Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
121
121
122
122
123
123
124
124
125
125
126
126
127
127
128
128
129
129
130
130
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="165"/>
                <arrow.to.target n="marg1231"/>
                <lb/>
              eſſe genitum. </s>
              <s>Nihil enim aliud hęc ſibi volunt, quàm continuationem in qua
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              termini
                <expan abbr="vbiq;">vbique</expan>
                <lb/>
              figi poſſunt, non aliter àc puncta. </s>
              <s>quæ in qualibet parte lineæ conſiſtunt; vbique enim deſignari
                <lb/>
              quæunt: nec vlla pars eſt lineæ, quin ibi puncta exiſtant, nec puncta ſine linea conſtare valent.
                <lb/>
              </s>
              <s>attamen non eſt neceſſe, vt talia genita per ſe reapſe ſubſiſtant vniuerſa, ſed aliqua ſunt quæ nos
                <lb/>
              ſuprà gradus appellauimus in quibus natura quietem
                <expan abbr="quandã">quandam</expan>
              efficit: alia non niſi in cogitatione
                <lb/>
              poſita ſunt; aut fortè ſi quando ibi quietem natura faciat, ea eſt præter naturam, & ex impedi­
                <lb/>
              mento. </s>
              <s>Veruntamen ita neceſſaria eſt eiuſmodi genitorum præſentia, vt ſine illis omnis conti­
                <lb/>
              nuitatis ratio tollatur. </s>
              <s>Ex quo tametſi nihil haberent in natura quod à mutatione
                <expan abbr="ſeparatũ">ſeparatum</expan>
              ipſis
                <lb/>
              reſponderet; nihilominus in conſtitutione ortus & interitus, quatenus continuum quid ſunt, ea
                <lb/>
              ſunt perneceſſaria. </s>
              <s>
                <expan abbr="Ideoq́">Ideoque</expan>
              . </s>
              <s>illorum maxima ratio habetur 6. Phyſ. vbi res & productionem con­
                <lb/>
              tinui ſumma diligentia perſequitur Ariſtoteles. </s>
              <s>At verò omnia, ſiue ea in quibus natura nihil
                <lb/>
              afflicta, ſi rerum ordine poſtulanti quieſcit, ſiue interpellata, virtute continentur in vltimo quod
                <lb/>
              dicimus eſſe formam, & verè terminum ad quem, & ſunt analogicè termini ad quos, natura illò
                <lb/>
              tendente & appetente, ſi non per ſe, ſaltem per aliud. </s>
              <s>Itaque cùm ſint partes termini ad quem,
                <lb/>
              eo modo quem ſuperius expoſuimus; etiam in ipſo motu id quod mouetur, eſt partim in termi­
                <lb/>
              no à quo, partim in termino ad quem: neque tamen terminus ad quem quæ eſt forma, diuidi
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1232"/>
                <lb/>
              poteſt: quoniam eſt in ea parte termini ad quem quæ continetur ipſa virtute, & à toto illo for­
                <lb/>
              mali ſeiuncta eſt vt materia: nihilominus & vbi ſeparatæ ſunt iſtiuſmodi partes, quæcunque ſit
                <lb/>
              cauſſa ſeparationis ipſarum, & vbi ad actum deductæ fuerint; etiam ſunt indiuiduæ eodem ferè
                <lb/>
              modo puncta: ſunt enim ſic accepta termini generationis, veluti rei continuæ, ac ſi fuerint ex ſe­
                <lb/>
              cundo genere terminorum, eiſdem attributis ornantur quibus & terminus ad quem, vltimus &
                <lb/>
              principalis, quoniam eandem analogicè rationem habent ad præcedentia quam terminus ad
                <lb/>
              quem ſimpliciter. </s>
              <s>Hęc verò, quę hactenus expoſuimus, illò pertinent, vt cognoſceretur præuiam
                <lb/>
              affectionem eſſe mutationem ſubſtantiæ & materiæ ſecundum poteſtatem quam habet ad ſub­
                <lb/>
              ſtantiam, non autem ſecundum qualitatem; niſi forte qualitas ſit inſtrumentum ſubſtantiæ; ve­
                <lb/>
              runtamen etiam in ortu fieri progreſſum in ſubſtantia, dum ſubſtantia qualitatibus vtitur ad pro­
                <lb/>
              ducendam ſubſtantiam. </s>
              <s>quo reuerſi dicta Alexandri, & Ariſtotelis expendamus quibus oppoſi­
                <lb/>
              tum conſtituere videntur: & Alexander quidem inquiens eam tranſmutationem eſſe
                <expan abbr="affectionẽ">affectionem</expan>
              ,
                <lb/>
              & alterationem quæ non promouetur vſque ad ſubſtantiam: Ariſtoteles verò tradens officium
                <lb/>
              generandi efficienti ad extremum, vbi nihil extet repugnantię. </s>
              <s>Nanque in eum ſenſum Alexan­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1233"/>
