Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
121
121
122
122
123
123
124
124
125
125
126
126
127
127
128
128
129
129
130
130
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <pb pagenum="170"/>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1249"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1250"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1251"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1252"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1253"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Quemadmodum mutatio ſe habeat ad motum. </s>
              <s>Cap. </s>
              <s>XVIII
                <emph.end type="italics"/>
              .
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1254"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1254"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>AT verò quoniam ea eſt communis ſententia Peripateticorum omnium, generationem eſſe
                <lb/>
              propriè mutationem, motum verò communiter. </s>
              <s>His autem aliqua opponi ſolent; operę­
                <lb/>
              precium futurum puto, & ad percipiendam vim motus, quod hoc tempore indagamus, mirificè
                <lb/>
              collaturum, ſi hîc ſeparatim doceamus, quid interſit, quidúe conueniat motui cum mutatione,
                <lb/>
              quanuis generatio numeretur in mutationibus propriè, communiter autem in motibus ſpecule­
                <lb/>
              mur ſit'ne etiam generatio motus propriè, vt quibuſdam placuiſſe video: ita vt cum propriè tùm
                <lb/>
              communiter habenda ſit motus. </s>
              <s>Nanque in primis illud in dubium reuocari potuit, Vtrùm in
                <lb/>
              natura ſit aliqua mutatio propriè dicta quæ, ſcilicet, à motu ſeparetur; an'ne ſemper omnis mu­
                <lb/>
              tatio cum motu coniuncta ſit, atque illa quidem per ſe; nam generatio ſimpliciter eiuſmodi eſſe
                <lb/>
              videtur, & prima mutatio elementi, cùm ex otio tranſit in negocium, poſtquam fuerit genitum.
                <lb/>
              </s>
              <s>Verumenimuerò quantum pertinet ad elementi mutationem, quia poſteà multa, atque illa qui­
                <lb/>
              dem magna de ipſa ſunt ineunda certamina; placet interim hac quæſtione dimiſſa mutationem
                <lb/>
              rurſus diſtribui,
                <expan abbr="ideoq́">ideoque</expan>
              . </s>
              <s>variè de ipſa iudicandum. </s>
              <s>Nanque hæc eſt terminus motus, velut illu­
                <lb/>
              minatio terminus lationis, quæ tametſi ſequitur motum, tamen non fit paullatim, ſed in quolibet
                <arrow.to.target n="marg1255"/>
                <lb/>
              puncto temporis eſt tota ſimul, non habens parteis quę pro ratione perfectioris & imperfectioris
                <lb/>
              ſecum diſcrepent, ita etiam generatio quam dicere conſuerunt eſſe
                <expan abbr="terminū">terminum</expan>
              alterationis. </s>
              <s>etenim
                <lb/>
              tunc eſt, & inuariabiliter vſque ad interitum homo conſeruatur. </s>
              <s>Eſt etiam mutatio quæ quen­
                <lb/>
              dam habet materiæ progreſſum ab imperfecto ad perfectum, & hæc iterum diſtribuitur; nanque
                <lb/>
              aliqua ſequitur planè motum: quia, tametſi fieri ſolet inter terminos priuatiuè oppoſitos: at quo­
                <lb/>
              niam priuatio talium formarum contrario fundatur, inter contraria verò intercipitur motus: id­
                <lb/>
              circò ſemper eſt cum motu coniuncta: veluti, cùm ex nigro fit
                <expan abbr="albũ">album</expan>
              , fit ſimul ex non albo: quate­
                <lb/>
              nus ex nigro motus eſt, quatenus ex non albo mutatio. </s>
              <s>Sed quia etiam dum fit motus ex nigro,
                <lb/>
              fit item ex non albo; cum motu quoque fit mutatio quæ cum motu ipſo extenditur, & diuiditur,
                <lb/>
              aut in ſe retinet notionem motus qui eſt proceſſus ab imperfecto ad perfectum, talem nos antè
                <lb/>
              docuimus eſſe generationem. </s>
              <s>Itaque ſi abſolutè accipiamus motui adnexam eſſe, id neceſſariò
                <lb/>
              verum eſt: ſed quoniam ratio motus completur ex illo partibili proceſſu imperfecti ad
                <expan abbr="perfectũ">perfectum</expan>
              ;
                <lb/>
              ex hoc efficitur, vt mutatio quæ caret tali proceſſu, ſit merè per accidens, & excludatur ea defini­
                <lb/>
              tione quę traditur 3. Phyſ. & à nob. </s>
