamen
                <expan abbr="erãt">erant</expan>
                <lb/>
              ignota. </s>
              <s>Nunc cùm ab antiquorum placitis, tanquàm à notis nobis exorſus fuerit Ariſtoteles, &
                <lb/>
              eorum auxilio principia veſtigauerit; ea verò cognita confirment illa nota nobis vnde orſi fui­
                <lb/>
              mus, & efficiant illum rationis gyrum quem regreſſum vocant; quærat quiſpiam,
                <expan abbr="quemadmodũ">quemadmodum</expan>
                <lb/>
              id præſtet Ariſtoteles. </s>
              <s>Etenim veteres principiis contraria tribuebant; ex hoc concluſum prima
                <lb/>
              contraria eſſe principia. </s>
              <s>Idem quoque via motus contraria principiorum conditiones eſſe do­
                <lb/>
              cuit: vbi regreſſus? </s>
              <s>An ita procedemus, ſicut iubet Ariſtoteles in ea ratione qua primum ex eo
                <lb/>
              quòd planetæ non ſcintillent, coniicitur eos eſſe vicinos; mox ex eo, quòd propè ſint, non ſcintil­
                <lb/>
              lare, vbi ſubiectum planetæ, medium cum prędicato commutatur. </s>
              <s>Ita cùm veteres ſuis principiis
                <lb/>
              aëri, aquæ, igni, atomis, & reliquis contraria tribuiſſent: hoc ſumpto Ariſtoteles ex definitione
                <lb/>
              formali terminorum ſtruxit proſyllogiſmum in quo medium eſſet huiuſmodi. </s>
              <s>Non fieri ex aliis,
                <lb/>
              neque alia ex ipſis. </s>
              <s>Itaque cùm eſſent eiuſmodi prima contraria, efficiebatur, vt ea principia ſta­
                <lb/>
              tuenda forent. </s>
              <s>Ergo contraria prima erunt principia. </s>
              <s>Quocirca forma, priuatio, & materies (hęc
                <lb/>
              enim cum contrariis hic numeranda eſt) erunt principia. </s>
              <s>Cùm igitur ex principiis ad contraria
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg985"/>
                <lb/>
              deducti fuiſſemus ab antiquis; Ariſtoteles terminis commutatis ex contrariis à priori principia
                <lb/>
              concluſit. </s>
              <s>Deinde cùm venatus eſſet ex motu contraria, tanquam principia, regreſſum neglexiſſe
                <lb/>
              videtur: attamen & fieri poterat, quòd contraria forent cauſſæ motus. </s>
              <s>Igitur & forma & priua­
                <lb/>
              tio & materia cauſſæ motus habebuntur. </s>
              <s>Quamobrem hactenus continentur duo progreſſus.
                <lb/>
              </s>
              <s>Sed ille tertius quo ex vniuerſali progreſſu colligitur ſpecialis in quaque re pertractanda; nimi­
                <lb/>
              rum, quòd cùm hæc ſint principia ſubſtantiæ naturalis & motus, ex ijs quæ in quaque re ſunt
                <lb/>
              nota nobis, inuenienda propria ipſius principia quibus cognitis quæque res per ſeipſam ignota
                <lb/>
              per cauſſam perſpicua fiet, & in hoc poſita erit ſcientia naturalis. </s>
              <s>At verò ne diſcedam à pro­
                <lb/>
              poſito quod in hoc primo libro inſtituimus, vt generatim principia noſtræ methodi conſtitue­
                <lb/>
              rentur in quibus etiam reponitur motus, & hoc loco de illius notitia diſſeramus.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg976a"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg976b"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg976c"/>
              a Proc. lib.
                <lb/>
              4. in Tim.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg976d"/>
              b Alex. I.
                <lb/>
              Met. T. 46</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg976e"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg976f"/>
              c I. Met.
                <lb/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg976g"/>
              d 8. Met.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg976h"/>
              e 8. Phyſ
                <lb/>
              T. 46</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg976i"/>
              f 7. Met.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg976j"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg976k"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg976l"/>
              a Prædic.
                <lb/>
              c. de motu</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg976m"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg976n"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg976o"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg977"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg978"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg979"/>
              a 1. Phyſ.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg980"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg981"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg982"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg983"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg984"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg985"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Vt motum eſſe perſpicuum ſit, & explicatur eius cognitio per accidens. </s>
              <s>Cap. </s>
              <s>XXIX
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>COMMODVM verò dicendorum exordium inde ſumetur, vt ex pręcepto dialectico ſta­
                <lb/>
              tuamus an'ne ſit motus. </s>
              <s>hoc enim ex ijs quæ ſiue prænoſcenda, ſeu quærenda occurrunt, </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>