                <lb/>
              dri verba accipiemus, quod ea ſit mutatio ſecundum accidens priuatiuè, quia .ſ. </s>
              <s>non finiatur ſub­
                <lb/>
              ſtantia: quòd etiamſi illa tranſmutatio gratia ſubſtantię fiat, nihilo tamen ſecius, quia præcedit
                <lb/>
              actio qualitatis, vt inſtrumenti, propinquius
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              agens eſt
                <expan abbr="inſtrumentũ">inſtrumentum</expan>
              , actio verò fiat in tempore,
                <lb/>
              ante ceſſet actio, quàm materia ſecundum
                <expan abbr="ſubſtantiã">ſubſtantiam</expan>
              fuerit immutata, & tunc ratio finis non ha­
                <lb/>
              betur: id ſpectatur ſolum, quod factum eſt: eſt verò qualitas,
                <expan abbr="quanquã">quanquam</expan>
              neque qualitas ſimplici­
                <lb/>
              ter, ſed affectio quę tantummodo eſt initium qualitatis, & imperfecta qualitas. </s>
              <s>Itaque illa eſt
                <lb/>
              mutatio ſecundum qualitatem, & alteratio, non generatio; aut etiam quod materia certè mute­
                <lb/>
              tur ſecundum vtranque poteſtatem, qualis .ſ. </s>
              <s>& ſubſtantię: ea tamen mutatio, antequàm genera­
                <lb/>
              tio completa ſit, ab euidentiore, non autem à pręcipuo nuncupata fuerit. </s>
              <s>Nam, cùm agens quod
                <lb/>
              facit eſſe actu id quod eſt poteſtate, qualitatibus vtatur vt inſtrumentis, ſimul afficit & immutat
                <lb/>
              ſecundum ſubſtantiam. </s>
              <s>Sed, quia ſubſtantiæ tranſmutatio adhuc forma vetere permanente
                <lb/>
              non apparet, apparet autem mutatio ſecundum qualitatem; licet ſecundò fiat: ſic dicitur affi­
                <lb/>
              cere, & alterare, non generare, & mutatio illa affectio, ſiue alteratio, non autem generatio nomi­
                <lb/>
              natur. </s>
              <s>Iam verò quòd ex natura vltimæ poteſtatis, & efficacitatis ipſius agentis monſtrat Ariſto­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1234"/>
                <lb/>
              teles id quod fit temporis puncto fieri, ſi rudius accipiatur; poſsit quidem eum perturbare qui
                <lb/>
              nobiſcum ſentiat: verùm ſi ſedulò verba
                <expan abbr="perpẽdat">perpendat</expan>
              Ariſtotelis, nihil omnino verebitur. </s>
              <s>ſiquidem,
                <lb/>
              non de eo quod eſt fieri tractet ibi philoſophus; ſed de eo quod eſt eſſe; hoc autem in temporis
                <lb/>
              puncto
                <expan abbr="ſubitoq́">ſubitoque</expan>
              . </s>
              <s>contingit. </s>
              <s>eſt enim res è veſtigio: ſed hoc eſt generationis extremum, & facit
                <lb/>
              tunc eſſe rem ipſum efficiens, quod eſt vltimum ortus: at quicquid præceſsit antequam ad vlti­
                <lb/>
              mam poteſtatem materia deducta foret, id omne eſt pars generationis, & tempore conficitur, par­
                <lb/>
              tem verò dico, vt dicebat Alexander. </s>
              <s>tum quòd nihil obſtet, ſiquando continuatio illius interpel­
                <lb/>
              letur; tùm etiam quia tota generatio complectitur vtroſque terminos à quo & ad quem. </s>
              <s>itaque
                <lb/>
              priuſquam terminus imponatur, tota non eſt generatio, ſed pars.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1224"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1225"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1226"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1227"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1228"/>
              a T. 58.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1229"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1230"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1231"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1232"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1233"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1234"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Vt inter id quod eſt & quod non eſt medium ſit: & dubitationes aliquę diluuntur.
                <lb/>
              </s>
              <s>Cap. </s>
              <s>XVI
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>HOC primo ſpatio decurſo ad ſecundam diſputationis noſtræ partem deſcendamus in qua
                <lb/>
              nobis oſtendendum eſt, quemadmodum inter ens & non ens, qui ſunt termini </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>