              <s>anteà conſtituta quę verò talem proceſſum habet, ſit mutatio
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1256"/>
                <lb/>
              per ſe, & ſub noſtra definitione
                <expan abbr="cõprehendatur">comprehendatur</expan>
              , nec re vera diſtinguatur à motu, niſi ratione dun­
                <lb/>
              taxat quam paullò ante indicauimus, quòd motus habeat terminos poſitiuos, mutatio verò pri­
                <lb/>
              uationem contineat. </s>
              <s>Quocirca ſic res concludetur. </s>
              <s>Mutationem eſſe propriè, vel communiter,
                <lb/>
              atque item motum. </s>
              <s>Ac mutationem communiter, quia complectitur eam, quæ eſt per accidens;
                <lb/>
              nec eſt actus eius, quod eſt potentia, latius patere quàm motum communiter. </s>
              <s>Mutationem per
                <lb/>
              ſe, quæ eſt proceſſus ab imperfecto ad perfectum, eſſe motum
                <expan abbr="cõmuniter">communiter</expan>
              acceptum .i. </s>
              <s>ſimpliciter
                <lb/>
              acceptum, quia conueniat ipſi prima notio
                <expan abbr="ratioq́">ratioque</expan>
              . </s>
              <s>motus quam docet Ariſtoteles
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              eſſe progreſ­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1257"/>
                <lb/>
              ſum ab imperfecto ad perfectum, quapropter neque illis mutationibus nomen
                <foreign lang="grc">κινήσεως</foreign>
              accom­
                <lb/>
              modatur, nedum ipſius notio, aut ratio. </s>
              <s>Si motum propriè ſumas, hic à mutatione diſtinguitur,
                <lb/>
              quòd motus habet terminos qui affirmatione exprimuntur: mutario verò terminum alterum
                <lb/>
              qui negatione indicatur; affirmatione autem dico, quòd ibi negationis nota [non] actu non adhi­
                <lb/>
              betur, vt ſi nudum ſumpſeris. </s>
              <s>Quamobrem, cum ea mutatio quæ per ſe dicitur, contineat pro­
                <lb/>
              greſſum ab imperfecto ad perfectum, & hæc item propriè fluxus erit, neque tempus excludet, &
                <lb/>
              talem nos ortum eſſe difendimus. </s>
              <s>Nam tranſitus primus elementi geniti ex otio ad negocium
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1258"/>
                <lb/>
              in mutationibus per accidens poſteà reponetur. </s>
              <s>Attamen hîc eſt, quòd Iuniorum philoſophiam
                <lb/>
              beneuolè tamen exploremus, tùm aſsignare conantium cauſſam, propterquam generatio
                <expan abbr="quoq;">quoque</expan>
                <lb/>
              ſit motus; tùm etiam, cur generatio fiat inter contradicentia. </s>
              <s>Dicunt verò generationem con­
                <lb/>
              ferri cum duobus cum materia .ſ. </s>
              <s>& cum compoſito. </s>
              <s>quòd ſi cum compoſito comparetur; eum
                <lb/>
              certè non eſſe motum: non
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              fertur compoſitum moueri, ſed fieri. </s>
              <s>Idem quoque conueniet cor­
                <lb/>
              ruptioni, ſiquidem corrumpi, non moueri dicatur compoſitum. </s>
              <s>At, ſi cum materia conferatur
                <lb/>
              vtraque mutatio, eas eſſe propriè motus:
                <expan abbr="quandoquidẽ">quandoquidem</expan>
              motus eſt actus imperfectus è poteſtate
                <lb/>
              ad actum perfectum. </s>
              <s>Atqui materia progreditur è poteſtate ad talem actum, & in illa igitur eſt
                <lb/>
              motus. </s>
              <s>Sed enim hęc ſententia requirere videtur nouum diſcrimen inter motum &
                <expan abbr="mutationẽ">mutationem</expan>
              :
                <lb/>
              nimirùm quòd motus ſit progreſſus ab imperfecto ad perfectum, mutatio verò minimè,
                <expan abbr="atq;">atque</expan>
              ita
                <lb/>
              non erit communis etiam mutationi definitio motus: pręterquàm quòd oſtendimus antè non eſ­
                <lb/>
              ſe parem rationem mutationis per ſe & mutationis per accidens. </s>
              <s>Dicunt etiam ipſi meritò ma­
                <lb/>
              teriæ rationem motus in generatione contineri, quia ſit in ea progreſſus ab imperfecto ad perfe­
                <lb/>
              ctum. </s>
              <s>ſed quia non ita procedit compoſitum in eo eſſe mutationem. </s>
              <s>Sed dum non ceſſant </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>