Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
121
121
122
122
123
123
124
124
125
125
126
126
127
127
128
128
129
129
130
130
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="186"/>
              &
                <expan abbr="formã">formam</expan>
              quæ, cùm ſit altera pars oppoſitionis, eſt ratio per quam materia ſic mutatur, vt non ali­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1345"/>
                <lb/>
              ter mutari poſsit. </s>
              <s>Itaque non remanet tota ſubſtantia. </s>
              <s>Secus in accidente. </s>
              <s>Quocirca ſub­
                <lb/>
              ſtantia compoſita ſubiectum eſt accidentis. </s>
              <s>Verum neque aliter ſubſtantia compoſita ſubiectum
                <lb/>
              eſt, quàm vt accipiens. </s>
              <s>neque enim perficitur acceſſu noui accidentis; quinimo per ſubiectum
                <lb/>
              eiuſmodi perficitur accidens. </s>
              <s>Niſi quòd etiam hoc ſubiectum è materia conſtat quæ per ſe po­
                <lb/>
              tentia eſt hoc aliquid, hoc quantum, & hoc quale: item potentiam ad accidens ad ſubſtantiam
                <lb/>
              compoſitam transferamus. </s>
              <s>Quod autem fit compoſitum, in quod euadit illud quod anteà mu­
                <lb/>
              tabatur. </s>
              <s>Verumenimuerò hæc omnia melius intelligentur poſthàc, ſufficiat autem nunc, quòd
                <lb/>
              materiam & compoſitum attingit
                <foreign lang="grc">τὸ γινεσθαι</foreign>
              .i. </s>
              <s>fieri. </s>
              <s>Quod item
                <foreign lang="grc">τὸ γινεσθαι</foreign>
              & fieri pertineat
                <lb/>
              ad formam, ratio confirmat: quoniam generatio videtur eorum eſſe quæ contrahunt eſſe, cum
                <lb/>
              antea non eſſent, huiuſmodi autem eſt forma. </s>
              <s>Atqui & incontrariam partem dubitari ſolet.
                <lb/>
              </s>
              <s>Tùm quia materia eſt ingenita, tùm etiam quoniam vbi eſt compoſitum, ibi terminus eſt genera­
                <lb/>
              tionis. </s>
              <s>At terminus generationis non generatur; ergo neque compoſitum. </s>
              <s>Accedit eodem,
                <lb/>
              quod fieri & factum eſſe ſunt diſtincta: verùm de compoſito dicitur factum eſſe, itaque non fit.
                <lb/>
              </s>
              <s>Hæc ſanè controuerſia varios exitus inuenit apud philoſophos, concedentibus quibuſdam for­
                <lb/>
              mam generari primò,
                <expan abbr="eaq́">eaque</expan>
              . </s>
              <s>genita fieri compoſitum. </s>
              <s>nonnullis item diſtinguentibus de modo
                <lb/>
              quo generatio conueniat materiæ, formæ, & compoſito, ac dicentibus id quod generatur, aut ge­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1346"/>
                <lb/>
              nerari tanquam ſubiectum tranſmutationis, aut veluti terminum eius, ac priore modo
                <expan abbr="concedũt">concedunt</expan>
                <lb/>
              generari materiam. </s>
              <s>poſteriore verò formam & compoſitum. </s>
              <s>Ne ſit verò idem modus quo ge­
                <lb/>
              neratur forma, & compoſitum, rurſus hunc generationis modum partiuntur, dicentes compo­
                <lb/>
              ſitum generari, vt quod, formam verò, vt quo; illud quidem, vtpote cuius gratia ſit omnis gene­
                <lb/>
              ratio. </s>
              <s>generatur
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              id quod generatur, vt ſit compoſitum; hæc autem, quia generatio per ipſam
                <lb/>
              fiat. </s>
              <s>niſi
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              accedat materiæ forma, non fiat compoſitum. </s>
              <s>Calaber autem adſcripſit vniuerſam
                <lb/>
              rationem generationis ipſi materiæ. </s>
              <s>Neque defuerunt qui dicerent eſſe aliquem actum mate­
                <lb/>
              riæ proprium qui per generationem pararetur. </s>
              <s>Certè ſi generari propriè duo poſtulat: primum,
                <lb/>
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              vt ſit poſt generationem, deinde vt requirat aliquid ſui, quod præcedat; hoc autem eſt mate­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1347"/>
                <lb/>
              ries & forma: neque
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              fiunt hæc, cùm materia ſit auctore Philoſopho, ingenita & incorrupta;
                <lb/>
              forma verò ſimpliciter antecedat in efficiente,
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
                <expan abbr="quoniã">quoniam</expan>
              neque forma, neque materia ſunt hiſce
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1348"/>
                <lb/>
              conditionibus prædita, fit, vt propriè non generentur, ſed ſi fortè, communiter. </s>
              <s>Neque id mihi
                <lb/>
              prorſus arridet: generari
                <expan abbr="materiã">materiam</expan>
              , quis enim vendicat ſemen fieri? </s>
              <s>ſed fit forma in hac materia.
                <lb/>
              </s>
              <s>Proinde dicitur ſemen fieri hominem: addito ſemper eo quod remanet poſt generationem, hoc
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1349"/>
                <lb/>
              verò cùm ſit compoſitum, propriè fieri dicitur compoſitum. </s>
              <s>Et ſanè vtraque conditio conue­
                <lb/>
              nit illi, quæ illorum eſt quæ propriè fiunt. </s>
              <s>præcedente quodam, quod ſit eius pars, nimirum ma­
                <lb/>
              teria & remanente ipſo poſt generationem & forma quæ poſita erat in ſinu efficientis. </s>
              <s>Nanque
                <lb/>
              id abſurdiſsimum, eſſe actum quendam materiæ proprium qui per generationem contrahatur:
                <lb/>
              quo enim pacto poteſt eſſe, ſi extra ipſam eſt, & ſeparari poteſt, cùm accedat extrinſecus veluti
                <lb/>
              poſteà dicimus? </s>
              <s>quòd ſi proprius eſt, quia conueniens: quoniam ſcilicet ad illum habeat pro­
                <lb/>
              penſionem, profectò videtur eiuſmodi eſſe forma: ducitur enim illius appetitu, & ipſa infor­
                <lb/>
              matur. </s>
              <s>quo fit, vt eò redeat quæſtio, vnde ortum initio duxit. </s>
              <s>Sed illud mihi ſuſpectum, vtrum'­
                <lb/>
              ne verus finis generationis, habendum ſit compoſitum. </s>
              <s>an potius forma, nanque ea qua teſtatur
                <lb/>
              Ariſtoteles, mihi perſuadent in formam intendere primò naturam, cùm enim cauſſam redderet,
                <lb/>
                <emph type="sup"/>
              c
                <emph.end type="sup"/>
              ob quam vis generandi ſibi ſimile viuentibus attributa ſit,
                <expan abbr="mõſtrat">monſtrat</expan>
              naturam conſuluiſſe ſpeciei
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1350"/>
                <lb/>
              conſeruandę: quandò animatum ſit proptrr animum. </s>
              <s>Quamobrem. </s>
              <s>ſiquidem vera eſt ea pro­
                <lb/>
              poſitio, propter quod vnumquodque tale eſt, etiam id fore magis tale animus ipſe multo magis
                <lb/>
              erit, quàm animatum. </s>
              <s>Vnde etiam legimus Ariſtotelem alentis animi officia numerantem,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1351"/>
                <lb/>
              ſibi ſimilis propagationem maximè naturale poſuiſſe; nouimus autem propagationem ad ſpe­
                <lb/>
              ciei ſalutem fuiſſe inſtitutam. </s>
              <s>nanque alens facultas ipſa per ſe eſt indiuidui conſeruatrix: quare
                <lb/>
              ſi eſſet indiuiduum
                <foreign lang="grc">σκοπιμώταπον</foreign>
              naturæ
                <foreign lang="grc">τέλος</foreign>
              , alens, non gignens eſſet vix maximè naturalis.
                <lb/>
              </s>
              <s>Quin etiam ipſa natura videtur per ſe & primò ſpectare formam, cùm ipſa accedente continuò
                <lb/>
              ceſſet à motu, vt quaſi materiam illi ſubſtrauerit, quoniam aliter exiſtere non poſsit, atque id iu­
                <lb/>
              re optimo: nanque, vt ſępe dictum eſt, imperfectius ordinatur ad perfectius, & generatio com­
                <lb/>
              poſiti ſe habet veluti conſequens, cùm exiſtat, tum quando forma extitit, & impoſita eſt in mate­
                <lb/>
              ria. </s>
              <s>Ex quo etiam laudo Zimaram qui inuehitur in Scotum exiſtimantem ad indiuiduum natu­
                <lb/>
              ram primùm intendere, cùm alioquin ipſum ob ſpeciem requiratur & ſpecies propter formam,
                <lb/>
              quam quoque Themiſtij ſententiam eſſe </s>
              <s/>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>